Προσκύνημα στην Παναγία Σουμελά

Μετά ξεκινήσαμε για την Παναγία Σουμελά. Φτάσαμε στης Τρίχας το Γεφύρι, πάνω από τον ποταμό Πυξίτη ή Δαφνοπόταμο. Πάνω στη γέφυρα στήθηκε χορός. Οι εκ­δρομείς χόρευαν και τραγουδούσαν τον μακρόσυρτο σκοπό για τη γυναίκα του πρωτομάστορα.

Στην ελληνική παράδοση υπάρχουν πολλές γυναίκες που έγι­ναν εξιλαστήριο θύμα για την επιτυχία κάποιου δύσκολου στό­χου, όπως η Ιφιγένεια για πρίμο αέρα για τα καράβια των Αχαι­ών, που εξορμούσαν προς την Τροία, ή η γυναίκα του πρωτομάστορα, στο γεφύρι της Άρτας. Ακόμη και σήμερα υπάρχει το έθιμο να σφάζουν έναν κόκορα κατά τη θεμελίωση των σπιτιών.

Τώρα οι εργολάβοι - θυσιάζουν τον ιδιοκτήτη της αντιπαροχής!

Όταν τελείωσε ο χορός, αλλά και κατά τη διάρκειά του, τραβήχτηκαν αναμνηστικές φωτογραφίες. Οι φίλοι χόρευαν υπό τους ήχους του Θανάση Χρυσοχόου.

Στη συνέχεια του ταξιδιού, σειρά είχε η Ματσούκα. Σταθμός μετεπιβίβασης στο Ντολμούς, ένα λεωφορείο, δηλαδή, χωρητικότητας 20 έως 25 ατόμων. Αλλοι ανέβηκαν στο ντολμούς και άλλοι προτίμησαν να πάνε με τα πόδια, διασχίζοντας την οργιαστική βλάστηση, το απερίγραπτο βουητό του νερού στην κακοτράχαλη κοίτη του ποταμού Πυξίτη.

Ήταν η εποχή που άνθιζαν οι άγριοι θάμνοι της αζαλέας, από τα άνθη της οποίας οι μέλισσες φτιάχνουν το «παλαλόν» μέλι. Όταν ο Ξενοφών και οι μύριοί του (10.000) έφτασαν στα βουνά αυτά, είδαν μακριά τη θάλασσα που θα τους οδηγούσε στην πατρίδα τους, και φώναξαν το περίφημο «Θάλαττα: Θάλαττα!».

Οι στρατιώτες έπεσαν με τα μούτρα και έφαγαν το μέλι που τους μέθυσε, γιατί τα άνθη της αζαλέας έχουν ουσίες παραισθησιογόνες. Πέρασαν ημέρες για να συνέλθουν.

«Όταν φτάσαμε στον προορισμό μας, στις υπώρειες του όρους Μελά, αντικρύσαμε με δέος τα απομεινάρια της μονής Σουμελά, που είναι γαντζωμένη στον πελώριο βράχο. Πριν φτάσεις στις 67 σκάλες, που οδηγούν επάνω στον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, συναντάς τη μικρή εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας. Το τοπίο είναι θαυμαστό. Χρώματα και ήχοι και βοές». Στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας έκρυψαν τα ιερά κειμήλια της μονής της Σουμελά οι μοναχοί πριν την εγκατα­λείψουν.

 Η Αγία Βαρβάρα φύλαξε στοργικά τον μυστικό κρυ­ψώνα. Της εμπιστεύθηκαν την εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, φιλοτεχνημένο κατά τον 1ο αιώνα του χριστιανισμού. Μαζί έκρυψαν τον Σταυρό του αυτοκράτορα Κομνηνού, ένα σπουδαίο έργο τέχνης, το Ευαγγέλιο του Αγίου Χριστοφόρου και άλλα ιερατικά κειμήλια.

Όταν το 1936 φιλοξενήθηκε στην Ελλάδα ο Τούρκος πρω­θυπουργός της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού από τον Έλληνα πρω­θυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, την ξενάγησή του ανέλαβε ο Πόντιος υπουργός Λεωνίδας Ιασονίδης. Έκπληκτος ο Ινονού ρώτησε τον Ιασονίδη πώς γνωρίζει και μιλά άπταιστα την τουρ­κική, ο Ιασονίδης τον πληροφόρησε ότι είναι Πόντιος και ότι σπούδασε στην Τουρκία..

Σαν σε παραμύθι, ο Ινονού ρωτά τον Ιασονίδη τι θα ήθελε για ευχαριστώ. Ο Ιασονίδης δεν διστάζει καθόλου. Ζητά να έρθουν στην Ελλάδα τα ιερά κειμήλια της Παναγίας Σουμελά. Ακολούθησαν διπλωματικές και άλλες πο­λιτικές ενέργειες και τα ιερά κειμήλια ήρθαν στην Ελλάδα. Εδώ τα έκαναν μουσειακό έκθεμα στο Μουσείο Μπενάκη!

Μετά από ενέργειες του Φίλωνα Κτενίδη, που οραματίστηκε την ανιστόρηση της μονής του Πόντου στην Ελλάδα, και με τη συμπαράσταση των Ποντίων πολιτικών όλων των κομμάτων, η εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήρθε το 1952 στην Καστανιά Βερμίου και τοποθετήθηκε στον νέο της θρόνο.

Η επιλογή του τόπου της νέας μονής δεν ήταν δύσκολη. Το Βέρμιο δέχθηκε πρόθυμα και με ευγνωμοσύνη να φιλοξενήσει τη θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης, μαζί με τα κειμήλια που την ακολου­θούσαν.

Έχτισαν πρώτα μια μικρή εκκλησία στη χάρη της με γκρίζα πελεκητή πέτρα και εκεί μέσα τοποθέτησαν τον θρησκευτικό θησαυρό των Ποντίων, την εικόνα της Σουμελιώτισσας, που έφτασε με τρένο στη Μακεδονία τον Ιούλιο του 1952.

Το ταξίδι με το τρένο ήταν μέχρι την Κατερίνη. Όταν το τρένο σταμάτη­σε στον σταθμό, οι επιβάτες αντίκρισαν έκπληκτοι ένα μεγάλο πλήθος κόσμου, με ποντιακές φορεσιές, να περιμένει.

Με τη συ­νοδεία του κόσμου, με τραγούδια και με τη λύρα, η Σουμελιώτισσα οδηγήθηκε στην Καστανιά Βερμίου. Σε κάθε κωμόπολη και χωριό, οι κάτοικοι έβγαιναν να αποδώσουν τιμές στην Παναγία και να ζητήσουν τη χάρη της. Και η Παναγία Σουμελά τη δίνει σε όσους τη ζητούν με πίστη και θερμή προσευχή.