Λουκιανός: «Πως δει ιστορίαν συγγράφειν»

Διαπιστώνει ότι οι περισσότεροι ιστορικοί δεν καταγράφουν τα πραγματικά γεγονότα αλλά εγκωμιάζουν τους άρχοντες και τους στρατηγούς1 παραβλέποντας ότι η ιστορία χωρίζεται από την εξύμνηση με μεγάλο τείχος.2 

Εκείνος που εκθειάζει, ένα μόνο έχει στο νου του. Να κολακεύει για να φαίνεται ευχάριστος χρησιμοποιώντας ανενδοίαστα το ψεύδος.3 Στιγματίζει τους ιστορικούς που χωρίζουν την ιστορία σε δύο, «εις το τερπνόν και εις το χρήσιμον», ξεμακραίνοντας έτσι από την αλήθεια, κι’ εκείνους που παραγεμίζουν την αφήγησή τους με γλυκανάλατους μύθους, επαίνους και χαϊδολογήματα.4 

Καταγ­γέλλει επίσης όσους συγγραφείς επιζητούν την εύνοια εκείνων που υμνολογούν και προσπαθούν να καταστήσουν περιβόητη την κολακεία τους.5 Το ίδιο συμβαίνει, γράφει, με τους άσχημους και κυρίως με τις γυναίκες που αξιώνουν από τους ζωγράφους να τις απεικονίσουν πιο όμορφες γιατί πιστεύουν πως θα έχουν ωραιότερο πρόσωπο αν ο καλλιτέχνης προσθέσει περισσότερο κοκκινάδι και ασπράδι στα χρώματα τους.6 

Αυτό ακριβώς αξίωναν οι αποκαλούμενοι "Μεγάλοι", από τους προσωπικούς πολυχρυσωμένους ζωγράφους και γλύπτες. Να τους κάνουν υπεράνθρωπους, μυθικούς ήρωες και θεόμορφους. Τέτοιοι είναι σήμερα συνεχίζει ο Λουκιανός οι περισσότεροι ιστορικοί. Γράφουν μόνο για το συμφέρον τους και το κέρδος7 προκαλώντας αντιπάθεια - ους μισείσθαι καλώς είχεν- επειδή είναι ολοφάνεροι κόλακες- "κόλακες προδήλους"- για το παρόν και κακόπιστοι για το μέλλον. 
Αναφέρεται προφανώς στους διαβόητους "αλεξανδροκόλακες" και τους υμνωδούς των αιμοσταγών αυτοκρατόρων και στρατοκρατών του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού. Και καλεί τους ιστοριογράφους να προσηλώνονται στην αλήθεια, να βλέπουν το μέλλον , να σκέπτονται τον φωτισμό των επομένων γενεών και να αποφεύγουν την κολακεία για την εξασφάλιση ευνοιών.

1.     Αμελήσαντες γαρ οι πολλοί αυτών του ιστορείν τα γεγενημένα τοις επαίνοις αρχόντων και στρατηγών ενδιατρίβουσι.
2.    Μέγα τείχος εν μέσω εστίν αυτών.
3.    Οπωσούν επαινέσαι και ευράναι τον επαινούμενον και ει ψευσαμένω υπάρχει τυχείν του τέλους, ολίγον αν φροντίσει εν (ό.π., 9).
4.    Ηδύνης πέρα του μετρίου την ιστορίαν μύθοις και  επαίνοις και τη άλλη θωπεία (ο.π., 4).
5.    Την εύνοιαν την παρά των επαινούμενων θηρώμενοι και ενδιατρίβοντες άχρι του πάσι προφανή την κολακείαν εξεργάσασθαι (ο.π., 6).
6.    Ην ο γραφεύς αυταίς  ερύθημά τε πλείον επανθίση και το λευκόν εγκαταμίξη τω φαρμάκω (ο.π., 18).
7. Το τήμερον και το ίδιον και το χρειώδες.