Ένα παραδοσιακό διήγημα του σουφισμού*

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε σ’ ένα φτωχό κινεζικό χωριό ένας αγρότης με τον γιο του.

Μοναδική περιουσία του, εκτός από τη γη και το μικρό αχυρένιο καλύβι, ήταν ένα άλογο που το είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του.

Μια καλή μέρα το άλογο εξαφανίστηκε και ο άν­θρωπος βρέθηκε να οργώνει τη γη μόνος του. Οι γείτονές του - που τον σέβονταν πολύ λόγω της εντιμότητας και της εργατικότητάς του - έσπευσαν στο σπί­τι του, για να του εκφράσουν τη συμπαράστασή τους για τα συμβάντα. Εκείνος τους ευχαρίστησε για την επίσκεψη, ρώτησε όμως:

-   Πώς ξέρετε ότι τα συμβάντα αυτά ήταν καταστροφή στη ζωή μου;Κάποιος σχολίασε χαμηλόφω­να με έναν φίλο: «Αρνείται να δεχθεί την πραγματικότητα, ας τον αφήσουμε να νομίζει ότι θέλει, εφόσον δεν στε­νοχωριέται».

Έφυγαν οι γείτονες, προσποιούμενοι ότι είχαν συμ­φωνήσει με τα λόγια του.

Μία εβδομάδα αργότερα το άλογο επέστρεψε στον στάβλο. Δεν ήταν όμως μόνο: είχε φέρει παρέα μαζί του μια ωραία φοράδα. Όταν το έμαθαν αυτό, οι χω­ρικοί αναστατωμένοι - γιατί μόνο τώρα κατάλαβαν την απάντηση του χωρικού - ξαναπήγαν στο σπίτι του, για να τον συγχαρούν για την τύχη του.

- Παλιά είχες μόνο ένα άλογο. Τώρα απέκτησες δύο. Συγχαρητήρια!, είπαν. - Ευχαριστώ για την επίσκεψη και για τη συ­μπαράστασή σας, απάντησε ο χωρικός. Πώς ξέρετε όμως ότι τα συμβάντα αυτά είναι ευλογία για τη ζωή μου;

Αμήχανοι και φοβούμενοι ότι ο άνθρωπος τα είχε χαμένα, οι γείτονες έφυγαν σχολιάζοντας καθ’ οδό : «Λέτε ο άνθρωπος να μην έχει καταλάβει ότι ο θεός του έστειλε ένα δώρο;»

 Έναν μήνα αργότερα ο γιος τού χωρικού αποφάσισε να δαμάσει τη φοράδα.

Το ζώο όμως πήδηξε απότομα και το αγόρι έπεσε άσχημα - και έσπασε το ένα πόδι.

Έσπευσαν οι γείτονες ξανά στο σπίτι τού χωρικού - με δώρα για τον τραυματισμένο νεαρό. Ο επικεφα­λής του χωριού με επισημότητα μετέφερε τα συλλυ­πητήρια στον πατέρα, λέγοντας ότι όλοι είχαν στενο­χωρηθεί με τα συμβάντα.

Ο άνθρωπος ευχαρίστησε για την επίσκεψη και για τη στοργή όλων. Ρώτησε όμως:

-   Πώς μπορείτε να ξέρετε, αν τα συμβάντα αυτά ήταν καταστροφή για τη ζωή μου;

Αυτά τα λόγια τούς άφησαν όλους άναυδους, καθώς κανείς δεν είχε την παραμικρή αμφιβολία ότι ένα α­τύχημα μ’ ένα παιδί είναι αληθινή τραγωδία. Φεύγοντας από το σπίτι του χωρικού, έλεγε ο ένας στον άλλο: «Ο άνθρωπος τρελάθηκε, πάει, τέλειωσε. Ο μοναχογιός του κινδυνεύει να μείνει ανάπηρος για πάντα κι εκείνος ακόμη αμφιβάλλει αν τα συμ­βάντα ήταν καταστροφή».

Πέρασαν μερικοί μήνες και η Ιαπωνία κήρυξε τον πόλεμο στην Κίνα. Οι αγγελιοφόροι του αυτοκράτορα διέσχισαν όλη τη χώρα ψάχνοντας για ικανούς νέ­ους για το μέτωπο.

Στο χωριό επιστράτευσαν όλους τους νέους, εκτός από τον γιο του χωρικού, που είχε ένα σπασμένο πόδι.

Κανένας νέος δεν γύρισε ζωντανός. Ο γιος του ανάρρωσε, τα δύο ζώα έκαναν μικρά που πουλήθηκαν σε πολύ καλή τιμή. Ήταν η σειρά του χωρικού να επισκεφθεί τους γείτονές του και να τους συμπα­ρασταθεί - μια που του είχαν συμπαρασταθεί κι ε­κείνοι κάθε στιγμή.

Όποτε κάποιος παραπονιόταν, ο χωρικός έλεγε: «Πώς ξέρεις αν πρόκειται για κα­ταστροφή;». Αν κάποιος χαιρόταν πολύ, εκείνος ρωτούσε: «Πώς ξέρεις αν πρόκειται για ευλογία;». Και οι άνθρωποι εκείνου του χωριού κατάλαβαν ό­τι, πέρα από τα φαινόμενα, η ζωή κρύβει μέσα της άλλες σημασίες.

*Σουφισμός είναι μια εσωτερική διδασκαλία στους κόλπους του Ισλάμ. Σύμφωνα με άρθρο του Γ. Α. Πλάνα, πίσω από το Σουφισμό βρίσκεται μια πανάρχαια εσωτερική παράδοση, που μερικοί σοφοί Σούφι την συνδέουν με τον Πυθαγόρα και με τον Ερμή τον Τρισμέγιστο ή Θωτ των αρχαίων Αιγυπτίων, τον Πλάτωνα και άλλους αρχαίους σοφούς.

 Σύμφωνα με τις πιο αποδεκτές απόψεις, η λέξη «σούφι» σημαίνει «μαλλί», δηλαδή το μάλλινο ρούχο ή χιτώνα που φορούσαν οι σοφοί, οι αναχωρητές και οι δάσκαλοι σούφι. Άλλες όμως εκδοχές την συσχετίζουν με το Αϊν Σοφ των καββαλιστών και βρίσκουν μεγάλη σχέση ανάμεσα σ' αυτά τα δύο εσωτερικά ρεύματα. Ετσι, στην «Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια» αναφέρεται ότι οι Εβραίοι σοφοί της Καββάλα θεωρούν ότι η παράδοσή τους και η παράδοση των μυημένων τους έχει την ίδια προέλευση με τον Σουφισμό. Οι Σούφι όμως αρνούνται ότι η δική τους προέρχεται από κάποια συγκεκριμένη πηγή και δεν περιορίζονται στην αντιστοιχία με την Καββάλα ή με άλλο παρόμοιο εσωτερικό ρεύμα, αλλά θεωρούν την παράδοσή τους καθολικής διάχυσης. 
Ο Σουφισμός είχε μεγάλη επίδραση στο Δυτικό μεσαίωνα. Εκεί όμως που είναι πιο φανερές οι σχέσεις και οι επιδράσεις του Σουφισμού στη Δύση, είναι στο τάγμα των Ναϊτών. Μερικοί από τους εννέα αρχικούς ιππότες-ιδρυτές του τάγματος λέγεται ότι ήταν μύστες Σούφι. 
Οι επαφές των Ναϊτών στους Αγίους Τόπους με ορισμένους Σούφι και με τα μυστικά τάγματά τους, είναι πλέον εξακριβωμένες ιστορικά, από τα πρακτικά της δίκης εναντίον του ναϊτικού τάγματος, που προκάλεσε την εξαφάνισή τους. Πολλά ιπποτικά εσωτερικά τάγματα, που ιδρύθηκαν μετά, φέρουν τη σφραγίδα τους και συνεπώς την επίδραση του Σουφισμού. 
Οι μεσαιωνικές γνώσεις περί αστρολογίας, αλχημείας, μαγείας κ.λπ. εισήλθαν στη Δύση μέσω των Αράβων και των Εβραίων καββαλιστών και των διδασκάλων Σούφι, οι διδασκαλίες των οποίων επιβίωσαν ανάμεσα στις διάφορες εσωτερικές ομάδες της Ευρώπης, από τον μεσαίωνα ως την σύγχρονη εποχή.