Η Ραχια του νομου Ημαθιας

Νοτιοδυτικά της Βέροιας σε ύψος 400 μέτρων στους πρόποδες του Βέρμιου είναι χτισμένη η Ράχη ή Ραχιά Ημαθίας,μεγάλο μέρος των κατοίκων της οποίας κατάγεται από την Σαντά του Πόντου και συγκεκριμένα από τις ενορίες Ζουρνατσιάντων και Πιστοφάντων.
Στις αρχές του 19ου αι. το χωριό ονομαζόταν Ριάχοβο και κατοικείτο από αρκετές οικογένειες γηγενών ελληνόφωνων Μακεδόνων.
Μετά την αποτυχία της επανάστασης της Νάουσας το 1822 το χωριό καταστράφηκε από τις ορδές του Λουμπούτ πασά και όσοι από τους κάτοικους του γλίτωσαν από το θάνατο,κατέφυγαν σε ορεινούς και απόμακρους οικισμούς της περιοχής,για να επιστρέψουν(ένα μικρο μέρος τους) μόλις το 1891.
Το 1916 οι Γάλλοι τοπογράφησαν το χωριό και τον επόμενο χρόνο άρχισε η κατασκευή των πρώτων σπιτιών του "Εποικισμού" ενόψει της εγκατάστασης Πόντιων προσφύγων από το Καρς της Ρωσίας,που είχαν αρχίσει την περίοδο αυτή να εγκαθίστανται στην Ελλάδα.
Πραγματικά το 1919 στις 16 υπάρχουσες οικογένειες των γηγενών προστέθηκαν 25 οικογένειες "Καρσληδων",που μετά παραμονή τριών χρόνων αναχώρησαν(εκτός από 4 οικογένειες που παρέμειναν) για την περιοχή της Πτολεμαΐδας.
Στις αρχές του 1924 εγκαταστάθηκαν στη Ραχια 7 οικογένειες από τα χωριά Κελκίτ και Γατράχ του Παϊπούρτ(Τσιαμουρλήδες) και 5 οικογένειες από την ευρύτερη περιοχή της Αργυρούπολης(Κιμισχαναλήδες).

Αργυρούπολη-Gumushane

Λίγες μέρες αργότερα ,στις 25 Οκτωβρίου,έφτασαν με κάρα και κατασκήνωσαν στη αυλή της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου 23 οικογένειες Σανταίων,ο αριθμός των οποίων διευρύνθηκε σημαντικά κατά τα επόμενα χρόνια,καθώς σε αυτές ήρθαν να προστεθούν και αρκετοί άλλοι Σανταιοι,που επέλεξαν τη Ραχια σαν τόπο της οριστικής τους εγκατάστασης.

Αναλυτικά οι Σανταίοι που πρωτοεγκαταστάθηκαν στη Ραχιά Ημαθίας ήταν οι ακόλουθοι:

Το 1924

α. Από την ενορία Ζουρνατσάντων:

1. Ακριβοπουλος Γεώργιος (Κασπαρτς) με τα αδέλφια του Μιλτιάδη, Λεωνίδα και Χαράλαμπο.

2. Ακριβοπουλος Χαράλαμπος (τη Κοβουκ) με τη σύζυγο του Καλλιόπη και τον γιο του Ιωάννη.

3. Αλεξανδριδης Κωνσταντίνος(Συρμενιτες) με τη σύζυγο του Ευδοκία(το γένος Ναριδη).

4. Δαμιανιδης Αλέξανδρος με τα αδέλφια του Κωνσταντίνο και Μυροφόρα.

5. Δαμιανιδης Κοσμάς(Ματωμέντς) με τη σύζυγο του Ελένη, τα παιδιά του Κυριακή και Θεόδωρο και τις ανεψιές του Άννα και Βικτωρία.

6. Δαμιανίδου Ναζη με τα παιδιά της Γεώργιο, Χριστόφορο και Ελένη.

7. Καλαϊτζιδου Μυροφόρα με την κόρη της Ελπινίκη.

8. Ναριδης Αριστοτέλης (ο Κάνταρον) με την αδελφή του Μαρία.

9. Ναρίδου -Ασλανίδου Δέσποινα με τους γιους της Δημήτριο και Ιωάννη.

10. Σολεϊμέζ Ιωάννης με τη σύζυγο του Κερεκη και τις κόρες του Αγγέλη και Βαρβάρα.

11. Τσιλλιγγεριδης Ευστάθιος (Κιφουρτς) με τη σύζυγο του Μαρία και τις κόρες του Ιφιγένεια και Καλλιόπη.

12. Τσιλλιγγεριδης Γεώργιος (Ατεσιογλης) με τα αδέλφια του Μυροφόρα, Χαράλαμπο, Ιωάννη και Ηρακλή.

13. Τσιλλιγγεριδης Φίλιππος (Κιφουρτς) με τη σύζυγο του Ελένη και την κόρη τους Όλγα.

β. Από την ενορία Πιστοφάντων:

1. Βενετικιδης Ανέστης με τη σύζυγο του Ελένη (Κεκεκλη)

2. Γολιδοπουλος Ανέστης με τις αδελφές του Ελένη και Μαρία.

3. Πιστοφιδης Ευκλείδης με τη σύζυγο του Μαρία και τα παιδιά τους Χρήστο, Ανέστη και Κωνσταντίνο.

4. Πιστοφιδης Νικόλαος με τη σύζυγο του Ελένη και τα παιδιά τους Κυριακή ,Μαρία και Σωκράτη.

5. Πιστοφιδου Παρθένα με τον ανιψιό της Ιωάννη.

6. Πολιτιδης Χρήστος με τη μητέρα Ελένη και τις αδελφές του Ειρήνη και Όλγα.

7. Τσιαρτσή Ευθυμία με τα παιδιά τους Βικέντιο και Παρθένα.

8. Τσιαρτση Χριστιανή (η Μακα) με τον αδελφό της Επαμεινώνδα.

γ. Από την ενορία Πινατάντων:

1. Ποταμοπουλος Γεώργιος με τη σύζυγο του Κερεκη και την κόρη τους Μαρία.

2. Ποταμοπουλου Ελένη με την κόρη τους Μαρίκα.

Το 1925:

1. Ακριβοπουλος Ιωάννης(Κασπαρτς) από την ενορία Ζουρνατσάντων.

2. Βενετικιδης Ιωάννης με τη συζυγο    του Παρεσσα    απο την ενορια   Πιστοφάντων  (μεσω Τριανταφυλλιάς Σερρών).

Το 1929:

1. Ιωσηφιδου Παρθενα(η καθηγηταινα) απο την ενορια Ζουρνατσιαντων(μεσω Βατουμ Ρωσιας)με τα παιδιά της Κωνσταντίνο, Νεοκλή, Αντιγόνη, Λέων και Πίνδαρο και την πεθερά της Συμελα (παπαδιά).

2. Σαββιδης Λαζαρος απο των Πιστοφαντων μεσω Αμαράντων Κιλκις, με τη σύζυγο του Ολγα και την κόρη τους Ζωή.

Το 1930:

1. Πιστοφιδης Κοσμας απο την ενορια Πιστοφαντων μεσω Αγιου Χαραλαμπου Κιλκις με τη μητέρα του Ελένη τη σύζυγο του Μαρία και τα παιδιά τους Γεώργιο και Ιωάννη.

2. Απαζίδης Ιωάννης απο την ενορία των Πιστοφάντων- κάτοικος Σιανας Γεμουράς

 (μεσω Άγιου Χαράλαμπου-Κιλκίς)με τη σύζυγο του Σοφία και τις κόρες   του Κυριακή   και Ελπίδα.

Το 1931:

1. Κανταρίδου Παρθένα από την ενορία των Ζουρνατζάντων (μέσω Βατούμ) με τα παιδιά τους Αλέξανδρο και Δαμιανό.

Σήμερα από την ηρωική εκείνη εποχή ζουν στη Ράχη οι:

1. Δημήτριος Ασλανίδης- Ναριδης (98 χρόνων).

2. Αννα Ασλανίδου (94 χρόνων).

3. Λεωνίδας Ακριβόπουλος (94 χρόνων).

4. Βικέντιος Τσιαρτσής (94 χρόνων)

5. Ευανθια Γολιδοπούλου (90 χρόνων).

Τέλος να σημειωθεί ότι από τη Ράχη της Ημαθίας κατάγονται ο γνωστός ιστορικός της Βέροιας και τέως βουλευτής Γεώργιος Χιονίδης, ο ηγούμενος της Ι.Μ. Παναγίας   Σουμελά αρχιμανδρίτης Παύλος Αποστολίδης(σ.σ. τώρα Μητροπολίτης Δράμας) και ο γνωστός Σανταίος λυράρης Μάντης Σαββίδης*.

Του Θανάση Ντουμανόπουλου (Μάης 2005)

*(σ.σ  Και ο  τραγουδιστής Σταύρος Σαββίδης)

Πηγη: "ΤΑ ΝΕΑ" της Νέας Σάντας