Το ενδιαφέρον της ελληνικής κυβέρνησης

 Το εκκρεμές προσφυγικό πρόβλημα των Ελλήνων του Πόντου και της Νότιας Ρωσίας, σε συνδυασμό με το δράμα των Ελλήνων του Κα­ρς, οδήγησε την ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει έναν ρόλο πιο δρα­στήριο στήν υπόθεση αυτή και να στείλει μια επιτροπή, η οποία θα έβλεπε από κοντά το πρόβλημα και θα προωθούσε τις κατάλληλες λύσεις. 

Θέα από το κάστρο του Καρς

Τον Ιούλιο του 1919, λοιπόν, φτάνει στο Βατούμ μια διπλωμα­τική αποστολή. Η Ελληνική Αποστολή, ή Μίσσια, όπως την αποκαλούσαν οι Έλληνες του Καυκάσου στα ρωσικά, είχε επικεφαλής τους έναν νεαρό διπλωμάτη, πολιτικό εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνη­σης, τον αρμοστή Ιωάννη Σταυριδάκη. Τον αρχηγό της αποστολής συ­νόδευαν εφτά άνδρες του υπουργείου Πρόνοιας που αποτελούσαν την επιτροπή περιθάλψεως. Επικεφαλής της Επιτροπής ήταν ο γενικός γραμματέας του υπουργείου, ο γνωστός συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, υπαρχηγός της ο συνταγματάρχης δικαστικού Ηρακλής Πολεμαρχάκης και μέλη της ο τμηματάρχης Δ.Φικιώρης, ο Ιωάννης Ζερβός, ο φιλόλογος Ιωάννης Κωνστανταράκης, ο ανθυπολοχαγός Αλέξανδρος Ραφαήλ, ο λογιστής Ιωάννης Αγγελάκης και ο ιατρός Ελευθεριάδης. 

Η Αποστολή χώρισε σε δυο τμήματα. Το ένα που έφυγε για το Νοβορο­σίσκ το αποτελούσαν ο Ι.Ζερβός, ο Δ.Φικιώρης και ο Ν.Καζαντζάκης, ο οποίος θα επέστρεφε αμέσως στην Ελλάδα. Το τμήμα αυτό θα είχε έόρα το Αικατερινοντάρ και την ευθύνη του ελληνισμού της Νότιας Ρωσίας και του Βόρειου Καυκάσου. Το άλλο τμήμα που το αποτε­λούσαν ο Η.Πολεμαρχάκης και τα υπόλοιπα μέλη της Αποστολής, Ι.Κωνστανταράκης, Α.Ραφαήλ, I.Αγγελάκης και Ελευθεριάδης θα είχε έδρα την Τιφλίδα και την ευθύνη του Ελληνισμού του Αντικαυκάσου και του Πόντου.

Η ελληνική κυβέρνηση, επειδή η πλειοψηφία των προσφύγων Καρσιωτών κατάγονταν από τον Πόντο, θεώρησε πως ο καλύτερος προορισμός γιαυτούς τους εκτοπισθέντες ήταν οι τουρκικές επαρχίες της Μαύρης Θάλασσας. Όμως την εποχή αυτή η δράση των κεμαλικών στις επαρχίες του Πόντου δεν επέτρεπε τον επαναπατρισμό των προσφύγων, τη στιγμή μάλιστα που οι εναπομείναντες Έλληνες στον Πόντο δύσκολα επιβίωναν. Γι’ αυτό προτιμήθηκε, μέχρις ότου δημιουργηθούν οι κατάλληλες προ:ϋποθέσεις ασφαλείας στον Πόντο, οι Έλληνες της Νότιας Ρωσίας να παραμείνουν προσωρινά στους τόπους που είχαν καταφύγει, οι δε πρόσφυγες να περιθάλπτονται κατά τόπους. Στην ίδια πολιτική υπάχτηκαν και οι Έλληνες του Καρς.

 Όμως, οι Καρσιώτες πρόσφυγες προσδοκούσαν διαφορετική αντιμετώπιση: επιθυμούσαν τη μετανάστευση στην Ελλάδα.

Ιωάννης Φ. Καζταρίδης