Η προσφορά του Ελληνισμού του Πόντου, στους αγώνες για την ελευθερία

Στο κεφάλαιο της κληρονομιάς που αφορά την πολεμική αρετή των Ελλήνων του Πόντου και τη συμβολή της στους αγώνες του έθνους μας, μπορεί να ομολο­γηθεί πως τα διεθνή πολεμικά γεγονότα που συντελέστηκαν από τα όπλα των Κο­μνηνών είναι παγκόσμιας σημασίας.

Κατά τα έτη 1204-1463 και επί 2,5  και πάνω αιώνες ο ελληνισμός του Πόντου δημιουργεί μια δυναμική ενότητα και αποτελεί το μοναδικό προπύργιο του ελλη­νισμού στην ακριτική περιοχή του έθνους.

Τα τείχη της Τραπεζούντας

Στο κεφάλαιο της κληρονομιάς που αφορά την πολεμική αρετή των Ελλήνων του Πόντου και τη συμβολή της στους αγώνες του έθνους μας, μπορεί να ομολο­γηθεί πως τα διεθνή πολεμικά γεγονότα που συντελέστηκαν από τα όπλα των Κο­μνηνών είναι παγκόσμιας σημασίας.

Κατά τα έτη 1204-1463 και επί 2,5  και πάνω αιώνες ο ελληνισμός του Πόντου δημιουργεί μια δυναμική ενότητα και αποτελεί το μοναδικό προπύργιο του ελλη­νισμού στην ακριτική περιοχή του έθνους.

Επί τρεις περίπου αιώνες η άμυνα του έθνους μας (με τη διάσταση που δίνου­με εμείς στην έννοια αυτή, δηλαδή αμυντική και επιθετική στρατηγική) βρίσκεται επάξια στα χέρια των ακριτών του Πόντου. Μοναδικό φαινόμενο στον κόσμο αποτελεί η δύναμη αντιστάσεως του ελληνικού έθνους, που την έκφραση της βρί­σκουμε πότε στους Ιωνες, πότε στους Αθηναίους και Λακεδαιμονίους, πότε στους Ποντίους και τους Μακεδόνες και πότε στους Πανέλληνες.
Στο σημείο αυ­τό θα αφιερώσουμε λίγα μόνο λόγια για το στρατιωτικό - πολιτικό δυναμικό του ελληνισμού του Πόντου, για το μοναδικό κράτος των "Ορωμαίων" Ελλήνων της εποχής εκείνης, που την ισχύ του δεν την αμφισβητεί η ιστορία.

Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα της εποχής, δηλαδή ακόμα και μέχρι το πρώτο μισό του 15ου αιώνα το κράτος του Πόντου σ' έναν αμυντικό πόλεμο, μπορούσε να παρατάξει ισχυρές δυνάμεις. Το ιππικό έφτανε στους 25.000 ιππείς, στην περίπτωση όμως της παρατάξεως της δύναμης αυτής έξω από τη χώρα, το ιππικό έφτανε μόνο τους 15.000 ιππείς και τούτο, γιατί η μισθοδοσία τότε ήταν στο διπλάσιο.

Και εδώ φαίνεται καθαρά ότι ο τρόπος αυτός της δημιουργίας στρατού, στέ­ρησε τη χώρα από ικανούς πολίτες της και από γενναίους στρατιώτες και έτσι βρέθηκε πολλές φορές σε δυσκολίες, επειδή οι αμυντικές δυνάμεις ήταν μισθο­φορικές.

Με άλλα λόγια η συγκρότηση μισθοφορικού στρατού ήταν μια από τις κύριες αιτίες της κατάπτωσης τόσο του Βυζαντινού όσο και του κράτους των Κομνηνών. Το πόσο μοιραία υπήρξε όλη αυτή η στρατηγική και κυρίως η ανάθεση της άμυ­νας της αυτοκρατορίας στους ξένους, φάνηκε από την πρώτη μεγάλη μάχη, κατά την οποία κρίθηκε η τύχη της Μ. Ασίας, δηλαδή από τη μάχη του Ματζικέρτ το (1071 μ.Χ.) όπου ένα μέρος των μισθοφορικών στρατευμάτων εγκατέλειψαν την κρίσιμη στιγμή τον αυτοκράτορα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μισθοφορικά στρατεύματα πέρασαν στο αντίπαλο στρατόπεδο¹.

Η μάχη αυτή μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν το Βατερλώ των Βυζαντινών. Η α­νάμειξη εξ' άλλου των μισθοφόρων, καθώς και των διαφόρων συμμαχικών στρα­τευμάτων, μεταξύ των οποίων ακόμα και Τούρκοι στους δυναστικούς αγώνες, είχε πολύ δυσμενείς συνέπειες και διευκόλυνε τη διέλευση των Τούρκων στην Ευρώπη.

Εξ' άλλου η τουρκική εισβολή δεν αποτελεί τυχαίο ή μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς διακυμάνσεων και μεταναστεύσεων νομαδι­κών λαών της κεντρικής Ασίας.

Εδώ σαν μια παρένθεση ιδιαίτερη, πρέπει να τονίσουμε ότι ενώ, οι ρίζες της δημιουργίας του νεοελληνικού έθνους κατά τους νεοέλληνες ιστορικούς ανάγο­νται σε βάθος στο Βυζάντιο και φαίνονται μόλις το 1200 μ.Χ., η δημιουργία κρά­τους στον Πόντο με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς, καταρρίπτει από άποψη δικαίου τη θεωρία αυτή και έτσι ο ελληνισμός αυτός με πανάρχαιες ρίζες και ε­στίες στην περιοχή αυτή ανεξαρτοποιείται την ίδια περίπου εποχή, από τον πο­λυεθνικό βυζαντινό κορμό και βέβαια ύστερα από αγώνες νικηφόρους.

¹  Βλ. Σαββίδης Αλέξης .  Το Βυζάντιο και οι Σελτζούκοι Τούρκοι τον ενδέκατο αιώνα (β' έκδοση) Αθήνα 1988 σελ. 40 .




Αχχιλέα Στεφάνου Ανθεμίδη
Διδακτορα Nομικής Σχολής του Πανεπιστημίου  Gottingen