Ο Χρύσανθος Φιλιππίδης για την ποντιακή λαογραφία

Ο Χρύσανθος προσφωνεί τον Ρώσο αρχιστράτηγο Νικόλαο Νικολάγιεβιτς.
Είσοδος Ρώσων στην Τραπεζούντα 1916

Ο πρώτος πρόεδρος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών μητροπολίτης Τραπεζούντας και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης, σε σημείωμά του στο «Αρχείον Πόντου», το 1928, έγραψε ότι μετά τη μεγάλη εθνική καταστροφή και το ολοκληρωτικό ξερίζωμα των Ποντίων ο ποντιακός Ελληνισμός διασκορπίστηκε μέσα στην Ελλάδα, με κίνδυνο να ξεχάσει τους θρύλους και τις παραδόσεις του και να αφομοιωθεί εντελώς από τον υπόλοιπο Ελληνισμό.
Ο απομακρυσμένος και απομονωμένος ποντιακός Ελληνισμός στις άκρες του Εύξεινου Πόντου, ανάπτυξε ξεχωριστή κοινωνική ζωή, με εκδηλώσεις που διαφέρουν  από εκείνες των υπόλοιπων Ελλήνων. Οι Πόντιοι δημιούργησαν θρύλους, και παραδόσεις και προπάντων διαμόρφωσαν την ποντιακή διάλεκτο, με την οποία διέσωσαν μέσα στους αιώνες πολυτιμότατο γλωσσικό θησαυρό της αρχαιότητας. «Εν τούτοις ο λαός ούτος», γράφει ο Χρύσανθος Φιλιππίδης, «έμεινε κατά βάθος ακραιφνής, γνήσιος ελληνικός με τεκμήρια της ευγενείας του τοσούτον φανερά, ώστε και υπό των ιστορικών, οι οποίοι έθεσαν υπό αμφισβήτησιν την γνησιότητα της καταγωγής των λοιπών Ελλήνων και δη ο Φαλμεράιερ, να αναγνωρίζεται ως ο μόνος γνήσιος απόγονος των αρχαίων θαλασσοπόρων Ιώνων. Και πράγματι κανέν άλλο διαλεκτικόν ιδίωμα δεν διασώζει εκ του αρχαίου θησαυρού τόσα αρχαιοπρεπή στοιχεία, όσα η διάλεκτος του Πόντου». 
Στη συνέχεια, ο Χρύσανθος Φιλιππίδης τονίζει ότι τα δημοτικά τραγούδια και αι παραδόσεις του Πόντου είναι γεμάτες από αναμνήσεις της αυτοκρατορίας των Κομνηνων. Τέτοια στοιχεία δεν υπάρχουν στις παραδόσεις των άλλων Ελλήνων. Ιδίως στα τραγούδια των Ποντίων καθρεφτίζεται η ελληνική ψυχή, «διαλάμπουν οι φυλετικοί χαρακτήρες, η λατρεία της φύσεως και του κάλλους, η αγάπη προς την ελευθερίαν, η φιλοτιμία, η ευγένεια. Η μελέτη αυτών εν αντιπαραβολή προς τα άσματα των λοιπών τμημάτων της Ελλάδος καταδεικνύει την εθνικήν ενότητα, την οποίαν ούτε αι αποστάσεις ούτε αι ιστορικαί περιπέτειαι ούτε αι πολιτικαί αυθαιρεσίαι μπόρεσαν να διασπάσουν».

Θα ήταν μεγάλη η ζημία στη γλωσσική και λαογραφική επιστήμη, εάν αφηνόταν να χαθεί όλος αυτός ο ιστορικός εθνικός πλούτος προτού να μελετηθεί και κριθεί όσο πρέπει, λέγει ο Χρύσανθος Φιλιππίδης.

Πάνος  Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας