Συνεχίζοντας τα μαθήματα της ποντιακής διαλέκτου , θέλουμε να τονίσουμε ότι η ποντιακή είναι μια διάλεκτος που μιλιέται ακόμη και κυρίως που γράφεται από πολλούς συγγραφείς, οι οποίοι, για πολλούς λόγους — με κυριότερους τους συναισθηματικούς — έχουν επιλέξει αυτήν ως εκφραστικό τους όργανο.
Η διδασκαλία της ποντιακής διαλέκτου, επομένως, είναι χρήσιμη, περισσότερο για να μείνει σωστά γραμμένη στη λογοτεχνία, στο θέατρο και στα γλωσσικά και γλωσσολογικά κείμενα. Παραθέτουμε μόνον κάποίες λεξιλογικές ερμηνείες και γραμματικές παρατηρήσεις στο τέλος κάθε μαθήματος.
Στον διάλογο παίρνουν μέρος ο Νικόλας, ο Γιωρίκας και ο Νάστος. Θέμα του μαθήματος είναι τα κύρια ονόματα και οι τύποι του ρήματος δίγω.
Η διδασκαλία της ποντιακής διαλέκτου, επομένως, είναι χρήσιμη, περισσότερο για να μείνει σωστά γραμμένη στη λογοτεχνία, στο θέατρο και στα γλωσσικά και γλωσσολογικά κείμενα. Παραθέτουμε μόνον κάποίες λεξιλογικές ερμηνείες και γραμματικές παρατηρήσεις στο τέλος κάθε μαθήματος.
Στον διάλογο παίρνουν μέρος ο Νικόλας, ο Γιωρίκας και ο Νάστος. Θέμα του μαθήματος είναι τα κύρια ονόματα και οι τύποι του ρήματος δίγω.
 |
| Τραπεζούντα |
ΝΙΚΟΛΑΣ: Αύριον σο πανοΰρ’ν εμουν ’κι πρέπ’ ξάϊ να κάθουμες. Θα ευτάμε έρανον και τα παράδας ντο θα μαζεύουμε θα δίγο(υ)μ’ ατα σην εγκλεσίαν να διορθούται η σκεπή, γιατί ας όλα τ’ εκέσ’ στάζ’.
ΓΙΩΡΙΚΑΣ: Ατό, θείο Νικόλα, καλά ενούντζες άτο, άμα πώς θα ευτάμε τη κιφαλί’ εμουν δουλείας; Ντο θα λέει ο κόσμος όντες θα ψαλαφούμ’ ατ’ς παράδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ: Για τ’ ατό ξάι μη στεναχωρεύκεσαι. Καλά είπες «πώς θα ευτάμ’ τη κιφαλί’ εμουν δουλείας;» Αροψεκέσ’ εκανόντζα τη δουλείαν. Εκαλάτσεψα με τον ποπά-Νικόλαν κ’ επέρα την άδειαν ατ'
ΓΙΩΡΙΚΑΣ: Αέτσ’ αν έν’, καλά.
ΝΑΣΤΟΣ: Ατό, σύντεκνε, πολλά καλά ενούντζες
ΝΙΚΟΛΑΣ: Μετ’ εμάς θα έρ’ται και η Θυμία τη Σαρπισκευά.
ΝΑΣΤΟΣ: Ατό πα καλά ενούνυτζες άτο. Πρέπ’ να έν’ κ’ είνας γαρή μετ’ εμάς.
ΝΙΚΟΛΑΣ: Ως αδακά όλα καλά, άμα το παράδειγμαν πρέπ’ εμείς πρώτα να δίγο(υ)με. Εγώ δίγω δύο πρ-γατα, ευτάνε 200 δραχμάς. Εσύ, άνεψε, ντο δις;
ΓΙΩΡΙΚΑΣ: Εγώ δίγω 100 δραχμάς.
ΝΙΚΟΛ.: Να είσαι καλά και να βοηθά σε Αέρτς.
ΓΙΩΡΙΚΑΣ: Ο σύντεκνον ντο δι’;
ΝΑΣΤΟΣ: Εγώ πα λέγω να δίγω 100 δραχμάς.
ΝΙΚΟΛΑΣ: Η δουλεία, όπως ελέπω, θα πάει καλά.
ΦΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΡΗΜΑ ΔΙΓΩ
Δος, δος, να έλεγαν εμε και Θοδόσ’.
Εδώκα το λόγο μ’ (υποσχέθηκα)
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ξάι= καθόλου
θα ευτάμε = θα κάνουμε
ας όλα τ’ εκέσ’ = από παντού, απ’ όλα τα μέρη
ενούντζες άτο = το σκέφτηκες
τη κιφαλί’ εμουν = του κεφαλιού μας, από μόνοι μας
θα ψαλαφούμ’ ατ’ς = θα τους ζητήσουμε
αροψεκέσ’ = τις προάλλες
εκαλάτσεψα = μίλησα
αέτσ’ αν έν’ = αν είναι έτσι
ενούντζες άτο = το σκέφτηκες
γαρή = γυναίκα αδακά =εδώ
Αέρτς = ο Άγιος Γεώργιος
εγώ πα = και εγώ
ελέπω = βλέπω
Ρήμα δίγω
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΣ
|
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
|
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
|
δίγω & δίω
|
εδίνα
|
εδώκα και εδέκα
|
δις
|
εδίνες
|
εδώκα και εδέκες
|
δι’
|
εδίνεν
|
εδώκεν- εδέκεν
|
δίγο(υ)με και δίμε
|
εδίναμε
|
εδώκαμε-εδέκαμε
|
δίτε
|
εδίνετε
|
εδώκετε-εδέκετε
|
δίγνε και δίν’νε
|
εδίναν
|
εδώκαν-εδέκαν
|
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΣ
|
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
|
ΜΕΤΟΧΗ
|
δόχκουμαι
|
εδόχτα
|
δοσμένος
|
δόχκεσαι
|
εδόχτες
|
Και δομένος
|
δόχκεται
|
εδόχτεν
|
|
δόχκουμες
|
εδόχταμε
|
|
δόχκεστε
|
εδόχκετε
|
|
δόχκουστουν- δόχκουσταν-δόχκουνταν
|
εδόχταν
|
Δημητριος Νικοπολιτίδης
Φιλόλογος- Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου