Το πάτεμαν

Όταν ο «γαμοστόλος» περνούσε μπροστά από κάποιο σπίτι, στο οποίο τύχαινε να υπάρχει κάποια λεχώνα, η τελευταία έπρεπε να σηκωθεί από το κρεβάτι: «για να μη πατείεται», για να μη πάθει δηλαδή κανένα κακό, το οποίο ονόμαζαν «πάτεμαν», οπό κάποιο πονηρό πνεύμα, λόγω μη τήρησης αυτού του εθίμου.

 Στα Κοτύωρα, στα Σούρμενα και σε άλλα μέρη, όταν ο γαμπρός ξεκινούσε με το «γαμοστόλο» για το «νυφέπαρμαν» και για τη στέψη, συνήθιζαν να τραγουδούν στο δρόμο τους παρακάτω στίχους:

-Πατέρα, δόσ' με την ευχή σ’, να πάγω ατεφανούμαι.

-Ευχήν, ευχήν και του Χριστού και πάντων των αγίων.

 Κατά την πορεία της πομπής ο γαμπρός και ο κουμπάρος κρατιόντουσαν από τα χέρια ή με μαντίλι.

Στο Κιουμούς Ματέν την Κυριακή το πρωί ξεκινούσε μια ομάδα από 5-6 νέους, που συνοδεύονταν από όργανα, από το σπίτι του γαμπρού, που ήταν κατάμεστο  από  κόσμο, και πήγαινε στο σπίτι του κουμπάρου. Φτάνοντας στην εξώπορτα του σπιτιού  του και αφού τους υποδέχονταν  με ρακή  και πίνανε όλοι μαζί, τον παίρνανε κατόπιν κι όλοι μαζί επιστρέφαμε  στο σπίτι  του γαμπρού. Εκεί έβγαιναν οι γονείς  του   γαμπρού  και οι συγγενείς του να τους προϋπαντήσουν κι αφού έδιναν φιλοδωρήματα στους οργανοπαίκτες, τους έπαιρναν όλους και τούς οδηγούσαν μέσα. Όταν δε συγκεντρώνονταν όλοι οι καλεσμένοι  και σχηματιζόταν η πομπή,  τα όργανα έπαιζαν ένα σκοπό, δίνοντας έτσι το  σύνθημα για το ξεκίνημα.

 Μπροστά πήγαιναν οι νέοι με τα όργανα. Ακολουθούσαν ο παπάς, οι γονείς του γαμπρού, οι προεστοί του χωριού, ο κουμπάρος με το γαμπρό και το πλήθος του κόσμου. Οι πλουσιότεροι πήγαιναν συνήθως καβάλα στα άλογα.

  Το ίδιο συνέβαινε κι από τη μεριά της νύφης, την οποία συνήθως ανέβαζαν σε άλογο.

 Τόσο η πομπή του γαμπρού όσο και η πομπή της νύφης τραβούσαν κατ ευθεία στην εκκλησία (παλιότερα η πομπή του γαμπρού πήγαινε και την έπαιρνε από το σπίτι της), ενώ στο δρόμο τα μικρά παιδιά, τρέχοντας από κοντά, φώναζαν αδιάκοπα: «χούτζιλα! χούτζιλα!». Τα «χούτζιλα» στην Αραβική σήμαιναν λιμά χρήματα (πενταροδεκάρες) και τα παιδιά με τις φωνές τους ζητούσαν να τους ρίξουνε λεπτά. Στις φωνές τους δε ανταποκρινόταν ο σπιτονοικοκύρης, ο οποίος έβγαζε και πετούσε με τη χούφτα του δεκάρες, επάνω στις οποίες πέφτανε οι πιτσιρίκοι και γινόταν χαλασμός.

Οι ίδιες φωνές επαναλαμβάνονταν και κοντά στον κουμπάρο, ο οποίος πετούσε κι εκείνος όσα είχε ευχαρίστηση.

Αλλά το ίδιο γινότανε και όταν η πομπή περνούσε μπροστά από κάποια βρύση:

«Χούτζιλα! Χούτζιλα! Χούτζιλα! Κέχ! Κέχ! Κέχ!»

φωνάζανε οι πιτσιρίκοι και ο κουμπάρος, οι γονείς και οι συγγενείς  πετούσαν 
όλο και περισσότερα μέσα στη μεγάλη σκάφη της βρύσης, που συχνά ήταν βαθιά  ως ένα μέτρο και γινόταν πανζουρλισμός και πάλι! Πέφτανε μέσα οι πιτσιρίκοι  και γίνονταν όλοι μουσκίδι.

            Ι. Παπαπέτρου

Στην Τρούψη και σε πολλά άλλα μέρη του Πόντου υπήρχε το έθιμο, προτού η πομπή να φτάσει στο σπίτι της νύφης, να της φράζουν το δρόμο με ένα σχοινί οι συγγενείς της νύφης, για να εξαναγκάσουν το γαμπρό να τους τάξει κάποιο δώρο, συνήθως κόκορα ή αρνί. Τους άνοιγαν δε δρόμο να συνεχίσουν την πορεία τους μόνο όταν αποσπούσαν την υπόσχεσή του.

Στα παλιότερα χρόνια οι δύο παρατάξεις διέθεταν και τούς παλαιστές τους. Όταν δε η πομπή έφτανε στην αυλή της νύφης, οι δύο αντίπαλοι παλαιστές πάλευαν προς τιμήν της στο αλώνι κι όταν τελείωνε η πάλη τους επέτρεπαν το γαμπρό και τη συντροφιά του να μπουν στο σπίτι της.

Κ.  Ιορδανίδης

Στη Νικόπολη και στα άλλα μέρη της Κολωνίας οι γονείς του γαμπρού, ο γαμπρός, ο κουμπάρος και πολλοί από τους καλεσμένους πήγαιναν στο «νυφέπαρμαν» καβάλα στα άλογα, έχοντας μπροστά τούς οργανοπαίκτες με τα όργανα.

Στο δρόμο οι ζωηρότεροι από τους έφιππους συναγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος θα ξεπεράσει τον άλλο και ο νικητής έπαιρνε φιλοδώρημα.

Άλλοι πάλι έφιπποι έριχναν τα λεγάμενα «τζιρίτια» (τα ακόντια των αρχαίων). «Το τζιρίτι» σ' αυτές τις περιπτώσεις ήταν μια ράβδος την οποία κρατούσαν από τη μέση και την εξακόντιζαν με το δεξί τους χέρι.

Με όλες αυτές τις εκδηλώσεις η γαμήλια πομπή έπαιρνε μια όψη πανηγυρική και χαρμόσυνη.