Έκκληση του «Συνδέσμου της εξωτερικής οργάνωσης Σανταίων προς όλους τους Πόντιους», για βοήθεια!!!

26 Ιούνη 1919 δημοσιευόταν στην εφημερίδα «Ελεύθερος Πόντος» του Βατούμ.

 Αποτελεί ένα ιστορικό ντοκουμέντο για τις συνθήκες κάτω απ' τις οποίες πολεμούσαν οι Σανταίοι.

«Καμμιά καρδιά ελληνική δεν πρέπει να μείνει ασυγκίνητη και αδιάφορη στα νέα, που μας φτάνουν τώρα τελευταία από μακριά, πέρα, από τα βουνά της ηρωικής Σαντάς. Η Σάντα στα μαύρα αυτά χρόνια του πολέμου στάθηκε ένα ηρωικό Σούλι στον Πόντο. Αυτή με το τουφέκι στο χέρι δεν έσκυψε το κεφάλι στον Τούρκο. Δεν πλήρωσε αυτή το χαράτσι της υποταγής στον τύραννο. Πάνοπλη, με μερικά γενναία παλληκάρια της και σήμερα ακόμα εξακολουθεί να διεξάγει τον ηρωικό της αγώνα εναντίον των αιωνίων εχθρών μας. Κάθε μέρα και μας φτάνουν νέες ειδήσεις για τον μαρτυρικό ηρωισμό των παιδιών της. Κάθε μέρα και νέο αίμα ηρωικό χύνεται για να βάψη κόκκινη την πολύπαθη γη της.

»Μα η Σάντα έχει να παλέψει με δυο θηρία εξ ίσου άγρια: τον Τούρκο και την Πείνα. Δυστυχώς της πείνας το ανήμερο θεριό είναι χειρότερο από τον Τούρκο. Γιατί ο Τούρκος στάθηκε ανήμπορος μπροστά στην ανδρεία και την παλικαριά των παιδιών της Σαντάς. Οι τσετέδες εύκολα νικιούνται. Μα της πείνας το άγριο θηρίο είναι ανίκητο.

»... Αδελφοί... Κατά τις μεγάλες αυτές ιστορικές στιγμές όπου το Έθνος ετοιμάζεται για το μεγάλο πανηγύρι και ο ελληνισμός σύσσωμος με την Σμύρνη, την Θράκη, την Μακεδονία και τον Πόντο περιμένει να γιορτάσει τη λευτεριά του, ήρωες, όπως τα παλληκάρια της Σαντάς, μαζί με όλους τους άλλους ανδρείους της Σαμψούντος, Ορντού, Σουρμένων,   Κρώμνης και άλλων μερών όπου άδραξαν το τουφέκι και ανεβήκανε στα βουνά του Πόντου, δεν πρέπει να τους αφήσουμε να υποφέρουνε από στέρηση, αλλά χρέος μας είναι να τους συνδράμουμε στον εθνικό αγώνα τους...»