Ο ελληνικός τύπος στον Πόντο ( Απο το 1880 εως και σημερα. Η αρχή στον πόντο και η συνέχεια στην Ελλάδα)

Ορισμένα από τα παλαιά έντυπα των Ποντίων και ένας κατάλογος παρουσιάσθηκαν το 1984 στην έκθεση μικρασιατικού τύπου, που οργάνωσε η Ένωση Σμυρναίων Αθήνας, υπό την αιγίδα του υπουργείου πολιτισμού.
Το περιοδικό Ποντιακή Λύρα Χαϊδαρίου, αναφερόμενο στην έκθεση αυτή, γράφει στο 12ο τεύχος του (1984):
... Μετά τις ομιλίες έγινε η επίσκεψη στο χώρο της Έκθεσης όπου θαυμάσαμε την άριστα οργανωμένη έκθεση εφημερίδων και περιοδικών του 19ου και 20ου αιώνα, συγκεκριμένα από το 1831 που κυκλοφόρησε στη Σμύρνη η εφημερίδα «Ο φίλος των Νέων» μέχρι του 1922 που εκυκλοφόρησε το τελευταίο τεύχος, στην Τραπεζούντα, της εφημερίδας «Ο Φάρος της Ανατολής» των Δημ. κ. Γεωργ. X. Σεράση.
Μέσα από τα πολλά εκθέματα διέκριναν τις ποντιακής προέλευσης εφημερίδες «Λόγος» του Νικ. Δ. Λεοντίδη (1917) «Εποχή» του Νίκου Καπετανίδη (1918) και «Φάρος της Ανατολής» (31-12-1922) όλες στην Τραπεζούντα τα Περιοδικά «Επιθεώρησις» δεκαπενθήμερον - εικονογραφημένο του Φίλ. Κτενίδη στην Τραπεζούντα (1910) και «Πόντος» (1914) μηνιαίο δημοσίευμα, φιλολογικόν, επιστημονικόν, και παιδαγωγικόν του Πόντου από το τυπογραφείο Α Σιραπιάν στην Μερζιφούντα και τέλος Ημερολόγια «Η Αυγή του Πόντου» (1905), Ημερολόγιο εικονογραφημένο του Νικ. Π. Λουκά στο Τυπογραφείο Διονυσ. Ευστρατίου στην Αθήνα και «Ημερολόγιον του Πόντου και Οδηγός της Τραπεζούντος και των Περιχώρων» υπό I. Ιωαννίδου από το Τυπολιθογραφείο Δ. X. Σεράση.
 Εδώ αξίζει να παραθέσουμε τον πίνακα, που εκθέτει ο Γεώργ. Λαμψίδης με τα έντυπα του Πόντου από το 1908 έως 31-12-1922.
 «Φάρος της Ανατολής» (1908 - 1923) των αδελφών Δημ. και Γεωρ. Σεράση,
 «Εθνική Δράσις» (1908 - 1909) του Φ. Φιλιππίδη,
«Άγκυρα» (1908 - 1912) στην Αμισό του Χρυσ. Συμβουλίδη,
 «Νέος Αστήρ του Πόντου» (1909) του Θεόδ. Γραμματικόπουλου σε ανάμνηση του «Αστέρος του Πόντου» που εκδόθηκε από τον ίδιο εκδότη κατά το 1885 - 1886,
 «Αρητιάς» (1910 -1915) στην Κερασούντα του Γ. Βαλαβάνη Ιστορικού,
«Αργοναύτης» (1912 - 1918) του Στ. Γαληνού,
«Ποντικός» (1912) Σατυρική των Γ. Κουτσούρη και I. Σινάρου,
 «Εμπορικός Αγγελιαφόρος» όργανο του Εμπορικού Επιμελητηρίου Τραπεζούντας με διευθυντή τον Ξενοκράτη Στρατηγόπουλο,
 «Ορθοδοξία» (1901) στην Αμισό,
«Ηχώ του Πόντου» (1901) των Γ. Μιχαηλίδη και Κ. Συμεωνίδη,
 «Λόγος» (1901 - 1918),
«Περικλής» (1916) των Χρυσ. Συμβουλίδη, και Σ. Συμεωνίδη,
 «Διογένης» σατυρική στην Αμισό του Β. Παπαδόπουλου,
 «Εποχή» (1918 - 1921) του Ν. Καπετανίδη
και «Ελεύθερος Πόντος» (1920) του Θ. Κ. Θεοφύλακτου.
 (Ο πίνακας του Γ.Λαμψίδη είναι περίληψη του δημοσιευθέντος από τον Γ. Θ. Κανδηλάπτη).
Αρκετές πληροφορίες έδωσαν με δημοσιεύματα τους σε κατοπινά ποντιακά έντυπα, ο Φίλων Κτενίδης, ο Γεώργιος Κανδηλάπτης, ο Στάθης Αθανασιάδης, ο Παντελής Μελανοφρύδης, ο Δημήτριος Απόστολίδης κ.ά.. Το 1987 άρχισαν, ξεχωριστά, σχετική έρευνα ο Πάνος Καϊσίδης και ο αείμνηστος Πόντιος λογοτέχνης Φόρης Γ. Παροτίδης. Ένα μέρος των στοιχείων που είχαν συγκεντρώσει, το έδωσαν στον Στέλιο Λεπτοκαρίδη, ο οποίος έκανε σχετική εισήγηση στο Β' Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού Ελληνισμού, το 1988, στη Θεσσαλονίκη.
Αποσπάσματα της παρούσας μελέτης για τα έντυπα των Ποντίων παρουσίασε ο Πάνος Καϊσίδης από τις εφημερίδες Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, Ελληνικός Βορράς, Αυριανή και Αυγή, από πολλά ποντιακά έντυπα, όπως οι εφημερίδες Δεσμός της ΠΟΠΣ, Ελληνικός Πόντος, Αδέσμευτος Πόντος, Ελεύθερος Πόντος, Αργοναύτης Ευξείνου Λέσχης Βέροιας, από τα περιοδικά Ποντιακή Εστία της Παναγίας Σουμελά και Ρωμανία του Κέντρου Ποντιακών λίελετών, καθώς και με διαλέξεις του στο πολιτιστικό κέντρο της Εθνικής Τράπεζας, στο Ε’ Παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακού Ελληνισμού, στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ποντιακών Συλλόγων για την Εθνική Αυτογνωσία το 2003 στην Έδεσσα, σε εκδηλώσεις του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου, της Επιτροπής Ποντιακών Εκδηλώσεων, της Παναγίας Σουμελά, του Πολιτιστικού Συλλόγου Μεσαίου Θεσσαλονίκης Ο Πόντος κ.ά.
Αργότερα ασχολήθηκαν με την ιστορία των ποντιακών εντύπων και άλλοι, που συμπεριέ-λαβαν κάποιες πληροφορίες σε μελέτες τους για επιμέρους τομείς της ιστορίας των Ποντίων, όπως οι: Απόστολος Καρπόζηλος, Μάρθα Καρπόζηλου, Βλάσης Αγτζίδης, Κώστας Φωτιάδης, Τάσος Κυριακίδης, Ερμής Μουρατίδης, Βασίλης Καρδάσης, Ιωάννης Χασιώτης.
Σημαντική πηγή για τα έντυπα γενικά αποτελεί, επίσης, η μελέτη του Π. Φ. Χριστόπουλου, με τίτλο Εφημερίδες αποκείμενες στη Βιβλιοθήκη της Βουλής (1789 - 1970), Αθήνα 1994.

Πάνος  Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας