Ουστάμπασης ήταν ο γενικός διευθυντής των μεταλλείων. Θέση σπουδαία και επικερδής, επίζηλη, αλλά και μόνιμα εποφθαλμιούμενη. Την καταλάμβαναν πάντοτε χριστιανοί Έλληνες, εκτός από μία περίπτωση που αρχιμεταλλουργός διετέλεσε ο Αρμένιος Σανόζ από το 1649 έως το 1659. Προτιμούνταν οι Έλληνες λόγω της εμπερίας τους στη μεταλλουργία. Απαραίτητα προσόντα και προαπαιτούμενα, η άριστη γνώση του αντικειμένου και της τουρκικής γλώσσας. Από εκεί και πέρα, τα πάντα ήταν σχετικά, αφού, κατά κανόνα, η δωροδοκία των αυλικών αξιωματούχων από τους υποψήφιους έκρινε και το τελικό αποτέλεσμα της εκλογής.
Αρμοδιότητες και καθήκοντα του γενικού αρχιμεταλλουργού ήταν ο εντοπισμός των μεταλλείων και η απόφαση για τη λειτουργία τους, σε συνεργασία με τον εμινέ (επόπτη μεταλλείων), η ονοματοδοσία του μεταλλείου, η πρόσληψη του προσωπικού, η υποβολή προτάσεων για την επιλογή του τοπικού (ειδικού) αρχιμεταλλουργού, η συγκέντρωση των μεταλλευμάτων, με απόλυτη ευθύνη του, η υπό την επίβλεψή του και την εποπτεία του εμινέ διάλυση και κατά είδος τυποποίηση (συνήθως πλινθοποίηση) και σφράγιση του προϊόντος με τη σφραγίδα που το εκτύπωμά της έγραφε: «ουστάμπασης τάδε».
Ακόμη, μέσα στις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των γενικών αρχιμεταλλουργών ήταν, η επιμελής καταγραφή της ποιότητας και της ποσότητας των μεταλλευμάτων σε ειδικές καταστάσεις, η αποστολή στην Κωνσταντινούπολη και η κατάθεση του έτοιμου προϊόντος στον χαζνέ του διβανίου (ανώτατου συμβούλιου της αυτοκρατορίας).
Οι γενικοί αρχιμεταλλουργοί είχαν, επίσης, την ευθύνη της σύνταξης του προϋπολογιμού και του απολογισμού εσόδων και εξόδων των μεταλλείων, ενημέρωναν λεπτομερώς και με κάθε ακρίβεια τα κιτάπια τους, με τα στοιχεία και τα ονόματα όλων των μεταλλείων και των τοπικών αρχι με ταλλο υργών.
Για τη διεκπεραίωση της γραφειοκρατίας, είχαν στην υπηρεσία τους έμπειρους και με την ανάλογη μόρφωση γραμματείς και υπαλλήλους.
Είχαν, τέλος, οι γενικοί αρχιμεταλλουργοί το δικαίωμα της άμεσης επαφής και επικοινωνίας με την Πύλη (υποβολή αναφορών, καταγγελιών, προτάσεων για επίλυση προβλημάτων κ.τ.λ.) και, μερικές φορές, με την υπόδειξή τους, η κυβέρνηση τιμωρούσε διάφορους κρατικούς λειτουργούς.
Όλοι οι γενικοί αρχιμεταλλουργοί έφεραν τον υψηλό τίτλο του αγά. Φορούσαν μακρύ και φαρδύ επενδύτη (πανωφόρι), μια μηλωτή, ένα σαμουροκαλπάκι με τα σήματα χρυσού σφυριού, μοχλού και φιτιλιού. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και επίσημες εκδηλώσεις έφεραν και ξίφος.
Ειδικοί αρχιμεταλλουργοί (στη Χαλδία τους έλεγαν εμπρολάτες)
Και οι εμπρολάτες ήταν Έλληνες, κυρίως Αργυρουπολίτες, αλλά αργότερα και Κοροξενοί, Σανταίοι, Κρωμναίοι, Τσιτενοί, Φυτιάνοι, διοριζόμενοι από τον γενικό αρχιμεταλλουργό. Είχαν τη διεύθυνση τοπικών μεταλλείων, σύμφωνα με τις οδηγίες και τη γενική πολιτική για τα μεταλλεία, που καθόριζαν από κοινού ο εμινές και ο προϊστάμενός τους γενικός αρχιμεταλλουργός.
Στη ζώνη ευθύνης τους είχαν τις ίδιες αρμοδιότητες με τον γενικό αρχιμεταλλουργό. Κύρια υποχρέωσή τους ήταν η αποστολή του μεταλλεύματος, διαλυμένου ή όχι, στην Αργυρούπολη, ανάλογα με το είδος και τις γενικές ανάγκες. Σε κάθε εκλογή γενικού αρχιμεταλλουργού, μέχρι το 1691, πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη ως υποψήφιοι, για να τηρούνται οι τύποι και μόνο, αφού η εκλογή του γενικού αρχιμεταλλουργού ήταν εκ των προτέρων αποφασισμένη από τους παρατρεχάμενους του Παλατιού. Από την εκλογή, όμως, του Χατζηιγνάτιου Σαρασίτη, το 1722, και μετά έπαψαν να προσέρχονται στο Παλάτι, αφού, ούτως ή άλλως, επρόκειτο για τελετή — φαρσοκωμωδία.
Ο Δημοσθένης Οικονομίδης γράφει ότι οι γενικοί και οι ειδικοί αρχιμεταλλουργοί είχαν την ίδια επίσημη στολή με μια διαφορά. Στο καλπάκι (μάλλινο σκούφο) των γενικών αρχιμεταλλουργών τα σήματα του σφυριού και του φιτιλιού ήταν χρυσά, ενώ στων ειδικών ήταν ασημένια.
Κώστας Ν. Νικολαΐδης
Οικονομολόγος
"Τα ευλογημένα μαντένια της Χαλδίας - Ακ νταγ Μαντεν "
 |
| Ερείπια Αργυρούπολης |
Ακόμη, μέσα στις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των γενικών αρχιμεταλλουργών ήταν, η επιμελής καταγραφή της ποιότητας και της ποσότητας των μεταλλευμάτων σε ειδικές καταστάσεις, η αποστολή στην Κωνσταντινούπολη και η κατάθεση του έτοιμου προϊόντος στον χαζνέ του διβανίου (ανώτατου συμβούλιου της αυτοκρατορίας).
Οι γενικοί αρχιμεταλλουργοί είχαν, επίσης, την ευθύνη της σύνταξης του προϋπολογιμού και του απολογισμού εσόδων και εξόδων των μεταλλείων, ενημέρωναν λεπτομερώς και με κάθε ακρίβεια τα κιτάπια τους, με τα στοιχεία και τα ονόματα όλων των μεταλλείων και των τοπικών αρχι με ταλλο υργών.
Για τη διεκπεραίωση της γραφειοκρατίας, είχαν στην υπηρεσία τους έμπειρους και με την ανάλογη μόρφωση γραμματείς και υπαλλήλους.
Είχαν, τέλος, οι γενικοί αρχιμεταλλουργοί το δικαίωμα της άμεσης επαφής και επικοινωνίας με την Πύλη (υποβολή αναφορών, καταγγελιών, προτάσεων για επίλυση προβλημάτων κ.τ.λ.) και, μερικές φορές, με την υπόδειξή τους, η κυβέρνηση τιμωρούσε διάφορους κρατικούς λειτουργούς.
Όλοι οι γενικοί αρχιμεταλλουργοί έφεραν τον υψηλό τίτλο του αγά. Φορούσαν μακρύ και φαρδύ επενδύτη (πανωφόρι), μια μηλωτή, ένα σαμουροκαλπάκι με τα σήματα χρυσού σφυριού, μοχλού και φιτιλιού. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και επίσημες εκδηλώσεις έφεραν και ξίφος.
 |
| Ερείπια Φροντιστηρίου Αργυρούπολης |
Ειδικοί αρχιμεταλλουργοί (στη Χαλδία τους έλεγαν εμπρολάτες)
Και οι εμπρολάτες ήταν Έλληνες, κυρίως Αργυρουπολίτες, αλλά αργότερα και Κοροξενοί, Σανταίοι, Κρωμναίοι, Τσιτενοί, Φυτιάνοι, διοριζόμενοι από τον γενικό αρχιμεταλλουργό. Είχαν τη διεύθυνση τοπικών μεταλλείων, σύμφωνα με τις οδηγίες και τη γενική πολιτική για τα μεταλλεία, που καθόριζαν από κοινού ο εμινές και ο προϊστάμενός τους γενικός αρχιμεταλλουργός.
Στη ζώνη ευθύνης τους είχαν τις ίδιες αρμοδιότητες με τον γενικό αρχιμεταλλουργό. Κύρια υποχρέωσή τους ήταν η αποστολή του μεταλλεύματος, διαλυμένου ή όχι, στην Αργυρούπολη, ανάλογα με το είδος και τις γενικές ανάγκες. Σε κάθε εκλογή γενικού αρχιμεταλλουργού, μέχρι το 1691, πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη ως υποψήφιοι, για να τηρούνται οι τύποι και μόνο, αφού η εκλογή του γενικού αρχιμεταλλουργού ήταν εκ των προτέρων αποφασισμένη από τους παρατρεχάμενους του Παλατιού. Από την εκλογή, όμως, του Χατζηιγνάτιου Σαρασίτη, το 1722, και μετά έπαψαν να προσέρχονται στο Παλάτι, αφού, ούτως ή άλλως, επρόκειτο για τελετή — φαρσοκωμωδία.
Ο Δημοσθένης Οικονομίδης γράφει ότι οι γενικοί και οι ειδικοί αρχιμεταλλουργοί είχαν την ίδια επίσημη στολή με μια διαφορά. Στο καλπάκι (μάλλινο σκούφο) των γενικών αρχιμεταλλουργών τα σήματα του σφυριού και του φιτιλιού ήταν χρυσά, ενώ στων ειδικών ήταν ασημένια.
Οικονομολόγος
"Τα ευλογημένα μαντένια της Χαλδίας - Ακ νταγ Μαντεν "
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου