Η παράδοση κατά τον μήνα Αύγουστο

O μήνας Αύγουστος κράτησε στον Πόντο την ονομασία του από τον ομώνυμο - βασικά το Αύγου­στος (Σεβαστός) ήταν τίτλος που δόθηκε στον αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο, στον οποίο αφιερώθηκε, επειδή τον μήνα αυτό ο Οκταβιανός ανήλθε για πρώτη φορά στα υψηλά αξιώματα και σημείωσε μεγάλες επιτυχίες σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο (τερματισμός Εμφυλίου Πολέμου, κατάληψη της Αιγύπτου κ.ά.).
 Βέβαια, καθαρά Αύγουστος λεγόταν μόνον στα Κοτύωρα και τη Χαλδία.
Στη Χαλδία, μόνον, λεγό­ταν και Αλωνάρτ'ς, αλλά και Άγουστος. Άγουστος λεγόταν και στην Τραπεζούντα και στα Σούρμενα. Στην Ινέπολη λεγόταν Άγοστος.

Αλωνάρ'τς λεγόταν ο Αύγουστος στη Χαλδία, γιατί εκεί, λόγω του κλίματος, τα σιτηρά ωρίμαζαν αρκετά αργά τον Ιούλιο και το αλώνισμα τους, με τα τοκάνα, γινόταν μέσα στον Αύγουστο.

Γενικά, ο Αύγουστος ήταν και είναι ο μήνας της συγκομιδής των περισσοτέρων αγροτικών προϊό­ντων. Στον Πόντο, όσοι ήταν προληπτικοί - και ήταν οι περισσότεροι αμόρφωτοι άνθρωποι - πίστευαν ότι τον Αύγουστο πιάνει το μάτι ιδιαίτερα — ματιάζει - και γιαυτό τοποθετούσαν σταυρωτά μέσα στο αλώνι, επάνω στον σωρό του κοσκινισμένου σταριού (το λαμνίν), τα φτυάρια του αλωνίσματος — τα λεγμετάρα.

Τον Αύγουστο γινόταν στο σύνολο της, σχεδόν, η συγκομιδή των φουντουκιών. Τότε τελείωνε και το μάζεμα του καπνού. Οι Πόντιοι θεωρούνταν ως οι καλύτεροι παραγωγοί καπνών εξαιρετικών ποικιλιών, αλλά και καλοί καπνέμποροι. Στη Ρωσία τους έλεγαν «βασιλιάδες του καπνού».

Μεγάλο πανηγύρι στον Πόντο ήταν της Μεταμόρ­φωσης του Σωτήρα, στις 6 Αυγούστου, Άε Σωτήρος. Το πανηγύρι συγκέντρωνε πολύ κόσμο στις εκκλη­σίες και στα γλέντια.

Στις 14 Αυγούστου, γιορτή του προφήτη Μιχαίου, οι χρυσοχόοι της Τραπεζούντας τιμούσαν τη μνήμη του νεομάρτυρα Αγίου Συμεών του Χρυσοχόου, που μαρτύρησε στις 14 Αυγούστου του 1653.

Ο Αύγουστος, στον Πόντο και στην Ελλάδα, εί­ναι συνδεμένος με τη γιορτή της Παναγίας, τον Δε­καπενταύγουστο. Στον Πόντο ήταν το μεγαλύτερο πανηγύρι, στην Παναγία Σουμελά.

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, η Παναγία Σουμελά στην Κα­στανιά Βερμίου έγινε πανελλήνιο προσκύνημα, μαζί με την Παναγία της Τήνου. 

Στον Πόντο τραγου­δούσαν: 
Σου Κουσπιδί' καλόγερος, σ' Αγουρζενόν τσοπάνος,

 ση Παναγίας το ποτάμ' έμορφος τραγωδάνος

Στις 29 Αυγούστου, τιμούσαν οι Πόντιοι τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (Τ' Αιέν' τη κοτσοκεφάλ'), προσκυνώντας στις εκκλησίες και τα εξωκκλήσια, όπου οι γυναίκες άναβαν με ελαιόλαδο τα καντήλια. Την ημέρα εκεί­νη δεν έτρωγαν μαύρο σταφύλι, νήστευαν και δεν έκοβαν καρπούζι και γενικά φρούτα και άλλα τρόφιμα, που είχαν κόκκινο χρώμα, για­τί ήταν η μνήμη της αποκομιδής του κεφαλιού του αγίου.

 «Έκοψαν το κιφάλ'ν ατ' και έτρεξεν το κόκκινον το αίμαν

 και αμαρτίαν έν' να τρώγομε κόκκινα πράματα».

Στα διάφορα μέρη του Πόντου έλεγαν τις εξής πα­ροιμίες για τον Αύγουστο:

Στα Σούρμενα: Αυγουστή είναι τα γεμίσα , ως την κορφήν τα ξυνίσα.

Στην Τραπεζούντα: Ο Άγουστον φέρ' τ' αλώνα και τελέν' όλα τα πόνα.

Στη Χαλδία και στην περιοχή της Τραπεζούντας, αλλά και στις περισσότερες περιοχές του Πόντου: Άγουστον ο καρπεμένος, να έτον δύο φοράς τον χρόνον. Αγουστοκοδέσπαινα, καλαντογυρεύτρα.

 Ο Άγουστον επλάκωσεν, η άκρα τη χειμώνα.

 Έρθεν ο Άγουστον, έπαρ' την κάπα 'σ.

 Επάτεσαμε σον Άγου­στον και ση χονί την άκραν.

Καίτη Μελή Παπαπαναγιώτου

Δημοσιογράφος και Οι­κονομολόγος