Ηλίαση
"Εσέβεν ό ήλον σο κιφάλν άτ" έλεγαν για εκείνον που έπαθε ηλίαση.
Έβρεχαν πανιά με ξύδι ή γιαούρτι και τύλιγαν το κεφάλι. Αν καίονταν τα χέρια ή το πρόσωπο από τον ήλιο, τα άλειφαν με θόγαλα.
Ίκτερος - Σαριλούχ
Πότιζαν τον άνθρωπο τρία πρωϊνά κάτουρο που είχε μείνει τη νύχτα στο ύπαιθρο (αγιάζ). Χάραζαν τη φλέβα του χαλινού της γλώσσας για να τρέξει λίγο αίμα. Χάραζαν και ανάμεσα στα φρύδια για τον ίδιο λόγο. Τα βρέφη τα έλουζαν με νερό μέσα στο οποίο είχαν ρίξει δακτυλίδι ή άλλο πράγμα χρυσό. Έβραζαν κίτρινα άνθη και τα πότιζαν.
Ιλαρά - Λοιμική
Αδελφή της νεροβράσας και της βράσας, γιατί ακολουθούσαν ή μια την άλλη. Δεν ήταν χωρίς κίνδυνο. Βήχας, πυρετός, κόκκινα μάτια ήσαν τα συμπτώματά της. Έδιναν στα παιδιά ζεστά για να ιδρώσουν και «να κρούγνε έξ την αρρώστεια» να βγουν έξω τα εξανθήματα.
Καλόγερος - Μεδέντ
Για να ωριμάσει έψηναν στη χόβολη φύλλο κρεμμύδι μέσα στο οποίο έχυναν μερικές σταγόνες λάδι. Για να ξεπρησθεί και φύγει ο πυρετός, έκαναν ζυμάρι από καλαμποκίσιο αλεύρι και γιαούρτι και τύλιγαν τον καλόγερο. Αν δεν άνοιγε μοναχός του τον άνοιγαν με ξυράφι. Έπειτα έβαζαν σαπούνι, λαχανόφυλλο, οφιδί γλωσσίτα (στενό πεντάνευρο).
Κάταγμα - Τσάκωμαν
Εσιαζαν τα σπασμένα κόκαλα, τα τύλιγαν με ζυμάρι από σιταρένιο αλεύρι και ασπράδι αυγού. Για να γίνει το δέσιμο στερεό και ακίνητο το σπασμένο μέρος, το τύλιγαν με 3 ή περισσότερα χαρτώματα (λεπτά σανιδάκια, πέταυρα).
Κάψιμο
Εβαζαν πάνω στην πληγή λάδι με ασβέστη και αργότερα σελόφυλλο.
Κέντρισμα - Σκεντρίαγμαν
Έτριβαν το μαχαίρι πάνω στο κεντρισμένο μέρος. Έκαναν λάσπη από χώμα αδούλευτο και γιαούρτι και τύλιγαν το μέρος.
Κοιλόπονος η Κοιλοπονίον - Σαντζή
Έβαζαν τα πόδια του άρρωστου σε ζεστό νερό για να ιδρώσει. Τοποθετούσαν κουκούμ (χαλκωματένια στάμνα) με ζεστό νερό στην κοιλιά του, σαν θερμοφόρα. Αν ο πόνος ήταν κατά διαλείμματα τον έδιναν να πιει ρακί Τον έδιναν ζεστά και τον κάθιζαν πάνω σε καζάνι με βραστό νερό. Εκείνοι που ήξεραν ότι ο πόνος έρχεται τακτικά, και σε ορισμένο μέρος, πάντοτε (σκωληκοειδίτιδα), έβαζαν στο μέρος αυτό κρύα ποταμί λαλάτσια (στρογγυλές πέτρες). Πόσοι όμως δεν πέθαναν, γιατί έχοντας σκωληκοειδίτιδα έκαναν αντίθετη θεραπεία. Τα μικρά παιδιά τα βαστούσαν από τα πόδια κατακέφαλα και τα τίναζαν. Τα ξάπλωναν μπρούμυτα και σήκωναν το δεξιό πόδι και το αριστερό χέρι, και το αριστερό πόδι και το δεξιό χέρι.
Κοκκύτης - Κοκκίτζος
Η διάγνωσή του ήταν εύκολη από το χαρακτηριστικό βήχα. Γιατρικά δεν υπήρχαν. Δίαιτα, οχι σκληρές τροφές που δυναμώνουν το βήχα και πνίγουν το παιδί, προφύλαξη από κρύο.
Κριθαράκι - Κουρθαρίτζα
Αν ήταν μακρουλό το έδεναν στη βάση με μεταξωτή κλωστή· ατροφούσε και σιγά σιγά εξαφανιζόταν. Είχαν την πρόληψη ότι εκείνος που το έφερε ή ο γονιός του θα κέρδιζε χρήματα.
Κρυολόεμαν
Όταν είχε πυρετό, έβαζαν στο κεφάλι του πανιά βρεμένα στο ξίδι. Ή κοπάνιζαν αλάτι και σκόρδα, ανακάτωναν με ξίδι ή γιαούρτι και τύλιγαν το κεφάλι. Αν δεν του περνούσε, έλεγαν «ετσιάλεψεν άτον η χαβά» .
Αν δεν σταματούσε ο βήχας έβραζαν ένα καζάνι νερό, το τοποθετούσαν μπροστά στον άρρωστο, τον κουκούλωναν με πάπλωμα και από καιρού σε καιρό πετούσαν στο καζάνι μια κεραμίδα ζεστή για να βγει περισσότερος ατμός, που από τα ρουθούνια και το στόμα έμπαινε στο εσωτερικό του.
Κωλικοί - Ανεμοφάρμακον
Αν ήσαν δυνατοί, έλεγαν, ερούξεν η τσίπα τ’ (ο ομφαλός έπαθε πτώση) έπαιρναν πήλινο δοχείο, σκουτέλ αντί βεντούζα και το έβαζαν πάνω στον ομφαλό, αφού τον ζουλουσαν λίγο. Μοναδικό φάρμακο ήταν το πατζεΐρ.
Λειχήνες - Μούτσας
Έκαναν γύρω μια γραμμή με μελάνη, και μέσα τα γράμματα Ι.Χ.Ν. Ιησούς Χριστός νικά, έριχναν στο φούρνο που άναβε αλάτι, βλέποντας προς το αντίθετο μέρος. Άλειφαν την μούτσαν με το γάλα της γαλαχτίτας.
Λόξυγγας - Λούγξιγμαν
Χτυπούσαν στη ράχη του ελαφρές γρο9ιές. Έλεγαν ενα ψέμα σε βάρος του. Αν ξεγελιόταν και συγκέντρωνε αλλού την προσοχή του, γλύτωνε από το λόξυγγα.
Μέθη
Τον έδιναν καφέ σκέτο. Έχυναν νερό θερμό "σ’ άσκεμα τα κρέατα" (γεννητικά όργανα).
Μυρμηκιά - Κούτσα
Όπως και στις λειχήνες με το γάλα της γαλαχτίτας. Ο θεραπευτής έκλεβε τρία σπυριά αλάτι, λίγη στάχτη από το φούρνο και τρία κουρελάκια από την καταμάγιαν. Στα χαράματα, όταν το φεγγάρι σβήνει από το φως της μέρας, ο θεραπευτής (άνδρας ή γυναίκα) νηστικός θα σταυρώσει τρεις φορές τα κούτσας με τα κλεψιμαία και θα ρίξει στο φούρνο λέγοντας: "Αμον ντο χάται ο φέγγον και λύεται τ' άλας και καίουνταν τ' εμπάλια, αέτς πα να χάνταν τα κούτσας τή (Νικόλα, Μαρίας....).
Μωλώπισμα - Τόχτωμαν
Ετσι λεγόταν το χτύπημα χωρίς αιμορραγία από πέσιμο, από πράγμα χοντρό, όχι κοφτερό. Έσφαζαν ένα μοσχάρι, πρόβατο, κατσίκι και όπως ήταν ζεστό το τομάρι το τύλιγαν γυμνό (εσέγκαν άτον σο ποστ). Αν το χτυπημένο μέρος ήταν μικρό, το τύλιγαν με ζυμάρι από καλαμποκίσιο αλεύρι και γιαούρτι.
Στάθης Αθανασιάδης (Γεροστάθης)
Εκπαιδευτικός- Συγγραφέας
"Εσέβεν ό ήλον σο κιφάλν άτ" έλεγαν για εκείνον που έπαθε ηλίαση.
Έβρεχαν πανιά με ξύδι ή γιαούρτι και τύλιγαν το κεφάλι. Αν καίονταν τα χέρια ή το πρόσωπο από τον ήλιο, τα άλειφαν με θόγαλα.
 |
Πιστοφάντων (Ερείπια σχολείου)
|
Πότιζαν τον άνθρωπο τρία πρωϊνά κάτουρο που είχε μείνει τη νύχτα στο ύπαιθρο (αγιάζ). Χάραζαν τη φλέβα του χαλινού της γλώσσας για να τρέξει λίγο αίμα. Χάραζαν και ανάμεσα στα φρύδια για τον ίδιο λόγο. Τα βρέφη τα έλουζαν με νερό μέσα στο οποίο είχαν ρίξει δακτυλίδι ή άλλο πράγμα χρυσό. Έβραζαν κίτρινα άνθη και τα πότιζαν.
Ιλαρά - Λοιμική
Αδελφή της νεροβράσας και της βράσας, γιατί ακολουθούσαν ή μια την άλλη. Δεν ήταν χωρίς κίνδυνο. Βήχας, πυρετός, κόκκινα μάτια ήσαν τα συμπτώματά της. Έδιναν στα παιδιά ζεστά για να ιδρώσουν και «να κρούγνε έξ την αρρώστεια» να βγουν έξω τα εξανθήματα.
Καλόγερος - Μεδέντ
Για να ωριμάσει έψηναν στη χόβολη φύλλο κρεμμύδι μέσα στο οποίο έχυναν μερικές σταγόνες λάδι. Για να ξεπρησθεί και φύγει ο πυρετός, έκαναν ζυμάρι από καλαμποκίσιο αλεύρι και γιαούρτι και τύλιγαν τον καλόγερο. Αν δεν άνοιγε μοναχός του τον άνοιγαν με ξυράφι. Έπειτα έβαζαν σαπούνι, λαχανόφυλλο, οφιδί γλωσσίτα (στενό πεντάνευρο).
Κάταγμα - Τσάκωμαν
Εσιαζαν τα σπασμένα κόκαλα, τα τύλιγαν με ζυμάρι από σιταρένιο αλεύρι και ασπράδι αυγού. Για να γίνει το δέσιμο στερεό και ακίνητο το σπασμένο μέρος, το τύλιγαν με 3 ή περισσότερα χαρτώματα (λεπτά σανιδάκια, πέταυρα).
Κάψιμο
Εβαζαν πάνω στην πληγή λάδι με ασβέστη και αργότερα σελόφυλλο.
Κέντρισμα - Σκεντρίαγμαν
Έτριβαν το μαχαίρι πάνω στο κεντρισμένο μέρος. Έκαναν λάσπη από χώμα αδούλευτο και γιαούρτι και τύλιγαν το μέρος.
Κοιλόπονος η Κοιλοπονίον - Σαντζή
Έβαζαν τα πόδια του άρρωστου σε ζεστό νερό για να ιδρώσει. Τοποθετούσαν κουκούμ (χαλκωματένια στάμνα) με ζεστό νερό στην κοιλιά του, σαν θερμοφόρα. Αν ο πόνος ήταν κατά διαλείμματα τον έδιναν να πιει ρακί Τον έδιναν ζεστά και τον κάθιζαν πάνω σε καζάνι με βραστό νερό. Εκείνοι που ήξεραν ότι ο πόνος έρχεται τακτικά, και σε ορισμένο μέρος, πάντοτε (σκωληκοειδίτιδα), έβαζαν στο μέρος αυτό κρύα ποταμί λαλάτσια (στρογγυλές πέτρες). Πόσοι όμως δεν πέθαναν, γιατί έχοντας σκωληκοειδίτιδα έκαναν αντίθετη θεραπεία. Τα μικρά παιδιά τα βαστούσαν από τα πόδια κατακέφαλα και τα τίναζαν. Τα ξάπλωναν μπρούμυτα και σήκωναν το δεξιό πόδι και το αριστερό χέρι, και το αριστερό πόδι και το δεξιό χέρι.
Κοκκύτης - Κοκκίτζος
Η διάγνωσή του ήταν εύκολη από το χαρακτηριστικό βήχα. Γιατρικά δεν υπήρχαν. Δίαιτα, οχι σκληρές τροφές που δυναμώνουν το βήχα και πνίγουν το παιδί, προφύλαξη από κρύο.
Κριθαράκι - Κουρθαρίτζα
Αν ήταν μακρουλό το έδεναν στη βάση με μεταξωτή κλωστή· ατροφούσε και σιγά σιγά εξαφανιζόταν. Είχαν την πρόληψη ότι εκείνος που το έφερε ή ο γονιός του θα κέρδιζε χρήματα.
Κρυολόεμαν
Όταν είχε πυρετό, έβαζαν στο κεφάλι του πανιά βρεμένα στο ξίδι. Ή κοπάνιζαν αλάτι και σκόρδα, ανακάτωναν με ξίδι ή γιαούρτι και τύλιγαν το κεφάλι. Αν δεν του περνούσε, έλεγαν «ετσιάλεψεν άτον η χαβά» .
Αν δεν σταματούσε ο βήχας έβραζαν ένα καζάνι νερό, το τοποθετούσαν μπροστά στον άρρωστο, τον κουκούλωναν με πάπλωμα και από καιρού σε καιρό πετούσαν στο καζάνι μια κεραμίδα ζεστή για να βγει περισσότερος ατμός, που από τα ρουθούνια και το στόμα έμπαινε στο εσωτερικό του.
 |
| Είσοδος Πιστοφάντων |
Κωλικοί - Ανεμοφάρμακον
Αν ήσαν δυνατοί, έλεγαν, ερούξεν η τσίπα τ’ (ο ομφαλός έπαθε πτώση) έπαιρναν πήλινο δοχείο, σκουτέλ αντί βεντούζα και το έβαζαν πάνω στον ομφαλό, αφού τον ζουλουσαν λίγο. Μοναδικό φάρμακο ήταν το πατζεΐρ.
Λειχήνες - Μούτσας
Έκαναν γύρω μια γραμμή με μελάνη, και μέσα τα γράμματα Ι.Χ.Ν. Ιησούς Χριστός νικά, έριχναν στο φούρνο που άναβε αλάτι, βλέποντας προς το αντίθετο μέρος. Άλειφαν την μούτσαν με το γάλα της γαλαχτίτας.
Λόξυγγας - Λούγξιγμαν
Χτυπούσαν στη ράχη του ελαφρές γρο9ιές. Έλεγαν ενα ψέμα σε βάρος του. Αν ξεγελιόταν και συγκέντρωνε αλλού την προσοχή του, γλύτωνε από το λόξυγγα.
Μέθη
Τον έδιναν καφέ σκέτο. Έχυναν νερό θερμό "σ’ άσκεμα τα κρέατα" (γεννητικά όργανα).
Μυρμηκιά - Κούτσα
Όπως και στις λειχήνες με το γάλα της γαλαχτίτας. Ο θεραπευτής έκλεβε τρία σπυριά αλάτι, λίγη στάχτη από το φούρνο και τρία κουρελάκια από την καταμάγιαν. Στα χαράματα, όταν το φεγγάρι σβήνει από το φως της μέρας, ο θεραπευτής (άνδρας ή γυναίκα) νηστικός θα σταυρώσει τρεις φορές τα κούτσας με τα κλεψιμαία και θα ρίξει στο φούρνο λέγοντας: "Αμον ντο χάται ο φέγγον και λύεται τ' άλας και καίουνταν τ' εμπάλια, αέτς πα να χάνταν τα κούτσας τή (Νικόλα, Μαρίας....).
Μωλώπισμα - Τόχτωμαν
Ετσι λεγόταν το χτύπημα χωρίς αιμορραγία από πέσιμο, από πράγμα χοντρό, όχι κοφτερό. Έσφαζαν ένα μοσχάρι, πρόβατο, κατσίκι και όπως ήταν ζεστό το τομάρι το τύλιγαν γυμνό (εσέγκαν άτον σο ποστ). Αν το χτυπημένο μέρος ήταν μικρό, το τύλιγαν με ζυμάρι από καλαμποκίσιο αλεύρι και γιαούρτι.
Εκπαιδευτικός- Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου