Θέμα ομιλιών του Πάνου Καϊσίδη στην Ένωση Ποντίων Γουΐτλισι Μελβούρνης «Παναγία Σουμελά», Σύλλογο Ποντίων Χόμπαρτ της Τασμανίας και Σύλλογο Ποντίων Σίδνεϊ Αυστραλίας
Το μεγάλο ζήτημα της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού ερευνήθηκε μέχρι σήμερα και βασίστηκε κυρίως στα επίσημα έγγραφα.
Μέσα σε αυτά τα έγγραφα αποτυπώνεται η συστηματική εξόντωση μόνον ενός μέρους του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου και βέβαια δεν γίνεται λόγος σε αυτά για έναν επίσης μεγάλο αριθμό Ελλήνων, που εξοντώθηκαν από το 1908 έως το 1923, και η θυσία τους δεν καταγράφηκε πουθενά αλλού, παρά μόνον στις εφημερίδες που κυκλοφορούσαν στον μικρασιατικό Πόντο και στη νότια Ρωσία.
Οι χιλιάδες αυτών των Ελληνοποντίων δεν εξοντώθηκαν βάσει, ίσως, ενός σχεδίου, όπως συνέβη με εκείνους που οδηγήθηκαν στα τάγματα εργασίας και στον λευκό θάνατο, ωστόσο και αυτών ο θάνατος εντάσσεται μέσα στο ίδιο πνεύμα του ξεκαθαρίσματος του προβλήματος για τους Τούρκους, που λεγόταν χριστιανοί και που θα οδηγούσε — κατά τη θεωρία του Ταλαάτ, του Εμβέρ και του Τζεμάλ, αλλά και αμέσως κατόπιν, του Κεμάλ Μουσταφά, στην εθνοκάθαρση και στη δημιουργία ενός έθνους από την πανσπερμία των φυλών και των λαών που ζούσαν στον χώρο της Μικράς Ασίας, με βάση τη θρησκεία.
Φέρνοντας στη μνήμη εκείνες τις δύσκολες μέρες, τότε που για να δημοσιεύσει κανείς ειδήσεις ή σχόλια για τα εγκλήματα των Τούρκων στα χωριά και στις πόλεις, έπρεπε να είναι πολύ γενναίος, αφού διακινδύνευε την ίδια του τη ζωή, θα σταθούμε σε μερικές μόνον περιπτώσεις, πολύ χαρακτηριστικές, για να φανεί και η πλευρά αυτή του τουρκικού εγκλήματος της γενοκτονίας.
Και πρώτα θα πρέπει να αναφερθεί ότι ήδη από το 1919 η καταγγελία στον διεθνή τύπο των εγκλημάτων των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων θεωρήθηκε εντελώς απαραίτητη.
Η Επιτροπία Ποντίων Αθηνών πέτυχε από τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο να στείλει στον Πόντο το 1919 τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καθενιώτη με την εντολή να ενεργήσει έτσι ώστε, μαζί με Πόντιους πατριώτες, να προβάλουν στην Ευρώπη και την Αμερική τα τουρκικά εγκλήματα, για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης.
Δύσκολη δουλειά αυτή η προβολή, εκτός των άλλων και γιατί τα μεμονωμένα εγκλήματα στην ύπαιθρο ήταν τόσο πολλά, που μπορεί να γίνει λόγος για μαζική εξόντωση, αφού κάθε βράδυ σχεδόν και σε όλα τα χωριά γίνονταν επιθέσεις σε σπίτια Ελλήνων και κάθε βράδυ έπεφταν κάποιοι νεκροί από το μαχαίρι του Τούρκου.
Σε μία μόνον είδηση, που δημοσιεύτηκε λογοκριμένη στις 7 Ιουλίου 1920 στην εφημερίδα «Εποχή» της Τραπεζούντας, αναφέρονται τρεις δολοφονίες Ελλήνων μέσα στην Κερασούντα. Η είδηση γράφει:
Νεκρολογίαι. Από την Κερασούντα μας φθάνει το θλιβερόν άγγελμα του φόνου αγαπημένου και εκλεκτού νέου, του αλησμονήτου Γιώργου I. Καλογεροπούλου. Από την ιδίαν πόλιν αγγέλλεται επίσης ο φόνος και του εγκρίτου και εκλεκτού επιστήμονος ιατρού Θ. Χ. Θωμαϊδου, από τους εκλεκτοτέρους πολίτας της γειτονικής πόλεως. Τον αδικο-θάνατον επιστήμονα ηκολούθησε ο φόνος και του γέροντος πατρός του...
Η «Εποχή», από τα πρώτα, ήδη, φύλλα της, κατάγγελλε το εγκληματικό όργιο των Τούρκων ατάκτων στα χωριά και τις κωμοπόλεις του Πόντου, ενώ δεν λείπει από κανένα φύλλο η περιγραφή των δύσκολων στιγμών, που περνούν εκείνη την περίοδο οι Έλληνες. Λόγω των γνωστών δυσκολιών, πολλές από αυτές τις ειδήσεις έφταναν καθυστερημένα, ύστερα από δύο και τρεις μήνες, στη σύνταξη της εφημερίδας. Μερικά από τα δημοσιεύματα αυτά είναι:
Στην 1η σελίδα της εφημερίδας, στις 31-12-1918, ο Νίκος Καπετανίδης χαιρετίζει τη χαραυγή του νέου έτους 1919 με το άρθρο του Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΡΙΟΝ. Γράφει: Χρυσή και ροδοκόκκινη ανατέλλει η ελπιδοφόρα χαραυγή του νέου χρόνου και πλήθος ωραίων ελπίδων ψάλλει ολόγυρά μας τα λαμπροφόρα εθνικά φανερώματα, τα οποία οι αγώνες και τα παλέματα του Γένους ζητούν ως έπαθλα από τον καινούργιον χρόνον...
Και μερικές μέρες μετά, στις 15-1-1919, στον καινούργιο πλέον χρόνο των ελπίδων, ο εθνομάρτυρας δημοσιογράφος γράφει με τίτλο Διαμαρτυρόμεθα:
Με καταματωμένην καρδίαν και με πόνον που μας σφίγγει την ψυχήν, με ιεράν αγανάκτησιν και απέραντον οδύνην, διαμαρτυρόμεθα δια τα ατελείωτα άγρια κακουργήματα και δια τον απέραντον ωκεανόν του αίματος, μέσα εις τον οποίον πλέει ο μαρτυρικός Ελληνισμός της περιφερείας μας. Δεν έφθαναν τα θύματα που εδώσαμεν τέσσερα χρόνια τώρα, η γη δεν ήπιε ακόμα τα δάκρυα που εχύσαμεν για τους θυσιαζομένους αδελφούς μας.
Όχι! Επάνω στα βουνά και μέσα στα καλύβια, κοντά εις την εστία του ρωμηού χωρικού, άγριο έρχεται πάλιν το χέρι του δολοφόνου και πνίγει τον άνδρα και σφάζει την γυναίκα και κλωτσοπατά τα παιδιά. Διαμαρτυρόμεθα με όλην την φλόγα της πονεμένης μας ψυχής και καταγγέλλομεν εμπρός εις κάθε τίμιον, εις κάθε ισχυρόν και ελευθερωτήν.
Διαμαρτυρόμεθα εις την Κυβέρνησιν.. .Διαμαρτυρόμεθα εις όλους τους φρονίμους που μπορούν να βλέπουν το παρόν και να κρίνουν το μέλλον, διαμαρτυρόμεθα εις τον δυνατόν πολιτισμένον κόσμον, εις τα όργανα και τους αντιπροσώπους του. Και προσκαλούμεν όλους αυτούς εν ονόματι του Θεού και της δικαιοσύνης μάρτυρας του απεράντου Ελληνικού μαρτυρολογίου που και τώρα εξακολουθεί να πληθαίνη και εξακολουθεί να γιγαντώνεται.
Καίουν στο Ρίζε, αρπάζουν στα Σούρμενα, σκοτώνουν στη Ματζούκα, ξεκοιλιάζουν στη Σπέλια, ερημώνουν στη Χότζη, λεηλατούν στο Κοσμά, καταστρέφουν στα Μεσαρέας, σφάζουν στη Γαλλίανα, σφάζουν στου Τσαγγαρή, σφάζουν παντού.
ΔΙΑΜΑΡΙΎΡΟΜΕΘΑ με όλην μας την ψυχήν και αναμένομεν. Από την Ελληνικήν τέφραν εβλάστησεν πάντοτε ο ιερός γιγαντόκορμος φοίνιξ... Ν. Κ.
Ένα σημαντικό άρθρο του Καπετανίδη, για τις δυσκολίες που περνά ο ελληνισμός, δημοσιεύεται στην Εποχή την Πέμπτη 3-9-1920, με τίτλο Τα παιδιά του δρόμου: Ιδού τώρα και ένας μικρόκοσμος με τον οποίον δε κρίνομεν άσκοπον ν' απασχοληθώμεν ολίγον.
Είναι τα παιδιά του δρόμου, τα περιπλανώμενα, τα γυμνόσκελα, τ' απροστάτευτα, τα άσιτα και τα παράσιτα. Η Ανατολή, μέσα εις τας θλιβεράς και αμέτρητους ποικιλίας της, παρουσιάζει και ένα πολύ κακόμοιρον και πονετικόν κόσμον, τον κόσμον της μικράς ηλικίας, που ριγμένος εις τους πέντε δρόμους,σύρει την αθώαν του ύπαρξιν εις το έλεος των ανθρώπων.
Η ηλικία αυτή, αγνή και αθώα εις την ψυχήν της, έζησε μυρια βάσανα και αμετρήτους στερήσεις, και έδωσε θύματα πολλά, θύματα από τας επιδημίας, από την αρρώστειαν, από την πείναν. Προσθέσατε εις αυτά και τας θυσίας της ηθικής του.
Πολλά παρεστράτησαν, αφωμοιώθησαν με την αλητικήν ζωήν, αλλαξοπίστησαν, έχασαν την εθνικήν των συνείδησιν και είναι, ή θα είναι εντός ολίγου, χαμένα δια πάντα.
Με ένα κύριο, ενυπόγραφο, άρθρο του στην 1η σελίδα της Εποχής, ο Νίκος Καπετανίδης καταγγέλλει, το Σάββατο 14-12-1919, τα εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων του Πόντου και καλεί τον ποντιακό ελληνισμό να σπεύσει να φροντίσει τα ορφανά κορίτσια. Το άρθρο έχει τίτλο: Αι μητέρες της αύριον.
...Εις τας πόλεις, εις κάθε πολίχνην και εις κάθε χωρίον, περιφέρονται άστεγα, απροστάτευτα και έρημα τα φαντάσματα εκείνα των ανθρωπίνων υπάρξεων, που εδεκατίσθησαν και έχασαν πατέρα ή μητέρα ή αδελφούς, και φέρουν το βάρος της ζωής ως βάρος αβάστακτον.
Και μεταξύ όλων αυτών συχνότατα θα ίδης ορφανά και απροστάτευτα κορίτσια, να ξενοδουλεύουν ή να ψωμοζητούν ή να κείνται άρρωστα, μέσα εις καλύβας ή κάτω στους αχυρώνας. Και τα κορίτσια αυτά, των οποίων οι πατέρες και οι αδελφοί ή ετουφεκίσθησαν ή απέθαναν από την πείναν ή ετάφησαν κάτω από χιόνια κατά τας απελάσεις ή ευρίσκονται εις άλλα μέρη όπου εξεδιώχθησαν δια να συντριβούν και να αφανισθούν ευκολώτερον...
Μονόστηλες σύντομες ειδήσεις, που δημοσιεύονται σε κάθε φύλλο της Εποχής, δίνουν ανάγλυφα το μεγάλο και διαρκές δράμα, που ζούσε εκείνες τις ημέρες ο ελληνισμός του Πόντου. Την Πέμπτη 10-9-1920 γράφει:
-Την νύκτα της 31ης Αυγ. λησταί εισήλθον εις την οικίαν του Παναγ. Φραγκουλίδου (Μαβή), κατοίκου της συνοικίας Πετράς της ενορίας Τσικολής και αφού τον έδειραν ανηλεώς και αφήρεσαν παν ό,τι είχεν, εφόνευσαν αυτόν και την σύζυγόν του.
Την Τρίτη 29-9-1920 η Εποχή γράφει: Την παρελθούσαν Κυριακήν, 07.30 π. μ. ενώ ο ομογενής, γνωστός εν τη αγορά μας, παντοπώλης Χριστόφ. Παρηγορίδης κατήρχετο εκ του χωρίου του Χότσης εις την πόλιν, εδολοφονήθη παρά το Τεγερμέν - Ντερέ. Ο ατυχής ομογενής ήτο από τίνος ο στόχος των αγρίων στοιχείων της υπαίθρου, τα οποία απέβλεπον εις την φυτείαν και την συγκομιδήν του τόσον αγρίως δολοφονηθέντος ομογενούς.
Την Τρίτη 6-10-1920, με τίτλο Δολοφονία και διαρπαγαί εν Κερασούντι, η Εποχή γράφει:
Η κυκλοφορήσασα πρό τίνων ημερών είδησις περί της αγρίας δολοφονίας του εν Κερασούντι εγκρίτου ομογενούς δικηγόρου Χαρ. Ελευθεριάδου, επιβεβαιούται, δυστυχώς...
Παρόμοιες ειδήσεις δημοσιεύονταν καθημερινώς και στην εφημερίδα της Τραπεζούντας «Φάρος της Ανατολής». Οι εκδότες, όμως, της εφημερίδας, οι αδελφοί Σεράση, από φόβο ανέφεραν μόνον ότι οι δολοφονίες στα χωριά προέρχονταν μόνον από ληστές και όχι από οργανωμένες ομάδες των Τούρκων, που εφάρμοζαν κάποιο σχέδιο εξόντωσης των Ελλήνων.
Πιο θαρραλέα κατάγγελε τα κακουργήματα η εφημερίδα του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου «Ελεύθερος Πόντος», που έβγαζε στο Βατούμ ο Θεοφύλακτος Θεοφύλακτος.
Oι καταγγελίες αυτές των εγκλημάτων των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων δεν έχουν τελειωμό, όπως δεν είχε τελειωμό και η θυσία εκείνων που δημοσίευαν τις ειδήσεις στις εφημερίδες τους. Το μαρτυρολόγίο περιλαμβάνει πολλά ονόματα δημοσιογράφων — που ήταν ταυτοχρόνως δικηγόροι ή γιατροί ή δάσκαλοι και καθηγητές. Ανάμεσα τους ο Νίκος Καπετανίδης, ο Δημήτριος Θεοχαρίδης, ο Σταύρος Συμεωνίδης, ο Λαυρέντιος Τατσόγλου, ο Γεώργιος Καλογερόπουλος και άλλοι.
Δυστυχώς, αυτή η πλευρά του μεγάλου ζητήματος της γενοκτονίας ελάχιστα ερευνήθηκε. Οι ερευνητές αρκούνται στη μελέτη των επίσημων εγγράφων κυρίως και δεν κάνουν αναφορά σε εκείνους τους θαρραλέους, ιδιαίτερα τους δημοσιογράφους, που κατάγγελλαν καθημερινά από τις στήλες των εφημερίδων τους τις πράξεις εξόντωσης του ελληνισμού, που συντελούνταν από το επίσημο τουρκικό κράτος, από το ανεπίσημο των τσετέδων, αλλά και από έναν μεγάλο αριθμό απλών Τούρκων, που έβλεπαν στην εξόντωση των Ελλήνων τη λύση των δικών τους οικονομικών προβλημάτων.
Δεν ήταν, δηλαδή, μόνον η ιδεολογία της τουρκικής εθνοκάθαρσης που επαγγέλλονταν οι Νεότουρκοι ηγέτες, αλλά το ίδιο και πολλές φορές και πιο έντονα εκδηλωνόταν η επιθυμία της αρπαγής των ελληνικών περιουσιών από διάσημους και από άσημους μουσουλμάνους.
Όλοι εκείνοι που είχαν το θάρρος να βγουν τότε και να καταγγείλουν τα εγκλήματα σε βάρος του ελληνισμού του Πόντου, δηλαδή οι ηγέτες του — δάσκαλοι, καθηγητές, δημοσιογράφοι, ιερείς, μεγαλέμποροι - οδηγήθηκαν στην αγχόνη ή δολοφονήθηκαν πισώπλατα, προκειμένου να μείνει ο Ελληνισμός του Πόντου χωρίς ηγεσία και να εξοντωθεί ευκολότερα.
Ήταν και στις περιπτώσεις αυτές η εφαρμογή από τους Τούρκους των σχεδίων που εκπόνησαν οι Γερμανοί σύμβουλοι τους και ιδιαίτερα ο ανθέλληνας Γερμανός αρχηγός του τουρκικού στρατού Λίμαν Φον Σάντερς.
Σε όλους αυτούς τους θαρραλέους Έλληνες του Πόντου στρέφεται αυτή τη στιγμή η σκέψη μας, για να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη τους και στη μνήμη των χιλιάδων νεκρών της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, που περιμένουν από όλους τη δικαίωση.
Πάνος Καϊσίδης
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας
Το μεγάλο ζήτημα της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού ερευνήθηκε μέχρι σήμερα και βασίστηκε κυρίως στα επίσημα έγγραφα.
Μέσα σε αυτά τα έγγραφα αποτυπώνεται η συστηματική εξόντωση μόνον ενός μέρους του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου και βέβαια δεν γίνεται λόγος σε αυτά για έναν επίσης μεγάλο αριθμό Ελλήνων, που εξοντώθηκαν από το 1908 έως το 1923, και η θυσία τους δεν καταγράφηκε πουθενά αλλού, παρά μόνον στις εφημερίδες που κυκλοφορούσαν στον μικρασιατικό Πόντο και στη νότια Ρωσία.
Οι χιλιάδες αυτών των Ελληνοποντίων δεν εξοντώθηκαν βάσει, ίσως, ενός σχεδίου, όπως συνέβη με εκείνους που οδηγήθηκαν στα τάγματα εργασίας και στον λευκό θάνατο, ωστόσο και αυτών ο θάνατος εντάσσεται μέσα στο ίδιο πνεύμα του ξεκαθαρίσματος του προβλήματος για τους Τούρκους, που λεγόταν χριστιανοί και που θα οδηγούσε — κατά τη θεωρία του Ταλαάτ, του Εμβέρ και του Τζεμάλ, αλλά και αμέσως κατόπιν, του Κεμάλ Μουσταφά, στην εθνοκάθαρση και στη δημιουργία ενός έθνους από την πανσπερμία των φυλών και των λαών που ζούσαν στον χώρο της Μικράς Ασίας, με βάση τη θρησκεία.
Φέρνοντας στη μνήμη εκείνες τις δύσκολες μέρες, τότε που για να δημοσιεύσει κανείς ειδήσεις ή σχόλια για τα εγκλήματα των Τούρκων στα χωριά και στις πόλεις, έπρεπε να είναι πολύ γενναίος, αφού διακινδύνευε την ίδια του τη ζωή, θα σταθούμε σε μερικές μόνον περιπτώσεις, πολύ χαρακτηριστικές, για να φανεί και η πλευρά αυτή του τουρκικού εγκλήματος της γενοκτονίας.
Και πρώτα θα πρέπει να αναφερθεί ότι ήδη από το 1919 η καταγγελία στον διεθνή τύπο των εγκλημάτων των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων θεωρήθηκε εντελώς απαραίτητη.
Η Επιτροπία Ποντίων Αθηνών πέτυχε από τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο να στείλει στον Πόντο το 1919 τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καθενιώτη με την εντολή να ενεργήσει έτσι ώστε, μαζί με Πόντιους πατριώτες, να προβάλουν στην Ευρώπη και την Αμερική τα τουρκικά εγκλήματα, για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης.
Δύσκολη δουλειά αυτή η προβολή, εκτός των άλλων και γιατί τα μεμονωμένα εγκλήματα στην ύπαιθρο ήταν τόσο πολλά, που μπορεί να γίνει λόγος για μαζική εξόντωση, αφού κάθε βράδυ σχεδόν και σε όλα τα χωριά γίνονταν επιθέσεις σε σπίτια Ελλήνων και κάθε βράδυ έπεφταν κάποιοι νεκροί από το μαχαίρι του Τούρκου.
 |
| Νίκος Καπετανίδης |
Νεκρολογίαι. Από την Κερασούντα μας φθάνει το θλιβερόν άγγελμα του φόνου αγαπημένου και εκλεκτού νέου, του αλησμονήτου Γιώργου I. Καλογεροπούλου. Από την ιδίαν πόλιν αγγέλλεται επίσης ο φόνος και του εγκρίτου και εκλεκτού επιστήμονος ιατρού Θ. Χ. Θωμαϊδου, από τους εκλεκτοτέρους πολίτας της γειτονικής πόλεως. Τον αδικο-θάνατον επιστήμονα ηκολούθησε ο φόνος και του γέροντος πατρός του...
Η «Εποχή», από τα πρώτα, ήδη, φύλλα της, κατάγγελλε το εγκληματικό όργιο των Τούρκων ατάκτων στα χωριά και τις κωμοπόλεις του Πόντου, ενώ δεν λείπει από κανένα φύλλο η περιγραφή των δύσκολων στιγμών, που περνούν εκείνη την περίοδο οι Έλληνες. Λόγω των γνωστών δυσκολιών, πολλές από αυτές τις ειδήσεις έφταναν καθυστερημένα, ύστερα από δύο και τρεις μήνες, στη σύνταξη της εφημερίδας. Μερικά από τα δημοσιεύματα αυτά είναι:
Στην 1η σελίδα της εφημερίδας, στις 31-12-1918, ο Νίκος Καπετανίδης χαιρετίζει τη χαραυγή του νέου έτους 1919 με το άρθρο του Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΡΙΟΝ. Γράφει: Χρυσή και ροδοκόκκινη ανατέλλει η ελπιδοφόρα χαραυγή του νέου χρόνου και πλήθος ωραίων ελπίδων ψάλλει ολόγυρά μας τα λαμπροφόρα εθνικά φανερώματα, τα οποία οι αγώνες και τα παλέματα του Γένους ζητούν ως έπαθλα από τον καινούργιον χρόνον...
Και μερικές μέρες μετά, στις 15-1-1919, στον καινούργιο πλέον χρόνο των ελπίδων, ο εθνομάρτυρας δημοσιογράφος γράφει με τίτλο Διαμαρτυρόμεθα:
Με καταματωμένην καρδίαν και με πόνον που μας σφίγγει την ψυχήν, με ιεράν αγανάκτησιν και απέραντον οδύνην, διαμαρτυρόμεθα δια τα ατελείωτα άγρια κακουργήματα και δια τον απέραντον ωκεανόν του αίματος, μέσα εις τον οποίον πλέει ο μαρτυρικός Ελληνισμός της περιφερείας μας. Δεν έφθαναν τα θύματα που εδώσαμεν τέσσερα χρόνια τώρα, η γη δεν ήπιε ακόμα τα δάκρυα που εχύσαμεν για τους θυσιαζομένους αδελφούς μας.
Όχι! Επάνω στα βουνά και μέσα στα καλύβια, κοντά εις την εστία του ρωμηού χωρικού, άγριο έρχεται πάλιν το χέρι του δολοφόνου και πνίγει τον άνδρα και σφάζει την γυναίκα και κλωτσοπατά τα παιδιά. Διαμαρτυρόμεθα με όλην την φλόγα της πονεμένης μας ψυχής και καταγγέλλομεν εμπρός εις κάθε τίμιον, εις κάθε ισχυρόν και ελευθερωτήν.
Διαμαρτυρόμεθα εις την Κυβέρνησιν.. .Διαμαρτυρόμεθα εις όλους τους φρονίμους που μπορούν να βλέπουν το παρόν και να κρίνουν το μέλλον, διαμαρτυρόμεθα εις τον δυνατόν πολιτισμένον κόσμον, εις τα όργανα και τους αντιπροσώπους του. Και προσκαλούμεν όλους αυτούς εν ονόματι του Θεού και της δικαιοσύνης μάρτυρας του απεράντου Ελληνικού μαρτυρολογίου που και τώρα εξακολουθεί να πληθαίνη και εξακολουθεί να γιγαντώνεται.
Καίουν στο Ρίζε, αρπάζουν στα Σούρμενα, σκοτώνουν στη Ματζούκα, ξεκοιλιάζουν στη Σπέλια, ερημώνουν στη Χότζη, λεηλατούν στο Κοσμά, καταστρέφουν στα Μεσαρέας, σφάζουν στη Γαλλίανα, σφάζουν στου Τσαγγαρή, σφάζουν παντού.
ΔΙΑΜΑΡΙΎΡΟΜΕΘΑ με όλην μας την ψυχήν και αναμένομεν. Από την Ελληνικήν τέφραν εβλάστησεν πάντοτε ο ιερός γιγαντόκορμος φοίνιξ... Ν. Κ.
Ένα σημαντικό άρθρο του Καπετανίδη, για τις δυσκολίες που περνά ο ελληνισμός, δημοσιεύεται στην Εποχή την Πέμπτη 3-9-1920, με τίτλο Τα παιδιά του δρόμου: Ιδού τώρα και ένας μικρόκοσμος με τον οποίον δε κρίνομεν άσκοπον ν' απασχοληθώμεν ολίγον.
Είναι τα παιδιά του δρόμου, τα περιπλανώμενα, τα γυμνόσκελα, τ' απροστάτευτα, τα άσιτα και τα παράσιτα. Η Ανατολή, μέσα εις τας θλιβεράς και αμέτρητους ποικιλίας της, παρουσιάζει και ένα πολύ κακόμοιρον και πονετικόν κόσμον, τον κόσμον της μικράς ηλικίας, που ριγμένος εις τους πέντε δρόμους,σύρει την αθώαν του ύπαρξιν εις το έλεος των ανθρώπων.
Η ηλικία αυτή, αγνή και αθώα εις την ψυχήν της, έζησε μυρια βάσανα και αμετρήτους στερήσεις, και έδωσε θύματα πολλά, θύματα από τας επιδημίας, από την αρρώστειαν, από την πείναν. Προσθέσατε εις αυτά και τας θυσίας της ηθικής του.
Πολλά παρεστράτησαν, αφωμοιώθησαν με την αλητικήν ζωήν, αλλαξοπίστησαν, έχασαν την εθνικήν των συνείδησιν και είναι, ή θα είναι εντός ολίγου, χαμένα δια πάντα.
...Εις τας πόλεις, εις κάθε πολίχνην και εις κάθε χωρίον, περιφέρονται άστεγα, απροστάτευτα και έρημα τα φαντάσματα εκείνα των ανθρωπίνων υπάρξεων, που εδεκατίσθησαν και έχασαν πατέρα ή μητέρα ή αδελφούς, και φέρουν το βάρος της ζωής ως βάρος αβάστακτον.
Και μεταξύ όλων αυτών συχνότατα θα ίδης ορφανά και απροστάτευτα κορίτσια, να ξενοδουλεύουν ή να ψωμοζητούν ή να κείνται άρρωστα, μέσα εις καλύβας ή κάτω στους αχυρώνας. Και τα κορίτσια αυτά, των οποίων οι πατέρες και οι αδελφοί ή ετουφεκίσθησαν ή απέθαναν από την πείναν ή ετάφησαν κάτω από χιόνια κατά τας απελάσεις ή ευρίσκονται εις άλλα μέρη όπου εξεδιώχθησαν δια να συντριβούν και να αφανισθούν ευκολώτερον...
Μονόστηλες σύντομες ειδήσεις, που δημοσιεύονται σε κάθε φύλλο της Εποχής, δίνουν ανάγλυφα το μεγάλο και διαρκές δράμα, που ζούσε εκείνες τις ημέρες ο ελληνισμός του Πόντου. Την Πέμπτη 10-9-1920 γράφει:
-Την νύκτα της 31ης Αυγ. λησταί εισήλθον εις την οικίαν του Παναγ. Φραγκουλίδου (Μαβή), κατοίκου της συνοικίας Πετράς της ενορίας Τσικολής και αφού τον έδειραν ανηλεώς και αφήρεσαν παν ό,τι είχεν, εφόνευσαν αυτόν και την σύζυγόν του.
Την Τρίτη 29-9-1920 η Εποχή γράφει: Την παρελθούσαν Κυριακήν, 07.30 π. μ. ενώ ο ομογενής, γνωστός εν τη αγορά μας, παντοπώλης Χριστόφ. Παρηγορίδης κατήρχετο εκ του χωρίου του Χότσης εις την πόλιν, εδολοφονήθη παρά το Τεγερμέν - Ντερέ. Ο ατυχής ομογενής ήτο από τίνος ο στόχος των αγρίων στοιχείων της υπαίθρου, τα οποία απέβλεπον εις την φυτείαν και την συγκομιδήν του τόσον αγρίως δολοφονηθέντος ομογενούς.
Την Τρίτη 6-10-1920, με τίτλο Δολοφονία και διαρπαγαί εν Κερασούντι, η Εποχή γράφει:
Η κυκλοφορήσασα πρό τίνων ημερών είδησις περί της αγρίας δολοφονίας του εν Κερασούντι εγκρίτου ομογενούς δικηγόρου Χαρ. Ελευθεριάδου, επιβεβαιούται, δυστυχώς...
 |
| Δημήτριος Καθενιώτης |
Πιο θαρραλέα κατάγγελε τα κακουργήματα η εφημερίδα του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου «Ελεύθερος Πόντος», που έβγαζε στο Βατούμ ο Θεοφύλακτος Θεοφύλακτος.
Oι καταγγελίες αυτές των εγκλημάτων των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων δεν έχουν τελειωμό, όπως δεν είχε τελειωμό και η θυσία εκείνων που δημοσίευαν τις ειδήσεις στις εφημερίδες τους. Το μαρτυρολόγίο περιλαμβάνει πολλά ονόματα δημοσιογράφων — που ήταν ταυτοχρόνως δικηγόροι ή γιατροί ή δάσκαλοι και καθηγητές. Ανάμεσα τους ο Νίκος Καπετανίδης, ο Δημήτριος Θεοχαρίδης, ο Σταύρος Συμεωνίδης, ο Λαυρέντιος Τατσόγλου, ο Γεώργιος Καλογερόπουλος και άλλοι.
Δυστυχώς, αυτή η πλευρά του μεγάλου ζητήματος της γενοκτονίας ελάχιστα ερευνήθηκε. Οι ερευνητές αρκούνται στη μελέτη των επίσημων εγγράφων κυρίως και δεν κάνουν αναφορά σε εκείνους τους θαρραλέους, ιδιαίτερα τους δημοσιογράφους, που κατάγγελλαν καθημερινά από τις στήλες των εφημερίδων τους τις πράξεις εξόντωσης του ελληνισμού, που συντελούνταν από το επίσημο τουρκικό κράτος, από το ανεπίσημο των τσετέδων, αλλά και από έναν μεγάλο αριθμό απλών Τούρκων, που έβλεπαν στην εξόντωση των Ελλήνων τη λύση των δικών τους οικονομικών προβλημάτων.
Δεν ήταν, δηλαδή, μόνον η ιδεολογία της τουρκικής εθνοκάθαρσης που επαγγέλλονταν οι Νεότουρκοι ηγέτες, αλλά το ίδιο και πολλές φορές και πιο έντονα εκδηλωνόταν η επιθυμία της αρπαγής των ελληνικών περιουσιών από διάσημους και από άσημους μουσουλμάνους.
Όλοι εκείνοι που είχαν το θάρρος να βγουν τότε και να καταγγείλουν τα εγκλήματα σε βάρος του ελληνισμού του Πόντου, δηλαδή οι ηγέτες του — δάσκαλοι, καθηγητές, δημοσιογράφοι, ιερείς, μεγαλέμποροι - οδηγήθηκαν στην αγχόνη ή δολοφονήθηκαν πισώπλατα, προκειμένου να μείνει ο Ελληνισμός του Πόντου χωρίς ηγεσία και να εξοντωθεί ευκολότερα.
Ήταν και στις περιπτώσεις αυτές η εφαρμογή από τους Τούρκους των σχεδίων που εκπόνησαν οι Γερμανοί σύμβουλοι τους και ιδιαίτερα ο ανθέλληνας Γερμανός αρχηγός του τουρκικού στρατού Λίμαν Φον Σάντερς.
Σε όλους αυτούς τους θαρραλέους Έλληνες του Πόντου στρέφεται αυτή τη στιγμή η σκέψη μας, για να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη τους και στη μνήμη των χιλιάδων νεκρών της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, που περιμένουν από όλους τη δικαίωση.
Πάνος Καϊσίδης
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου