Μήπως οι πόλεμοι ...ρίχνουν βασιλιάδες;;;

Theobald von Bethmann

Hollweg

Ο Α' παγκόσμιος πόλεμος (1914-1918) υπήρξε ο καταλύτης που έριξε από τους θρόνους τους, τους βασιλιάδες της Ευρώπης, φέρνοντας δημοκρατικά καθεστώτα. Την πτώση αυτή είχε προβλέψει το 1914 ο καγκελάριος της Πρωσίας Τέομπαλντ φον Μπέτμαν — Χόλβεγκ. 

Έπεσαν οι ισχυρότατοι ευρωπαϊκοί βασιλικοί οίκοι των Ρομανώφ στη Ρωσία, των Αψβούργων στην Αυστρία και των Χοετζόλερν της Γερμανίας και της Πρωσίας. Έτσι, ο παγκόσμιος πόλεμος αποδείχτηκε καμπή στη μακροχρόνια σύγκρουση μοναρχίας και εκδημοκρατισμού. Μια σύγκρουση που ξεκίνησε στην Αγγλία τον 17ο αιώνα και πέρασε δύο σημαντικές φάσεις στις ΗΠΑ και τη Γαλλία κατά τον 18ο αιώνα, με την αμερικανική και τη γαλλική επανάσταση. Οι βασιλιάδες της Πορτογαλίας και της Κίνας είχαν πέσει το 1911.

Πριν από τον Α' παγκόσμιο πόλεμο, οι βασιλιάδες της Ευρώπης ήταν όλοι συγγενείς της βασίλισσας Βικτωρίας της Μεγάλης Βρετανίας. Δηλαδή οι βασιλιάδες της Αγγλίας, της Ιρλανδίας της Αυστροουγγαρίας, της Ρωσίας, της Γερμανίας, του Βελγίου, της Ρουμανίας, της Ελλάδας και της Βουλγαρίας ήταν όλοι συγγενείς. Στην Ευρώπη, μόνον η Ελβετία, η Γαλλία και η Πορτογαλία ήταν δημοκρατίες.  

Τα κράτη της Ευρώπης είχαν μεγάλες διαφορές μεταξύ της, αλλά οι βασιλιάδες είχαν εγκάρδιες φιλικές σχέσεις. Στις επιστολές τους έγραφαν «Τζορτζ» (τον Γεώργιο της Αγγλίας), «Βίλι» (τον Κάιζερ Βίλχελμ ή Γουλιέλμο της Γερμανίας), «Νίκι» (τον τσάρο Νικόλαο της Ρωσίας).

Νάιαλ Φέργκιουσον

Ο Βρετανός ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον έγραψε: «Τελικά, η θέση των μοναρχών επρόκειτο να απειληθεί από έναν πόλεμο που κινητοποίησε εκατομμύρια άνδρες. Στη ρίζα του, ο Α' παγκόσμιος πόλεμος ήταν δημοκρατικός. Έτσι, όταν άρχισε να γίνεται έντονη η πίεση του πολέμου, η μοναρχία ήταν από της πρώτους θεσμούς που έχασαν τη νομιμότητά της, ώστε ο πόλεμος να οδηγήσει σε έναν θρίαμβο τον εκδημοκρατισμό, τον οποίο κανείς δεν μπορούσε να ονειρευτεί ακόμη και τη δεκαετία του 1790». 

Σε χώρες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που κατέρρευσε, ιδρύθηκαν νέες μοναρχίες.

Οι βασιλιάδες της Αγγλίας, της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας (Νοτιοσλαβίας), της Βουλγαρίας, της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Σουηδίας, της Δανίας, της Νορβηγίας (Οι τρεις τελευταίες δεν συμμετείχαν στον πόλεμο) έμειναν ακλόνητοι. Μεταπολεμικά, ιδρύθηκαν δημοκρατίες στη Ρωσία, Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία, την Εσθονία, Λιθουανία, Λετονία, στη Βαλτική, στη Νότια Ιρλανδία, στη Λευκορωσία, τη Δυτική Ουκρανία, τη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν.

 Άλλοι βασιλιάδες έχασαν τον θρόνο της πολύ αργότερα, μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο. Συγκεκριμένα έγιναν έκπτωτοι, στην Ευρώπη οι βασιλιάδες της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Σερβίας. Στην Αφρική έχασε τον θρόνο του, στην Αίγυπτο, ο Φαρούκ από το κίνημα του συνταγματάρχη Αμπντέλ Γκαμάλ Νάσερ, το 1952, στη Λιβύη ο Ιντρίς έπεσε από το κίνημα του Μουαμάρ Καντάφι το 1969.και στην Αιθιοπία ο Χαϊλέ Σελασιέ από στρατιωτικούς, το 1974. Ο Χασάν του Μαρόκου έμεινε στον θρόνο του, γιατί έτσι ήθελαν οι ... δημοκρατικοί Γάλλοι!

Τα βασίλεια της Ιορδανίας και της Σαουδικής Αραβίας, καθώς και της Ταϊλάνδης (πρώην Σιάμ) και της Ιαπωνίας, στην Ασία υπάρχουν μέχρι και σήμερα, χάρη κυρίως στην υποστήριξή της από της ΗΠΑ.

Χιροχίτο

 Ο Χιροχίτο* της Ιαπωνίας, ενώ ευθυνόταν για τον θάνατο χιλιάδων Αμερικανών νέων,

 υποστηρίχτηκε από της ΗΠΑ και έμεινε στον θρόνο του.

Στην Ελλάδα, τον βασιλιά Κωνσταντίνο Γλίξμπουργκ τον έριξε πρώτα η χούντα της 21ης Απριλίου και τη σφραγίδα για την οριστική εκδίωξή του έβαλαν οι Έλληνες στο δημοψήφισμα του 1974, με πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Καραμανλή Α'.

*Ο στρατηγός Μακ Άρθουρ  επέμεινε όχι μόνο να μη δικαστεί ο Χιροχίτο για εγκλήματα πολέμου αλλά και να διατηρήσει τον θρόνο, ως εθνικό σύμβολο που ήταν για τη χώρα και εγγυήτρια δύναμη για τη σταθερότητα και την υπακοή του ιαπωνικού λαού.

Κι ενώ γλίτωσε τελικά τη δίκη, έπρεπε να χάσει τη θεϊκή του φύση για να προχωρήσουν οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, κι αυτό γιατί -σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1889- η ηγεμονία του αυτοκράτορα στη χώρα είχε τη θεϊκή χάρη, με τον ίδιο να αποτελεί ενσάρκωση της βούλησης του Θεού. 

Ήταν λοιπόν το 1946 όταν έγινε το πραγματικά κολοσσιαίο βήμα της αλλαγής του τίτλου του αυτοκράτορα από «κυρίαρχος αυτοκράτορας» σε «συνταγματικός μονάρχης», ανοίγοντας τον δρόμο για την πραγματικά δημοκρατική διακυβέρνηση.