Η ΣΥΜΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΚΙΜΙΣΛΗ

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1919 περίμεναν από τη Γαλλίανα πολλούς άν­δρες και γυναίκες. Ο Κάλφας το πληροφορήθηκε και κατάλαβε τα προχώ­ματα του Κιμισλή για να σκοτώσει όσους μπορέσει, γιατί ορκίσθηκε να σκοτώσει τόσους Σανταίους όσα πρόβατα του άρπαξαν οι αντάρτες.

 Γνωρί­ζοντας τούτο οι αντάρτες πήγαν να προστατεύσουν εκείνους που έρχονταν, χωρισμένοι σε δυο ομάδες, η μια από το Παλαιχώρ' και η άλλη από τη Κωφού. Οι άνδρες της δεύτερης ομάδας μόλις ανέβηκαν στο βουνό τη Κω­φού είδαν στου Κιμισλή ανθρώπους· νόμισαν πως ήταν η δεύτερη ομάδα, αλλά πάλι βάδιζαν με προσοχή.

Όταν πλησίασαν δέχτηκαν τα πυρά του Κάλφα, δεν υπήρχε μέρος να κρυφθούν ούτε άλλος τρόπος να σωθούν όρ­μησαν λοιπόν προς τα χαρακώματα με τέτοια ορμή ώστε οι Τούρκοι παρά­τησαν τα πρώτα προχώματα και μπήκαν στα πισινά. Εκείνοι από τους Σανταίους που γύριζαν από τα Αμπάρια άκουσαν τούς πυροβολισμούς και έτρεξαν, επιτέθησαν από τα νώτα και απώθησαν τους Τούρκους προς την δεύτερη ομάδα.

Φτάνοντας σην Σαντά

 Μεγάλη σύγχυση στους Τούρκους και φυγή, είχαν τραυματισθεί πολλοί και έμειναν μόνο 8 μέ τον Κάλφα μέσα σ’ ένα πρόχωμα^- απ’ αυτούς σκοτώθηκαν 3 και παραδόθηκε ένας τον οποίον όμως σκότωσαν, διότι σκοτώθηκε ο Εύστ. Πιστοφίδης. Ο Κάλφας αναγκάσθηκε νά ζητήσει να πάψει το πυρ για να παραδοθεί^- επειδή όμως φοβόταν μήπως τον σκοτώσουν· ζήτησε να παραδοθεί σε χωροφύλακα. Ο χωροφύλακας τον συμβούλευσε να μη παραδοθεί, τον έδωσε και φυσίγγια και συνομιλούσε μαζί μέ τους Τούρκους για να τους δώσει καιρό να βαθύνουν το πρόχωμα και νά περιμένουν· αξιωματικό στον οποίο θα παραδοθούν.

Ετσι βράδιασε, τη νύχτα οι γυναίκες των ανταρτών τους έφεραν φυσίγγια, έριξαν δυο χειροβομβίδες χωρίς επιτυχία επειδή δέ ήσαν κουρασμένοι και πεινασμένοι πήραν τους νεκρούς και έφυγαν για τή Σαντά.

 Εκεί έμαθαν ότι όταν από το χωριό άκουσαν τούς πυροβολισμούς του Κιμισλή έσπευσαν να τους βοηθήσουν από τό μέρος του Γαζουχλού, εκεί όμως αντάμωσαν κάποιον πού πήγαινε να βοηθήσει τον Κάλφα. Έγινε αψιμαχία στην οποία σκοτώθηκαν δύο Τούρκοι και ο Νικ. Τσιρίπ πού τότε βγήκε από το νοσοκομείο μ' ένα χέρι και πολεμούσε με πιστόλι. Στο τέλος του μηνός ο Κάλφας σκότωσε στη Γιαγμούρτερε δύο παιδιά Ζουρνατζέτκα.

Ληστείες, φόνοι, αποσπάσματα και ανακρίσεις τους επομένους μήνες ως τον Ιούνιο τού 1920. Τότε συγκέντρωσαν όλους τούς άνδρες, τούς απεί­λησαν ότι θα τούς φυλακίσουν αν δεν επιβληθούν στούς αντάρτες νά παρα­δοθούν, και στο τέλος τούς φυλάκισαν. Διάταξαν να κατεβούν τα ζώα από τα παρχάρια για νά μη τροφοδοτούν τούς αντάρτες. Στις άρχές Ιουλίου έκαμαν έρευνα σ' όλα τά σπίτια και αποφυλάκισαν τούς άνδρες.

Στις αρχές Αυγούστου μέ τή μεσολάβηση τού Κυρίλλου οι αντάρτες κατέβηκαν στή Λιβερά όπου ο Τσανταρμά - Κουμαντάν (αρχηγός χωροφυ­λακής) και ο εισαγγελέας της Τραπεζούντας ετοίμασαν τραπέζι, κατά το οποίο οι αντάρτες ορκίστηκαν ότι δεν θα πειράξουν κανένα και θα αφοσιωθούν στις δουλειές τους. Την άλλη μέρα κατέβηκαν όλοι στο Τζεβιζλίκ όπου διασκέδασαν και χόρεψαν με Τούρκους τσετέδες. Ο καϊμακάμης τούς έδωσε άδεια οπλοφορίας και γύρισαν στη Σαντά. Το Δεκέμβριο ήρθε δια­ταγή στρατολογίας των χριστιανών.