Έθιμα της παραμονής των Χριστουγέννων

Την παραμονή των Χριστουγέννων σταματούσαν οι δουλειές. Οι νοικοκυρές ετοίμαζαν το τραπέζι από το οποίο δεν έλειπε ποτέ ο πετεινός και το κρασί.

"Τη Χριστού ολ' αναλάζ'νε και τα πετεινάρια σπάζ'νε (Τα Χριστούγεννα όλοι φορούν τα γιορτινά τους και τους πετεινούς σφάζουν).

Στην περιοχή της Σαντάς, η νοικοκυρά έστρωνε το τραπέζι με επτά (7) κύρια φαγητά-όσες και οι ενορίες της Σαντάς και άναβε κεριά για τους νεκρούς συγγενείς "πάππον προς πάππον,γονέον προς γονέον".

Έβαζε το θυμίαμα στο θυμιατό, θυμίαζε τους παρόντες και στη συνέχεια το τοποθετούσε πάνω στο τραπέζι.

Εκείνο το βράδυ δεν μάζευαν το τραπέζι "κι επερμάτωναν'ατο" ,για να είναι διαρκής ο πλούτος των αγαθών.Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων σε όλο τον Πόντο τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και έψαλλαν τα κάλαντα:

"Χριστός γεννέθεν, χαρά σον κόσμον". Δέχονταν διάφορα φιλοδωρήματα, συνήθως φρούτα και ξηρούς καρπούς.

Η λειτουργία γινόταν τις πρώτες πρωινές ώρες και τελείωνε προτού ξημερώσει.Μέχρι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, η προετοιμασία για τον δείπνο ήταν εντατική στον ίδιο ρυθμό όπως και των Χριστουγέννων.Τα παιδιά έψαλλαν τα κάλαντα:

"Αρχή κάλαντα και αρχή του χρόνου,

πάντα κάλαντα πάντα του χρόνου.

Αρχήν μήλον εν κι αρχή κυδών εν,

αρχήν μούσκον εν το μυριμένον.

Εμυρίστεν' ατ ο κόσμος όλεν,

για μυριστ' ατο και συ αφέντη μ'.

Έρπαξαν εμάς οι σκυλ' Εβραίοι,

αίμα έσταξαν, αίμα πα κ' ετο.

Δέβα 'ς σο ταρέζ κι έλα 'ς ση πόρταν,

χα μηλόπα χα ξερά τσιρόπα

χα ξερά ξερά κοκκιμελόπα".

Ευχές για καλή χρονιά επικρατούσαν μέσα σε εορταστικό κλίμα.