Ο μητρ. Γεννάδιος περιθάλπει τους πρόσφυγες του 1922-23.

Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος (1912-1951) ή Γεώργιος Αλεξιάδης, όπως ήταν το πραγματικό τον όνομα, γεννήθηκε το 1868 στη Μεσόπολη ή Μεσαίπολη της Προύσας, που ήταν επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Μικρά Ασία. Οι γονείς τον ονομάζονταν Αλέξιος και Αναστασία.
Μετά τις εγκύκλιες σπουδές τον στην Προύσα, τελείωσε τη Θεολογική Σχολή Χάλκης το 1893.

Ο μητροπολίτης 
Γεώργιος  Αλεξιάδης

Η διατριβή που υπέβαλε ο Γεννάδιος Αλεξιάδης, όταν ήταν διάκος, στη Θεολογική Σχολή Χάλκης το 1893, έχει τίτλο «Η εξ ενός ζεύγους καταγωγή συμπάσης της ανθρωπότητος». Εκδόθηκε το 1937 στη Θεσσαλονίκη. Στη διατριβή αυτή φαίνεται ο πνευματικός εξοπλισμός του Γεννάδιου και δίνεται αδρή εικόνα του πνευματικού επιπέδου της Θεολογικής Σχολής Χάλκης. Προσπαθεί να αποδείξει ότι δεν υπήρχαν γενάρχες των ανθρώπων πριν (προαδαμισμός) και συγχρόνως με τον Αδάμ (συναδαμισμός).

Διατριβή του για την καταγωγή των ανθρώπων
Εκτός από τα κεφάλαια της διατριβής, με καθαρώς θεολογικά θέματα, έχει μεγάλη σημασία το κεφάλαιο που επιγράφεται «Η ενότης του ανθρωπίνου γένους και η γλωσσολογία». Στο κεφάλαιο αυτό ο Γεννάδιος, αφού αναλύει τα γλωσσολογικά δεδομένα της εποχής του, φτάνει στο συμπέρασμα ότι οδήγησαν στη διαίρεση και την ποικιλία των γλωσσών η διαίρεση και ο κατακερματισμός της ανθρωπότητας, οι εξωτερικές περιστάσεις και συνθήκες. 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ινδογερμανική ή ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, που η διαίρεσή της σε τόσο πολλές γλώσσες δείχνει όλα τα ανθρώπινα φύλα προήλθαν από τον ίδιο γενάρχη. Ο Γεννάδιος καταλήγει με την άποψη ενός ερευνητή που αναφέρει ότι η συγκριτική φιλολογία και γλωσσολογία θέλουν μια αρχική γλώσσα, και με την παράθεση αποσπάσματος της Παλαιάς Διαθήκης, που λέει: «Και ήταν όλη η γη ένα χείλος και σε όλα ήταν μια φωνή» («Και ήν πάσα η γη έν χείλος και φωνή μία πάσι»).
Το πιττάκιο (πατριαρχικό γράμμα) της εκλογής του Γεννάδιου στον μητροπολιτικό θρόνο της Θεσσαλονίκης, τον Μάιο του 1912, υπογράφουν ο Πατριάρχης Ιωακείμ και δέκα συνοδικοί μητροπολίτες, οι τρεις από τους οποίους είναι οι Αμάσειας Γερμανός, Τραπεζούντος Κωνστάντιος και Χαλδείας Λαυρέντιος.
Στη Θεσσαλονίκη, εκτός των άλλων, ο Γεννάδιος εξέδωσε, από το 1917, το περιοδικό «Γρηγόριος ο Παλαμάς».

Αριστερά ο Γεννάδιος δεξιά ο Χρύσανθος και στη μέση ο Λεωνίδας Ιασονίδης, όταν του απονεμήθηκε ο μεγαλόσταυρος του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα το 1931

Η φιλανθρωπική προσφορά του Γεννάδιου
Στην Κωνσταντινούπολη, όπου κλήθηκε το 1911 από τη Λήμνο, όπου ήταν μητροπολίτης, και για ενάμισι χρόνο στην Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου, διετέλεσε: μέλος του Μικτού Εθνικού Συμβουλίου του Πατριαρχείου, πρόεδρος της Εφορείας των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων και πρόεδρος της εφορείας του Εθνικού Ορφανοτροφείου Αρρένων στην Πρίγκηπο. Υπήρξε, επίσης, μέλος διαφόρων άλλων επιτροπών, προσφέροντας, έτσι, πολύτιμες υπηρεσίες στην ομογένεια της Κωνσταντινούπολης.
Ίδρυσε παιδικούς σταθμούς, παιδουπόλεις, τη Μακεδονική Εκπαιδευτική Εταιρεία, την Οικοκυρική Σχολή και το Ανώτατο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο.

Η μεγάλη προσφορά του στους πρόσφυγες του 1922 - 1923
Ο Γεννάδιος έδρασε στον φιλανθρωπικό τομέα πολύπλευρα και αποτελεσματικά. Ως πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Προσφύγων, το 1923, ανέπτυξε μεγάλη κοινωνική και φιλανθρωπική δραστηριότητα. Ο Παντελής Σ. Ρόκκος έγραψε το 1951 στο περιοδικό «Γρηγόριος ο Παλαμάς», τεύχος 34: «Αλλά και κατά την φοβεράν Μικρασιατικήν καταστροφήν, ότε εκατοντάδες χιλιάδων προσφύγων κατέφυγον εις την Μακεδονίαν, ο Θεσσαλονίκης Γεννάδιος ανέπτυξεν εξαιρετικήν δράσιν ως πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Προσφύγων, εργασθείς εντατικώς δια την στέγασιν, την περίθαλψιν και αποκατάστασιν αυτών, παραχωρήσας τότε και αρκετάς Εκκλησίας της πόλεως δια την πρόχειρον εγκατάστασιν των αστέγων αδελφών ημών προσφύγων». Ο Γεννάδιος ανέλαβε μεγάλο μέρος της προσπάθειας για την αποκατάσταση των προσφύγων, όχι μόνον ως πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Προσφύγων, αλλά και ως μητροπολίτης Θεσσαλονίκης.

Παρότρυνε τους άλλους επισκόπους να βοηθήσουν τους πρόσφυγες
Στη συνεδρίαση της επισκοπικής συνόδου, στις 9 Δεκεμβρίου 1922, ο Γεννάδιος μίλησε συνοπτικά για τη μεγάλη εθνική συμφορά του 1922, για την καταστροφή της Μικράς Ασίας, λόγω της υποχώρησης του ελληνικού στρατού, για την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης και «εξέφρασε τας ευχαριστίας του προς πάντας του θεοφιλεστάτους επισκόπους, δια τας ενεργείας, άς κατέβαλλον και καταβάλλουσι και ούτοι εν ταις περιφερείαις αυτών προς προστασίαν των εκ Μικράς Ασίας και Θράκης εις την Μητέρα Ελλάδα καταφυγόντων ατυχών αδελφών ημών». 
Παρακάλεσε τους μητροπολίτες ο Γεννάδιος να υποστηρίξουν και το έργο της Κεντρικής Επιτροπής Προσφύγων, επειδή έγινε στη Θεσσαλονίκη η μεγαλύτερη συγκέντρωση προσφύγων, που ο αριθμός τους φτάνει τις εκατό χιλιάδες περίπου και που έχουν μοιραστεί σε καταυλισμούς μέσα στην πόλη και έξω από αυτήν, στους συνοικισμούς της Καλαμαριάς, της Τούμπας, του συνοικισμού Χαριλάου, του Χαρμάνκιοϊ (Ελευθέριο -Κορδελιό) και του Λεμπέτ (Σταυρούπολη).

Χαρμάνκιοϊ (Ελευθέριο -Κορδελιό) 1925

'Εσωσε τα προσφυγόπουλα από τον προσηλυτισμό
Την ίδια περίοδο, ο Γεννάδιος έσωσε εκατοντάδες ορφανά από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, που κινδύνευαν να προσηλυτιστούν στον προτεσταντισμό από Αμερικανούς ιεραποστόλους. Με παρέμβασή του και σχετικό διάβημα στο Πατριαρχείο και την ελληνική κυβέρνηση, αποτράπηκε η παράδοση στους ιεραποστόλους του Αμερικανικού Συνδέσμου Βοήθειας Εγγύς Ανατολής, της ανδρικής μονής Σφίνισσας ή Σφήνιτσας, στους πρόποδες των Πιερίων, κοντά στον οικισμό Αγκαθιά Ημαθίας. Το μοναστήρι λειτούργησε το 1922 ως ορφανοτροφείο για τα προσφυγόπουλα, τα οποία περιέθαλψαν οι μοναχοί, που είχαν ξεσηκωθεί κατά των Αμερικανών ιεραποστόλων.

Συντονισμένες προσπάθειες για τους πρόσφυγες ιερείς
Στις 10 Δεκεμβρίου 1922, ο Γεννάδιος ανακοίνωσε και το πρόβλημα των προσφύγων ιερέων, που είχαν φτάσει στη Μακεδονία από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Ο ίδιος συντόνιζε και τις προσπάθειες για την αποκατάσταση των ιερέων προσφύγων στις επισκοπές τους, σε συνεννόηση με τους επισκόπους Πολυανής - Κιλκισίου και Καμπανίας, όπου είχαν συγκεντρωθεί πολλοί πρόσφυγες. Παράλληλα, φρόντιζε ο Γεννάδιος για την απορρόφηση των προσφύγων ιερέων, που κατάγονταν από την Ανατολική Θράκη, σε χωριά και συνοικισμούς της Δυτικής Θράκης, σε συνεννόηση με τον Γεώργιο Αβέρωφ, υπουργό Εκκλησιαστικών της επαναστατικής κυβέρνησης, που είχε πρωθυπουργό τον Σωτήριο Κροκίδα και διορίστηκε από την Επαναστατική Επιτροπή, την οποία αποτελούσαν οι συνταγματάρχες Στυλιανός Γονατάς και Νικόλαος Πλαστήρας και ο αντιπλοίαρχος Δημήτριος Φωκάς.
 Επίσης, ο Γεννάδιος έκανε ενέργειες στην κυβέρνηση για τον καθορισμό προσφυγικού επιδόματος στους ιερείς, όταν παραιτήθηκε ο Σωτήριος Κροκίδας, λόγω της Δίκης των έξι (Νοέμβριος 1922) και ανέλαβε πρωθυπουργός ο Στυλιανός Γονατάς. Ανάλογες ενέργειες έκανε και στον θεωρούμενο αρχηγό της Επαναστατικής Επιτροπής Νικόλαο Πλαστήρα.

Πάνος   Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας