ΝΕΟ ΧΑΡΑΜΠΑ

Το Νέο Χαραμπά (Γενίκιοϊ) ιδρύθηκε το 1831 από τους μετανά­στες της περιοχής Καρς, και συγκεκριμένα από τα χωριά Γενίκιοϊ, Κερογλού και Ζιάκ της περιοχής Καγκιζμάνσκ. Εδώ εγκαταστάθηκαν δυο μεγάλες ομάδες Ελλήνων, που ήρθαν σε διαφορετικές εποχές.

 Η πρώτη ομάδα ήρθε το 1831 και η δεύτερη, οι συγγενείς τους, μετά α­πό 30 χρόνια, δηλαδή το 1862. 

Η ιστορία του χωριού Νέο Χαραμπά στην πρώην πατρίδα του ήταν δραματική. Οι κάτοικοι αυτού του χω­ριού, που κατάγονται από την περιοχή της Τραπεζούντας, στις αρχές του 19ου αιώνα αποφάσισαν να εγκατασταθούν πιο κοντά στα σύνορα  της ομόθρησκης Ρωσικής Αυτοκρατορίας και διάλεξαν την περιοχή του Καρς.

Η μετανάστευση των Ελλήνων εκεί ευνοούσε τη χρήση της ονο­μασίας «νέον». Δεν μπορούσαν όμως όλοι να εγκατασταθούν εκεί. Πολ­λοί εγκαταστάθηκαν στα διπλανά χωριά και μερικοί πήγαν στα τούρ­κικα, κούρδικα και αρμένικα χωριά.

Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των συγγενών έγινε αιτία του εξισλαμισμού μερικών. 

Άγιος Γεώργιος

Τα επίσημα αρ­χεία μας πληροφορούν για το άγριο και βαρβαρικό περιβάλλον των Ελλήνων του χωριού Νέον της περιοχής Κάρς. Π.χ. η οικογένεια του Έλληνα Κορκότοβ αναγκαστικά εγκαταστάθηκε στο χωριό Ζιάκ της περιοχής Καρς, όπου ζούσαν και οι ορθόδοξοι Έλληνες.

Όμως όταν ο γιός του Αδάμ Γεώργιεβιτς ερωτεύτηκε τη ντόπια Ελληνίδα Σημέλα Γιανέογλου και αποφάσισε να την παντρευτεί, ο ιερέας Κυριάκος Πα­παδόπουλος αναγκάστηκε να ευλογήσει το γάμο τους σε μια σπηλιά, επειδή οι Τάταροι και οι Αρμένιοι ήθελαν να την αρπάξουν. Υπάρχουν κι άλλα πολλά παρόμοια παραδείγματα.

Μετά την εγκατάστασή τους οι Έλληνες του χωριού Νέον άρχισαν να στέλνουν έγγραφα προς τον Έξαρχο της Γεωργίας ζητώντας την ά­δεια να χτίσουν την εκκλησία τους. Ο υπεύθυνος των εκκλησιών της Τσάλκας Ιωάννης Κυριάκοβ, στις 22 Αυγούστου του 1861, στην αίτησή του έγραφε:

«Το 1860 ζητούσα την άδειά σας για την κατασκευή της εκκλησίας στο χωριό Νέον, όμως απάντηση δεν έλαβα ακόμα. Η κοινότητα ήδη έχτισε την εκκλησία και ζητάει την άδεια για να αγο­ράσουμε τα εκκλησιαστικά είδη. Οι εσωτερικοί τοίχοι επίσης είναι στο­λισμένοι».

Αυτή η αίτηση του υπεύθυνου των εκκλησιών της Τσάλκας, του Κυριάκοβ, προς τον Έξαρχο της Γεωργίας δικαιολογείται, επειδή η επίσημη πολιτική της Αγίας Πετρούπολης είχε στόχο την εγκατά­σταση στην υπερκαυκάσια περιοχή χριστιανών καταγομένων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να έχουν τη δυνατότητα γρήγορα να χτίσουν τις ορθόδοξες εκκλησίες.

 Οι τοπικές αρχές όμως καθυστερού­σαν τις κατασκευές. Οι Έλληνες επειδή ήξεραν την πολιτική των τοπι­κών αρχών πρώτα έχτιζαν τις εκκλησίες και μετά έγραφαν τις αιτήσεις για την αναγνώριση αυτών.

Ο ιερέας Ιωάννης Κυριάκοβ αφού πήρε την επίσημη άδεια από τη γραμματεία του Έξαρχου της Γεωργίας, στις 4 Μαρτίου του 1862 ε­γκαινίασε την εκκλησία του Νέου αφιερώνοντάς την στον Τροπαιοφό­ρο Άγιο Γεώργιο.

Μετά από ένα χρόνο η γραμματεία έστειλε τα σχέ­δια της κατασκευής των εκκλησιών στον υπαστυνόμο των Ελλήνων της Τσάλκας και στους κατοίκους του χωριού Νέον. Όσα προαναφέραμε μας λένε ότι οι κατασκευές των εκκλησιών από τους Έλληνες στον Καύκασο και την Υπερκαυκασία το 19ο αιώνα α­ντιμετώπιζαν πολλά εμπόδια από την πλευρά των αντίπαλων χριστια­νικών κοινοτήτων:

 Οι συγκεκριμένες τοπικές αρχές δεν ενδιαφέρονταν για την εξάπλωση και στερέωση της ελληνικής εκκλησίας στον Καύκα­σο. Η όλη κατάσταση στην περιοχή ζητούσε από τους Έλληνες τα συ­μπληρωματικά οικονομικά έξοδα. Οι Έλληνες πίστευαν κιόλας ότι η Αγία Πετρούπολη θα τους βοηθήσει σε οποιαδήποτε κακή κατάσταση.  Τελικά η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Νέου Χαραμπά, που χτίστηκε στα θεμέλια της παλιάς γεωργιανής εκκλησίας, έφερε αλλα­γές στα θεμέλια που μεγάλωσε.

 Και η εξωτερική όψη πήρε άλλη μορφή. Όταν οι κάτοικοι του χωριού Νέον έχτισαν την εκκλησία, άρχισαν να σκέφτονται τη νέα γενιά. Η κοινότητα άρχισε να παραχωρεί χρήματα για την εκπαίδευση των παιδιών, που μάθαιναν τη μητρική γλώσσα και γραφή καθώς και τις αρχές της Ορθόδοξης θρησκείας.

Από τότε στην εκκλησία του χωριού άρχισε να λειτουργεί εκκλη­σιαστικό σχολείο, όπου πρώτοι δάσκαλοι ήταν οι ντόπιοι ιερείς. Εξαι­τίας αυτού του σχολείου η νέα γενιά των Ελλήνων έμαθε τα γράμμα­τα και όλα τα έγγραφα θρησκευτικού ή πολιτικού περιεχομένου γρά­φονταν στα ελληνικά. Πολλοί κάτοικοι που ήξεραν τα οθωμανικά έγιναν τώρα ελληνόφωνοι. Έτσι η ελληνική γλώσσα καθιερώθηκε στο περιβάλλον των πιστών του χωριού Νέον.Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι ιερείς που ήρθαν στο χωριό Νέον άρ­χισαν να τελούν τη λειτουργία στα ερείπια των παλιών γεωργιανών εκκλησιών πάντα στην ελληνική γλώσσα.

Προσθήκη λεζάντας

Αυτή η παράδοση συνεχιζό­ταν μέχρις ότου οι κομμουνιστές έκλεισαν όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες και τις μετέτρεψαν σε σιταποθήκες. Λόγω αυτών των λειτουργιών η νεολαία ήξερε τη μητρική γλώσσα. Εξαιτίας της δραστηριότητας της εκκλησίας και του σχολείου οι Έλληνες διαφύλαξαν τη μητρική γλώσ­σα έτσι, όπως είναι μέχρι σήμερα.

Η ενότητα των κατοίκων του Νέου Χαραμπά στην περιοχή της Τσάλκας ευνοούσε τη διατήρηση της μητρικής γλώσσας.

Ο χωρισμός και οι συχνές μετοικήσεις στην περιοχή του Καρς για να βρουν δουλειά ευνοούσαν την απομάκρυνση των οικογενειών από την Ορθοδοξία. Θα αναφέρουμε ένα έγγραφο όπου γράφεται:

«Εμείς οι κάτοικοι του χωρι­ού Γενίκιοϊ πάνω από πέντε χρόνια, μερικοί πάνω κι από δέκα χρόνια, ζούμε υπό την εξουσία της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στα χωριά Ενίκοϊ και Κερογλού.

Οι περισσότεροι άνδρες των χωριών μας παντρεύτηκαν κοπέλες με ρωσική υπηκοότητα (Ελληνίδες που πολιτογραφήθηκαν στη Ρωσία) και έχουν και παιδιά. Πολλοί από μας χτίσαμε και σπίτια. Τώρα οι ρωσικές στρατιωτικές αρχές δε μας θεωρούν ρώσους υπηκό­ους.

Μέσα σε ένα μήνα πρέπει να αποκτήσουμε ρωσικά διαβατήρια, αλ­λιώς θα μας στείλουν πίσω στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, συγκεκρι­μένα στην περιοχή της Τραπεζούντας, απ' όπου ήρθαν οι πρόγονοι μας. Ανάμεσά μας υπάρχουν και Έλληνες μουσουλμάνοι, που αρνήθηκαν το Ισλάμ και δέχτηκαν την Ορθοδοξία:

1. Πέτρος Ανδρέεβ Πέτροβ

2.  Γεώργιος Ιορδάνοβ Καχριμάνοβ

3.  Ηλίας Κυριάκοβ Αναστάσοβ

4.  Μιχαήλ Παναγιώτοβ Ευστάφιεβ

5.  Γεώργιος Αθανάσιεβ Γιαταγκάντζεβ

6.  Ιώσιφος Φιόντοροβ Χοσιακόβ

Τελικά για να αποκτήσουμε ρωσικά διαβατήρια, πρέπει να γυρίσουμε στην περιοχή της Τραπεζούντας και να πάρουμε διαβατήρια από το ρωσικό προξενείο με την άδεια της τουρκικής πλευράς. Δεν είναι δυνατόν όμως να γίνει αυτό, γιατί εκεί μένουν οι συγγενείς μας, που μας περιμένουν να μας τιμωρήσουν επειδή μας θεωρούν «αποστάτες».

 Το γεγονός αυτό εξηγεί ότι ο ρόλος της ορθόδοξης ελληνικής εκκλησίας ήταν μεγάλος στην περιοχή της Τραπεζούντας και ο πληθυσμός δεν ε­πηρεάστηκε από το βίαιο εξισλαμισμό.

Έτσι βασανίζονταν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας κάτω από το ζυ­γό των Οθωμανών. Οι εξισλαμισμένοι Έλληνες αυτής της περιοχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν κρυπτοχριστιανοί και είχαν δύο θρησκείες, δύο ονόματα - χριστιανικά και μουσουλμανικά. Αυτοί κατάφεραν να φυλάξουν τη γλώσσα και τη θρησκεία τους. Στους Οθωμανούς βόλευε να χάσουν οι Έλληνες τη γλώσσα τους. Αυτό σήμαινε α­πομάκρυνση από τον πολιτισμό και τη θρησκεία τους.

Τις κακές πράξεις των Οθωμανών αντιμετώπιζε η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αυτοκρατορίας. Μόνο αυτή μπορούσε να αγωνίζεται ε­ναντίον των Τούρκων - Οθωμανών. Έτσι από τη σημαία της εκκλη­σίας οι Έλληνες μπόρεσαν να ενωθούν ψυχικά και σωματικά και να τι­μούν την Ορθοδοξία τους όλους αυτούς τους αιώνες.

Σωκράτης Αγγελίδης

Διδάκτορας της Ιστορίας-Ανατολικολόγος