Στατιστικά και άλλα στοιχεία των εκπαιδευτικών του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας.

Απολυτήριο Φροντιστηρίου
Τραπεζούντας  1908-09

Η παράθεση ενός πίνακα των εκπαιδευτικών του Φροντιστηρίου παρουσιάζει δυσκολίες, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποιος κατάλογος, όπου συστηματικά να είναι καταγεγραμμένοι. Αναγκαστικά θα προσφύγουμε στα (ελλιπή) στοιχεία που μας είναι διαθέσιμα από τη σχετική βιβλιογραφία, συνδυάζοντάς τα με τα στοιχεία που μας έχουν δώσει οι πληροφορητές.

 Πρώτα, παραλείποντας τους δύο Διευθυντές, στους οποίους άλλωστε έχουμε ήδη αναφερθεί, θα παραθέσουμε τα ονόματα των σημαντικότερων -από την άποψη του μεγαλύτερου χρόνου παραμονής τους στο Φροντιστήριο σε συνδυασμό με το ρόλο που παίζουν - εκπαιδευτικών του Φροντιστηρίου, μαζί με κάποια βασικά βιογραφικά τους στοιχεία. Πρόκειται, ούτως ή άλλως, για τους σημαντικότερους, μεταξύ όλων των εκπαιδευτικών, παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία του Φροντιστηρίου. Τα ονόματα αυτά κατά κανόνα παραμένουν στη μνήμη των Ποντίων της πρώτης γενεάς, που φοίτησαν για ένα μεγάλο ή μικρό χρονικό διάστημα στο Φροντιστήριο.

Παρχαρίδης Ιωάννης, από την Κρώμνη, Φιλόλογος, ο οποίος υπήρξε διευθυντής του Φροντιστηρίου πριν από το Ματθαίο Παρανίκα, που τον αντικαθιστά. Απόφοιτος του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει ως Φιλόλογος από το 1902 μέχρι το 1910, οπότε πεθαίνει. Με μεγάλη κοινωνική προσφορά και δράση: εκδότης του περιοδικού «Αστήρ του Πόντου» παλαιότερα, πρόεδρος της «Αδελφότητας Κρωμναίων Τραπεζούντας», του συλλόγου «Ο Προμηθεύς» Τραπεζούντας κ.λπ.

Ιεροκλής Αριστείδης, από την Τραπεζούντα, όπου γεννήθηκε το 1858. Απόφοιτος του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας, της Μεγάλης του Γένους Σχολής και στη συνέχεια της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αφού διδάσκει σε διάφορα σχολεία, επιστρέφει στην Τραπεζούντα, όπου διδάσκει στο Φροντιστήριο από το 1901 μέχρι το 1910. Μετά από δύο χρόνια στο Γυμνάσιο Αμισού το οποίο διευθύνει, επιστρέφει στο Φροντιστήριο, όπου διδάσκει από το 1912 μέχρι το 1920. Στο Φροντιστήριο διδάσκει συνήθως Όμηρο (θεωρείται η ειδικότητά του) στην Τρίτη και Τετάρτη τάξη του Γυμνασίου

Χρυσουλίδης Δημήτριος, Φιλόλογος, από την Ίμερα Τραπεζούντας. Διδάσκει από το 1904-05 μέχρι το οριστικό κλείσιμο του Φροντιστηρίου. Για τους μαθητές συμβολίζει το πέρασμα από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, που είναι ένα βαρυσήμαντο γεγονός στη ζωή του Φροντιστηρίου, μια κρίσιμη καμπή, όπου ο μαθητής νιώθει μια γενική αλλαγή της ατμόσφαιρας μαζί με ένα ταρακούνημα νεύρων.

 Εδώ στο Γυμνάσιο τελειώνουν τα σχετικά εύκολα μαθήματα και τους μαθητές τους περιμένει ο Δημήτριος Χρυσουλίδης, ο κέρβερος Φιλόλογος με την «Κύρου Ανάβαση» του Ξενοφώντα, με τις μεγάλες απαιτήσεις από τους μαθητές, τις σκληρές τιμωρίες σε εκείνους που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του, μεταξύ των οποίων δημοφιλέστερη είναι η αντιγραφή πολλές φορές όλων των ρημάτων «εις -μι και περισπώμενα» και πολύ συχνά εκείνα τα φοβερά χαστούκια που κάνουν τα πρόσωπα, κυρίως των απρόσεκτων, να κοκκινίζουν.

 Είναι τόσος ο φόβος που εμπνέει, ώστε οι μαθητές, όταν αναφέρονται μεταξύ τους σ’ αυτόν, τον αποκαλούν «σκορπιό» («ο Χρυσούλτς ο σκορπόν»). Πρόκειται για εκπαιδευτικό που οπωσδήποτε επηρεάζει βαθύτατα τους μαθητές του, κάποιοι από τους οποίους δεν έχουν βέβαια τις καλύτερες των εντυπώσεων από αυτόν. Παρά τις ιδιαίτερα μεγάλες απαιτήσεις του από τους μαθητές, θεωρείται από τους περισσότερους μαθητές του «χρυσός άνθρωπος στο βάθος του, σοφώτατος φιλόλογος, αλλά άγριος στο μάθημά του, επειδή έτσι πίστευε ότι θα μαθαίναμε γράμματα κι επειδή αυτή κρινόταν η καλύτερη μέθοδος στα χρόνια εκείνα», ενώ πιστεύουν πως, αν έμαθαν καλά την ελληνική γραμματική, την οφείλουν κυρίως σ’ αυτόν. 

Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια από τις χαρακτηριστικότερες φυσιογνωμίες του Φροντιστηρίου όχι μόνο λόγω ιδιοσυγκρασίας αλλά και λόγω του μακρού χρόνου που διδάσκει εκεί κατά τις αρχές του 20ού αιώνα και, συνεπώς, είναι ένας από αυτούς τους οποίους θυμούνται περισσότερο οι Πόντιοι πρώτης γενεάς που έχουν φοιτήσει για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα στο Φροντιστήριο.

Χειμωνίδης Φίλιππος, από τη Σαντά του Πόντου, Φυσικομαθηματικός (1875-1922). Διδάσκει στο Φροντιστήριο μεταξύ των ετών 1905-1921. Απόφοιτος του Φροντιστηρίου και στη συνέχεια της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά το Πανεπιστήμιο Αθηνών σπουδάζει γεωλογία στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ της Γερμανίας και από εκεί στο Παρίσι και στην περίφημη Ecole Normale, όπου παρακολουθεί μαθήματα γαλλικής φιλολογίας. 

Επιστρέφει στην Τραπεζούντα σε ηλικία 30 ετών και διορίζεται στο Φροντιστήριο. Ανήσυχο πνεύμα, κάνει αίτηση για να ανοίξει ορυχείο μαγγανίου που βρήκε στη Σίβυλα (χωριό κοντά στην Τραπεζούντα, 5 χλμ. νότια προς τα βουνά), όμως το λειτουργεί μόνο για δύο χρόνια, επειδή η άδεια εκδίδεται μόλις το 1918. 

Εξορίζεται το 1921 στο Erzerum & στο Sari Kamis, απ'  όπου επιστρέφει τα Χριστούγεννα του 1922. πεθαίνει λίγο μετά, το Φεβρουάριο του 1923 στο καθαρτήριο του Σελιμιέ της Κωνσταντινούπολης, στην ασιατική πλευρά του Βοσπόρου, καθ οδόν προς την Ελλάδα.

Βασιλειάδης Ισραήλ, από τον οικισμό Νατσαράντων της Κρώμνης, Φιλόλογος (1880-1937). Διδάσκει Αρχαία Ελληνικά στις μεγάλες τάξεις του Γυμνασίου (Δ’ και Ε’) και κυρίως Θουκυδίδη, όπως και ο γυμνασιάρχης Λιθοξόος. Διδάσκει στο Φροντιστήριο μεταξύ των ετών 1908 και 1917. Μετά από ένα μικρό διάλειμμα κατά το οποίο διδάσκει στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων (1918-1921)479, επιστρέφει στην Τραπεζούντα για να οριστεί στη συνέχεια Διευθυντής του Φροντιστηρίου, που έμελλε να είναι και ο τελευταίος, όπως έχουμε ήδη προαναφέρει.

Σκαράκης Γεώργιος, από την Κρήτη, Φυσικομαθηματικός. Διδάσκει στο Φροντιστήριο από το 1890 μέχρι το 1914, οπότε με την κήρυξη του πολέμου μεταβαίνει στην Ελλάδα. Πεθαίνει στις 22/11/1948.

Τζαμπερτίδης Κωνσταντίνος, από την Τραπεζούντα (1866-1959), Φυσικομαθηματικός. Στο Φροντιστήριο διδάσκει από το 1907 μέχρι το 1916, οπότε μεταβαίνει στη Ρωσία και στη συνέχεια (1920-1924) διδάσκει στο Ζάππειο και το Ζωγράφειο της Κωνσταντινούπολης, απ’ όπου έρχεται στην Ελλάδα. Πεθαίνει το 1959, σε ηλικία 93 ετών.

Αυτά είναι τα βασικά εκπαιδευτικά στελέχη του Φροντιστηρίου κατά την ερευνώμενη περίοδο. Η συγκρότηση ενός καταλόγου των εκπαιδευτικών του Γυμνασιακού τμήματος κατά σχολικά έτη έχει τις δυσκολίες στις οποίες ήδη αναφερθήκαμε. Μια απόπειρα τέτοιας κατάταξης των εκπαιδευτικών αυτών, που προκύπτει από συνδυασμό των διαθέσιμων στοιχείων - που είναι η μελέτη της Ξηραδάκη Κούλας «Δάσκαλοι και Δασκάλες του υπόδουλου ελληνισμού, Πόντος», τα στοιχεία που προκύπτουν από τις φωτογραφίες των αποφοίτων με τους Καθηγητές τους που διαθέτουμε, αλλά και τα στοιχεία που μας δίνουν οι πληροφορητές μας , περιλαμβάνει:

Τσινέκειο Γυμνάσιο Αμισού

Πίνακας Καθηγητών του Φροντιστηρίου κατά τα σχoλικά έτη: 1902-03, 1903-04, 1906-07, 1907-08, 1912-13 και 1920-21

Σχολικό έτος 1902-1903:

 Διευθυντής: Ματθαίος Παρανίκας

 Καθηγητές: 

Φιλόλογοι: Παρχαρίδης Α. Ιωάννης και Ιεροκλής Αριστείδης,

 Σαδελόγλου Ι.:Τουρκικά, 

Αρχιδιάκονος Αθηναγόρας: Θρησκευτικά,

 Σκαράκης Γεώργιος: Φυσικομαθηματικά,

 Ι. Παπαδόπουλος και G. Richard Γαλλικά

Σχολικό έτος 1903-1904:

Διευθυντής: Νικόλαος Λιθοξόος

 Καθηγητές: 

Παρχαρίδης, Ιεροκλής, Χρυσουλίδης(Φιλόλογοι),

 Σκαράκης, Schwarz (Γαλλικών),

 Ποιμενίδης Ι., Πιστοφίδης Δ. Σαδελόγλου (Τουρκικής), 

Σαουλίδης (Ρωσικής),

 Χρύσανθος (Θρησκευτικών).

Σχολικό έτος 1906-1907:

 Διευθυντής: Νικόλαος Αλ. Λιθοξόος

 Καθηγητές: Παρχαρίδης Ιωάννης, Ιεροκλής Αριστείδης και Χρυσουλίδης Δημ. Φιλόλογοι, 

Σκαράκης Γεώργιος και Χειμωνίδης Φίλιππος Φυσικομαθηματικοί,

 Σαδελόγλου Ι. Τουρκικής, 

Παπαθανασίου Δημήτριος και Χρύσανθος Φιλιππίδης (ο μετέπειτα Μητροπολίτης Τραπεζούντας) Θρησκευτικά και Ηθική

Σχολικό έτος 1907-1908:

 Διευθυντής: Νικόλαος Λιθοξόος

 Καθηγητές: Αριστείδης Ιεροκλής, Παρχαρίδης Ιωάννης και Χρυσουλίδης Δημήτριος (Φιλόλογοι), 

Τζαμπερτίδης Κ., Σκαράκης Γεώρ. και Χειμωνίδης Φίλιππος (Φυσικομαθηματικοί), Αρχιδιάκονος Αντωνιάδης Ευάγγελος (Θρησκευτικά), 

Χριστογιώργος (Γυμναστής) και Κέντρος Κώτσης

Σχολικό έτος 1912-1913:

 Διευθυντής: Νικόλαος Λιθοξόος

 Καθηγητές: 

Φιλόλογοι: Βασιλειάδης, Χρυσουλίδης και Καλλιπολίτης

 Μαθηματικοί: Σκαράκης και Τζαμπερτίδης 

Φυσικών: Χειμωνίδης, 

Γαλλικής: Σβαρτς, 

Τουρκικής: Μοσχίδης,

 Γυμναστής: Φωστηρόπουλος Αγαθάγγελος.

 Χαριτωνίδης Ιωσήφ (από τη Μάκρη Πισιδείας Φιλόλογος. Διδάσκει μεταξύ 1911-1913)

1911: Φροντιστήριο Τραπεζούντας

Σχολικό έτος 1920-21 (τελευταίο, από φωτογραφία που δημοσιεύεται στην Ποντιακή Εστία (ΠΕ), τ.6ον, 1975, σελ.17):

Διευθυντής: Ισραήλ Βασιλειάδης

 Καθηγητές: Χειμωνίδης, Χρυσουλίδης, Αγαθ. Φωστηρόπουλος (Ελληνιστής -Γυμναστής), 

Richard Terame’ne (Γαλλικής), 

Ηλ. Νικολαΐδης (Τουρκικής), 

Γεώργιος Στρουθόπουλος(Φιλόλογος) και Δημ. Χαραλαμπίδης.

Για τους Δασκάλους του Φροντιστηρίου δεν διαθέτουμε στοιχεία, πέραν των ονομάτων, τα οποία, ούτως ή άλλως, είναι δύσκολο να καταταχθούν, παρά μόνο - κι αυτό με σχετική αξιοπιστία - με προσεκτική μελέτη των στοιχείων που μας παρέχει το αρχείο του Συλλόγου των Μικρασιατών «η Ανατολή» (ΜΣΑ) σε συνδυασμό και πάλι με τα στοιχεία της ΠΕ και των πληροφορητών μας. Από τους Δασκάλους εξέχουσα θέση φαίνεται να έχει ο Νικόλαος Τσιράχ, Ελλαδίτης από την Ιθάκη, ο οποίος διδάσκει Ιστορία και Γεωγραφία.

 Είναι ο σημαντικότερος φορέας της ιδεολογίας του ελλαδικού κράτους, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η φωνή του πάλλεται και υποβάλλει τους μαθητές του κατά τη διδασκαλία της Ιστορίας στις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού, ειδικά όταν τα κεφάλαια είναι δυσάρεστα και αναφέρονται σε εθνικές συμφορές. Είναι ο Δάσκαλος που θυμούνται περισσότερο οι πληροφορητές μας.

Στη συνέχεια, παραθέτουμε πίνακα των Δασκάλων που διδάσκουν στο Δημοτικό τμήμα του Φροντιστηρίου κατά το 1904.

Πίνακας Δασκάλων που διδάσκουν στην Τραπεζούντα το 1904.

α) Στο Κεντρικό κτίριο του Φροντιστηρίου:

Δ. Παπαζαχαρίου, Ι. Μαυρίδης, Γ. Μιχαηλίδης, Ι. Καστρηνός, Α. Αθανασιάδης, Γ. Μανώλακας, Ν. Παπαθανασίου, Α. Ντάνιας, Πολύτιμος Κελαϊδίτης, Α. Ξύνδας (Μουσικής).

 β) Στα Παραρτήματα.

Δαφνούντας: Δ. Λυπηρίδης, Ι. Ευθυβούλης

 Εξωτείχων: Ιωακειμίδης

Χριστού: Ν. Κεφαλίδης

Θεοσκεπάστου: Δ. Καρυοφύλλης

Ακολουθεί ένας πίνακας Δασκάλων που διδάσκουν από το 1900 μέχρι το 1922.         Δεν είναι, φυσικά, πλήρης και με χρονολογική κατάταξη, για τους λόγους που έχουν προαναφερθεί. Αφορά κυρίως το χρονικό διάστημα 1900/1914, γιατί μετά το χρόνο αυτό, ούτως ή άλλως, δεν έχουμε πολλές σημαντικές αλλαγές Δασκάλων, επειδή υπάρχει έλλειψη εκπαιδευτικών και τα κενά καλύπτονται εκ των ενόντων. 

Τη δυσκολία συστηματικής καταγραφής των Δασκάλων αυτής της περιόδου - οι περισσότεροι από τους οποίους, όπως έχουμε επισημάνει, έρχονται στην Τραπεζούντα μέσω του μικρασιατικού Συλλόγου «Η Ανατολή» - μεγαλώνει το γεγονός ότι αρκετοί από αυτούς, μόλις φτάνουν στην Τραπεζούντα, βρίσκουν την εκεί πραγματικότητα πολύ διαφορετική απ’ ό,τι την φαντάστηκαν και φεύγουν μετά από πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ή λίγες ημέρες μετά την άφιξή τους, σύμφωνα με το αρχειακό υλικό του Συλλόγου.

Πίνακας Δασκάλων που διδάσκουν στο Φροντιστήριο και τα παραρτήματά του μεταξύ 1900 και 1921

 Δ. Πιστοφίδης, Δ. Παπαζαχαρίου, Δ. Ποιμενίδης, Ιωαν. Μαυρίδης, Ι. Καστρηνός, Γ. Μιχαηλίδης, Α. Αθανασιάδης, Γ. Μανώλακας, Α. Ξύνδας, Ν. Παπαθανασίου, Α. Ντάνιας, Π. Κελαϊδίτης, Δ. Λυπηρίδης, Ι. Ευθυβούλης, Δ. Καρυοφύλλης , Ιωακειμίδης, Γ. Ιωαννίδης, Παντ. Θωμαίδης, Νικόλαος Τσιράχ, Δ. Χιονίδης, Δημ. Λαζαρίδης, Στ. Νικολαίδης, Πολυχρ. Ιωσηφίδης, Β. Ιατρίδης, Γκόβελας, Αν. Παπαδόπουλος, Νικ. Καπνάς, Ηλ. Αθανασιάδης, Χριστογεώργος, Σακελλαρίδης, Δ. Σαχταρίδης, Κανονίδης, Μαυρίδης, Ιωάννης Παπαδόπουλος.

Μαθητές από την Κρώμνη στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας

Οφείλουμε, όμως, να παραθέσουμε και πίνακα των διδασκαλισσών που διδάσκουν τόσο στο κεντρικό Παρθεναγωγείο, όσο και στα συνοικιακά, επειδή, όπως έχουμε τονίσει, και αυτά τα σχολεία υπάγονται στο Φροντιστήριο και βρίσκονται υπό την εποπτεία του Συμβουλίου Σχολείων και της Εφορίας των σχολείων της κοινότητας Τραπεζούντας. Λόγω της έλλειψης πλήρων στοιχείων, παραθέτουμε και πάλι αυτά που μας είναι διαθέσιμα:

Διδασκαλισσών του κεντρικού και των συνοικιακών Παρθεναγωγείων Τραπεζούντας (1900-1921)

Α/Α	Ονοματεπώνυμο	Τόπος καταγωγής	Σχολ. έτος	Παρατ/σεις
1	Ασπασία Ζήση(Δντρια)		1879-1922
2	Βασιλική Στ. Αλεξιάδου		1905-1912	Εξωτείχων
3.	Άννα Στεργιάδου			Δαφνούντας
4.	Βικτωρία Παν. Ερμείδου		1897-1902
5.	Ρόδη Πηλείδου		1901-1921
6.	Κορνηλία Ιωαν. Απέργη		1901-1902
7.	Ελένη Σχολιάδου		1903-1909
8.	Σμαράγδα Ζήση		1901-1922
9.	Ρόδη Τερεπεΐδου		1905-1922
10.	Αρετή Μπουροβήλη		1898-1914
11.	Σοφία Δαμασκηνού		1900-1922
12.	Αναστασία Σωτηριάδου		1902-1905
13.	Θεανώ Παπαδάκη	Κων/πολη	1907-1912
14.	Ιφιγένεια Δ. Διονυσιάδου		1912-1922
15.	Ουρανία Αθανασιάδου		1909-1911
16.	Σμαρώ Ι. Κυριακοπούλου		1918-1919
17.	Όλγα Κωνσταντινίδου		1902
18.	Ζαφείρω Πεστρικλείδου
19	Μαυρούδη
20.	Θεανώ Σ. Πολυχρονίδη σύζ. Εμμ. Χαιρέτη		1919-1922
21.	Φιλομήλα Σταυρίδου ή Χατζάκη		1910-1914
22.	Χρυσή Ιωάννου	Καλλικράτεια	1900-1902
23.	Άννα Βαρλαμίδου
24.	Σμαρώ Μιχαηλίδου
25.	Αικατερίνη Μεσίδου
26.	Ευφροσύνη Μουμτζόγλου
27.	Ασήμω Λεονταρίδου
28.	Ελένη Παπαθανασίου
29.	;  Σεμαρτζίδου

 Ως προς τις αποδοχές των εκπαιδευτικών δεν διαθέτουμε συγκεκριμένα στοιχεία, πέραν του γεγονότος ότι μετακαλούνται από την Αθήνα να διδάξουν στο Φροντιστήριο «επ’ αδρά αμοιβή», σύμφωνα με τη φρασεολογία της εποχής. Σύμφωνα με το διαθέσιμο αρχειακό υλικό του ΜΣΑ, το 1902 η Εφορία Τραπεζούντας με έγγραφό της προς το Μικρασιατικό Σύλλογο «Η Ανατολή» ζητά Διδασκαλιστή (Δάσκαλο απόφοιτο του Διδασκαλείου της Αθήνας) στον οποίο προσφέρει ετήσιο μισθό πενήντα (50) λιρών, για εργασία 36 ωρών την εβδομάδα. Το ίδιο ποσό (συν 5 λίρες ως οδοιπορικά) προσφέρεται και τρία χρόνια αργότερα, ενώ αντίστοιχα για δασκάλα πτυχιούχο του Αρσακείου προσφέρεται το ποσό των 36-40 λιρών ως ετήσιος μισθός. Είναι φανερή η προκατάληψη που αφορά τα φύλα. Τα ποσά αυτά δεν θεωρούνται αρκετά από τους εκπαιδευτικούς, αλλά μάλλον πτωχά.

 Λίγο αργότερα, το ποσό αυτό για τους Διδασκαλιστές, παρουσιάζοντας ελαφρά βελτίωση, γίνεται 55 έως 60 λίρες Για τους Καθηγητές, όμως, ο ετήσιος μισθός είναι κατά πολύ μεγαλύτερος, φτάνει τις 92,5 λίρες το 1907, ενώ λίγα χρόνια αργότερα το ποσό γίνεται 95 μέχρι 110 λίρες, ειδικά για Φιλόλογο, συν 6 λίρες οδοιπορικά έξοδα.

Ως προς την κοινωνική καταγωγή των εκπαιδευτικών, η σχετική βιβλιογραφία δεν μας προσφέρει στοιχεία. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των πληροφορητών μας, κανένας από τους Πόντιους εκπαιδευτικούς του Φροντιστηρίου δεν κατάγεται από πλούσια οικογένεια.

Χρύσανθος

Από το 1914, με την έναρξη του πολέμου, αρχίζει η διαρροή των εκπαιδευτικών, κυρίως προς τη Ρωσία. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή οι ελλείψεις κυρίως σε Καθηγητές των Ελληνικών είναι σημαντικές και οι ανάγκες καλύπτονται με τους «Ελληνιστές», δηλαδή αποφοίτους του Φροντιστηρίου νεαρής σχετικά ηλικίας, που διδάσκουν ελληνικά στις δύο μικρότερες τάξεις ή ακόμη αναπληρώνουν όσους απουσιάζουν

Μια ειδική περίπτωση μεταξύ των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στο Φροντιστήριο είναι αυτή του Μητροπολίτη Χρύσανθου, ο οποίος διδάσκει το μάθημα των Θρησκευτικών και της Ηθικής. Ούτως ή άλλως, πρόκειται για μια χαρισματική προσωπικότητα με μεγάλο κύρος όχι μόνο μεταξύ των εκπαιδευτικών, αλλά και μεταξύ των μαθητών. Σ’ αυτόν καταφεύγουν οι μαθητές παρακαλώντας τη δική του μεσολάβηση ως έσχατη λύση όταν αντιμετωπίζουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα, που δεν είναι δυνατόν να επιλυθεί από κανέναν άλλο παράγοντα του Φροντιστηρίου. Σε προηγούμενο κεφάλαιο έχουμε ήδη αναφερθεί στις παραδόσεις του Χρύσανθου και το κλίμα που επικρατεί στις τάξεις όπου διδάσκει. Υπενθυμίζουμε εδώ ότι κατά τις παραδόσεις του επικρατεί «κλίμα εθνικής έξαρσης και πατριωτικού παραληρήματος» και, παρά το γεγονός ότι δεν αναφέρει ποτέ το όνομα της Ελλάδας, εντούτοις οι μαθητές του με μεγάλη δυσκολία κατορθώνουν να συγκρατήσουν την ιαχή «ζήτω η Ελλάδα».

Είναι φανερή η ελληνοκεντρική ιδεολογία του Χρύσανθου και μάλιστα στις αρχές του αιώνα (1906) πολύ πριν γίνει Μητροπολίτης Τραπεζούντας (Σεπτέμβριος του 1913). Το στοιχείο αυτό μας πείθει ότι δεν είναι ισχυρή η άποψη που υποστηρίζεται, ότι μέχρι το 1918 είναι υπέρμαχος της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

  

ΑΝΤΩΝΗ Υ. ΠΑΥΛΙΔΗ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
 «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 24

"ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ (1900-1914) και η ιδεολογική κυριαρχία των Ελλήνων στον Πόντο"