Η ανοχή του μουσουλμανικού ιερατείου προς τους οπαδούς της χριστιανικής λατρείας.

Αναφορικά με την ανοχή της μουσουλμανικής θρησκείας προς τους οπαδούς της χριστιανικής λατρείας γνωρίζουμε ότι στον Πόντο, οι ιερείς και οι λοιποί κληρικοί δεν επιτρέπονταν να γίνονται αντιληπτοί στους δρόμους αλλά και στις επισκέψεις τους στα σπίτια των χριστιανών, ενώ ήταν αναγκασμένοι να μη φο­ρούν διακριτική στολή.

Στη Μητρόπολη της Τραπεζούντας σώζονταν μέχρι το 1922, ενώ αγνοείται η παραπέρα τύχη του, το Φιρμάνι του 1816, με το οποίο, για πρώτη φορά από την κατάκτηση, ο Σουλτάνος έδινε εντολή στον Μουφτή της Τραπεζούντας να επιτρέ­πει "στη μεγαλοψυχία του" να επισκέπτονται οι ιερείς τους χριστιανούς κάθε μή­να ή όταν αυτοί τους καλούσαν στα σπίτια τους "ελεύθερα και ανεμπόδιστα".

 Αλ­λά και αυτή ακόμη η ταφή των χριστιανών ήταν απαγορευμένη μέσα στις πόλεις, ενώ μόλις επιτρέπονταν έξω από την περιοχή τους και αυτό όχι γιατί "οι Χριστια­νοί δεν ήταν άξιοι ταφής" αλλά επειδή η σήψη τους θα μόλυνε την "μουσουλμανική ατμόσφαιρα".

Κηδεία του Καπετάν Ευκλείδη στην Νέα Σάντα(11-02-1937)

Ανάμεσα στα έγγραφα μιας οικογένειας στο Γαλατά της Κωνσταντινουπόλε­ως, απέναντι από το συναϊτικό Μετόχι, βρέθηκε το 1901 άδεια ταφής χριστιανού που εκδόθηκε από τον Γενητσάρ αγά και λέει τα εξής:

"Συ είσαι παγκάκιστε παπά, ο ενδεδυμένος ένδυμα μαύρον, ο φέρων κάλυμ­μα κεφαλής διαβόλου, ο αποκεκλεισμένος της βασιλείας του Θεού. Εν τη ενορία μας ο εκ των χειρείστων "απίστων" Γεώργιος υιός Σάββα εψόφησε. Αν και δεν επιτρέπεται η ταφή του εν τούτοις, ίνα μη παρεμποδισθή η προσευχή των πιστών από την βρωμεράν δυσωδίαν του, να τον σηκώσης, έξω των τοιχών, να τον φέρεις να σκάψης, να τον θάψης και να επανέλθης ως Παγκάκιστα Παπά".

Παρά τη σχέση αυτή της υποτέλειας και της μη ανοχής, οι Διευθυνταί, ανώτε­ροι και κατώτεροι υπάλληλοι, των εταιρειών του μονοπωλίου των καπνών, των τραπεζών ακόμη και αυτής της οθωμανικής, των τραπεζιτικών και εμπορικών οί­κων, των μεσιτικών και αντιπροσωπευτικών γραφείων, των πρακτορείων και αυ­τών των λίγων εμπορευομένων Τούρκων, ήσαν σχεδόν όλοι Έλληνες.

Aχιλλέας Ανθεμίδης

Διδάκτορας Νομικής του Πανεπιστημίου Gottingen