Οι πρώτες εφημερίδες της Πόλης απο το 1839

Από το 1839, που κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη η ελληνόφωνη εφημερίδα «Οθωμανικός Μηνύτωρ», μέχρι και σήμερα (2011), που συνεχίζουν να εκδίδονται στην Πόλη οι εφη­μερίδες «Απογευματινή» και «Ηχώ», ο ρόλος του Τύπου υπήρξε σπουδαίος και η προσφορά του στον Ελληνισμό της Ανατολής ιδιαίτερα μεγάλη.

Οι εφημερίδες ενημέρωσαν, μόρφωσαν και συνέβαλαν σημα­ντικά στη διατήρηση και σφυρηλάτηση της εθνικής ενότητας των Ελλήνων μέσα σε ένα ιδιαίτερα απάνθρωπο και τυραννικό περιβάλλον.

Οι σελίδες τους μπορούν να χρησιμεύσουν και χρησιμεύ­ουν ως πηγές της ιστορίας, αφού βέβαια γίνει πρώτα προσεκτική επεξεργασία των πληροφοριών που περιέχουν.

Από τις πληροφορίες αυτές, σημαντική θέση κατέχουν εκείνες που αναφέρονται στα πολιτιστικά επιτεύγματα, αλλά και οι άλλες που αναφέρονται στις κατά καιρούς εθνικές διεκδικήσεις, στις κοι­νωνικές και τις θρησκευτικές, ακόμη, αντιπαραθέσεις, που ήταν πολύ έντονες στην Κωνσταντινούπολη.

Οι αντιπαραθέσεις, που έβλεπαν το φως της δημοσιότητας, δεν σημειώνονταν μόνον μεταξύ ατόμων και κοινωνικών ή θρησκευτι­κών ομάδων ή και μεταξύ των μειονοτήτων και της οθωμανικής, της νεοτουρκικής ή της κεμαλικής εξουσίας, αλλά και μεταξύ των ίδιων των εντύπων, από τα οποία, άλλα χρησιμοποιούσαν σκληρή γλώσ­σα και κατά εντύπων που τα είχαν καλά με την κάθε φορά εξουσία, και άλλα είχαν αντιπαλότητες για το μοίρασμα της κυκλοφοριακής «πίτας», επιδιώκοντας να πάρουν το μεγαλύτερο κομμάτι.

Εννοείται ότι ήταν πάντα ανελέητη η τουρκική λογοκρισία, που καιροφυλακτούσε για να τιμωρή­σει όσους παρέβαιναν τους πολύ σκληρούς κανόνες που είχε επιβά­λει. Ωστόσο, τολμηροί Έλληνες δημοσιογράφοι τολμούσαν να τα βάλουν, κυρίως έμμεσα, με την εξουσία, κάνοντας αυστηρή κριτι­κή στα δημοσιεύματα των εντύπων των Τούρκων, που απηχούσαν τις θελήσεις της εξουσίας.

Η πρώτη ελληνόφωνη εφημερί­δα, το 1839, ο «Οθωμανικός Μηνύτωρ», δημοσίευε μεταφρασμένα τα δημοσιεύματα ομώνυμου τουρκι­κού εντύπου. Παρόμοιες εφημερίδες, δίγλωσσες και τρίγλωσσες, μερικές φορές, κυκλοφορούσαν σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία.

Το 1866 κυκλοφόρησε ο «Νεολόγος της Ανατολής», που υπήρξε η μακροβιότερη κωνσταντινουπολίτικη εφημερίδα. Με ορισμένες υποχρε­ωτικές διακοπές της κυκλοφορίας της, έφτασε να τυπώνεται μέχρι και το 1922. Ο τίτλος της άλλαξε αρκετές φορές, επειδή κυνηγήθηκε από την τουρκική λογοκρισία. Έτσι, πήρε και τους τίτλους «Ομόνοια και Νεολόγος», «Μέλισσα», «Αστραπή», «Καιροί» κ. ά..

Εκδότης και αρχι­συντάκτης της εφημερίδας ήταν ο μεγάλος Θρα­κιώτης δημοσιογράφος Σταύρος I. Βουτυράς. Όπως έγραφαν σχεδόν όλες οι εφημερίδες της Ανατολής σε πλαγιότιτλό τους, ήταν «εφημερίς πολιτική, φιλολογική και εμπορική». Τα πολιτικά άρθρα του Σταύρου I. Βουτυρά μεταφράζονταν και διαβάζονταν από αρκετές κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών.

Ο δημοσιογράφος, εκπαιδευτικός και συγγραφέας Σταύρος I. Βου­τυράς (1841-1923) τελείωσε τη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Πόλη και στη συνέχεια δίδαξε σε σχολεία της περιοχής της.

Την εφημερίδα «Νεολόγος της Ανατολής» την εξέδωσε το 1866 με συνεργάτες του Ιωάννη Βρετό (1836-1920) και Ε. Βαφειαδάκη. Το 1897, κατά τη δι­άρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου, απελάθηκε από την Πόλη και έζησε στην Αθήνα. Ξαναγύρισε στην Πόλη, για να έρθει, τελικά, στην Ελλάδα ως πρόσφυγας το 1922.

Καίτη Μελή- Παπαπαναγιώτου

Δημοσιογράφος- Συγγραφέας