Οι άνθρωποι της Τέχνης

Ο ζωγράφος και γλύπτης Βάσος Καπάνταης, από την Πέργαμο Μ. Ασίας σε άρθρο του  δείχνει την ανάπτυξη της Τέχνης με τον ερχομό των προσφύγων και δημοσιεύει κατάλογο των ανθρώπων της Τέχνης, που ήλθαν από τις αλησμόνητες πατρίδες, ή είναι απόγονοι προσφύγων:

Βάσου Καπάνταη:Μνημείο σφαγιασθέντων  Περγαμηνών, στημένο στη Νέα Σμύρνη

«Τα ονόματα όλων αυτών των ανθρώπων (των προσφύγων των πρώτων χρόνων που πάλεψαν για την ανόρθωση της ζωής), γράφει ο Βάσος Καπάνταης, βέβαια, δεν πέρασαν στην ιστορία και ίσως να ξεχαστούν για πάντα. Αυτοί όμως το καθήκον τους το έπραξαν απέναντι στο έθνος και στα σπιτικά τους. Δικό μας καθήκον θα είναι να διασώσουμε όσα ονόματα μπορέσουμε να βρούμε προσφύγων καλλιτεχνών, με την ίδια τιμή, γιατί στον ίδιο στίβο αγωνίστηκαν πολύ, μέσα στις τραγικές συνθήκες της προσφυγιάς.»Είναι αλήθεια απίστευτο ότι μέσα στο κλίμα αυτό της καταστροφής και των δυσκολιών του μεσοπολέμου 1922-1940, μόλις δηλαδή σε δεκαοκτώ χρονιά οι πρόσφυγες έκαναν ρίζες, καρπούς και σπόρους, στέριωσαν κι αναδείχθηκαν ακόμα και σ' αυτό το τραχύ και δυσπρόσιτο χωράφι των καλών τεχνών. »Οι κατατρεγμένοι και ξεριζωμένοι αυτοί άνθρωποι έδωσαν και σ' αυτόν τον τομέα ένα βαρυσήμαντο πολιτιστικό παρόν παλεύοντας συγχρόνως και για ένα πιάτο φαΐ. »Ήταν σαν συνέχεια της παράδοσης του υπόδουλου Ελληνισμού της Μικρασίας, του Πόντου και της Θράκης που και πριν από το 1922 ξεκινώντας από τα εθνικά αυτά κάστρα, ήρθαν στην Αθήνα και διέπρεψαν, στην νεοελληνική ιστορία της τέχνης. «Ανάλογος είναι και η παρουσία των προσφύγων καλλιτεχνών ζωγράφων, γλυπτών κεραμιστών, σκιτσογράφων, διακοσμητών, ή των παιδιών προσφύγων, που κατέχουν σήμερα μια διακεκριμένη θέση στον πανελλήνιο κατάλογο των ανθρώπων των εικαστικών τεχνών.  Αβοήθητοι, απόβλητοι, παραγκωνισμένοι, χωρίς ιδιαίτερη φροντίδα χωρίς φατρία, χωρίς σχέσεις, χωρίς «βουλευτή», κατάφεραν ν' ανατρέψουν την εκ των πραγμάτων προδιαγεγραμμένη μοίρα τους, να παραμερίσουν τα εμπόδια και να συμβαδίσουν με το σύνολο των ντόπιων καλλιτεχνών καλύπτοντας σε ελάχιστο μέσα χρόνο το δρόμο που οι καλλιτέχνες της ελεύθερης Ελλάδας βαδίζουν από το 1830. »Σε λίγα χρόνια θα εκλείψει ο διαχωρισμός της προέλευσης μεταξύ των Ελλήνων, που ήταν αναπόφευκτος, μετά τον διωγμό και την εγκατάσταση των προσφύγων στην ελεύθερη Ελλάδα. Στην ιστορία όμως του ελληνικού πολιτισμού  δεν θα λείψει ούτε για έναν χρόνο η Μικρασία, ο Πόντος, η Κωνσταντινούπολη γιατί τις συνέδεσε μαζί του το έργο των παιδιών των τόπων αυτών για να υπάρχει αδιάσπαστη συνέχεια της προσφοράς των αλύτρωτων Ελλήνων στην ελληνική τέχνη. »Τα ονόματα των προσφύγων καλλιτεχνών και των γενεθλίων τόπων τους μαζί με τα ονόματα των Αρχαίων και των Βυζαντινών θα επιβεβαιώνουν την αιώνια ελληνικότητα των τόπων αυτών, την αδιάσπαστη συνέχεια του ελληνισμού του Αιγαίου που μπορεί ακόμα μέσα στις ζοφερότερες ώρες της μοίρας του να σκέπτεται και να δρα με τόσο υψηλό πολιτιστικό φρόνημα. »Στην παρουσίαση αυτού του καταλόγου με τα ονόματα των προσφύγων καλλιτεχνών κι εκείνων που οι γονείς τους ήταν πρόσφυγες, δεν γίνεται καμιά διάκριση, καμιά αξιολόγηση. Αυτό είναι θέμα της ιστορίας. Εδώ παρουσιάζονται με αλφαβητική σειρά όλοι εκείνοι που προέρχονται από τις ιερές αυτές πατρίδες με τα μαγικά τοπωνυμία της Σμύρνης, της Τραπεζούντας, της Κιλικίας, της Περγάμου, της Κωνσταντινούπολης, της Καλίπολης, κι εργάσθηκαν στις καλές τέχνες, μικρές ή μεγάλες, σαν χρέος μας, για τα πενήντα χρονιά του διωγμού, απέναντι στους πρόσφυγες...». Γ. Σικελιώτη : Καισαριανή Και να ο κατάλογος:

Αντωνιάδης Σοφοκλής, Σουλτάν Τσαΐρ Μικράς Ασίας, Σκιτσογράφος Γελοιογράφος.

Αντωνιάδης Κωνσταντίνος, Σμύρνη, Ζωγράφος.

Απάρτης Θανάσης, Σμύρνη, Γλύπτης.

Αργυράκης Μίνως, Σμύρνη, Ζωγράφος, Γελοιογράφος.

Αργυρίου Κωνσταντίνος, Φιλιππούπολη Αν. Ρωμυλίας, Ζωγράφος.

 Ασλόγλου Κώστας, Κωνσταντινούπολη, Ζωγράφος, Σκιτσογράφος. 

Βακαλό Γεώργιος, Κωνσταντινούπολη, Ζωγράφος, Σκηνογράφος.

 Βακιρτζής Γιώργος, από γονείς από Βουρλά, Ζωγράφος.

Βάλκου Μαρία, Κωνσταντινούπολη, Ζωγράφος.

Βαλαβανίδης Γιάννης, από πατέρα από Καππαδοκία, Ζωγράφος. 

Βασιλειάδης Κυριάκος, Σπάρτη Μ. Ασίας, Ζωγράφος, Αγιογράφος. 

Βράντης Μιχαήλ, Μικρά Ασία, Ζωγράφος.

Βάρβογλης Κωνσταντίνος, Μικρά Ασία, Αγιογράφος, Ψηφιδογράφος.

 Βαλσαμάκης Πάνος, Αϊβαλί, Ζωγράφος, Κεραμιστής.

Βαμβάκου Αμαλία από γονείς από Βούρλα, γλύπτρια.

Βελισσαρίδης Γεώργιος, Τραπεζούντα, χαράκτης, ζωγράφος. 

Βασίλογλου Μαρία Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Βάρναλης Ιωακείμ, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Γκάρω Νταμπανιάν, Μικρά Ασία, ζωγράφος.

Γεωργιάδης Γεώργιος, από γονείς από τη Σμύρνη, γλύπτης. 

Γκέϊβελης Γεώργιος, Κωνσταντινούπολη, διακοσμητής, γελοιογράφος.

 Γκικάδης Ευθύμιος, Κωνσταντινούπολη, γλυπτής.

Γουναρίδης Δανιήλ, από γονείς Ποντίους, ζωγράφος.

Γουναρόπουλος Γιώργος, Σωζούπολη Βουλγαρίας, ζωγράφος. 

Δημάρχου Χρ. Κερασούντα, Πόντος, ζωγράφος.

Διαμαντόπουλος Διαμαντής, Μαγνησία, ζωγράφος.

Δούκας Εκτωρ, Σμύρνη, ζωγράφος.

Δημητριάδης Φωκίων, Κωνσταντινούπολη, διακοσμητής, γελοιογράφος.

Δροσιάδου Αλεξάνδρα, Καλλίπολη  Θράκης, ζωγράφος.

 Εξάρχου Ευγενία, Πύργος Αν. Ρωμυλίας, ζωγράφος.

 Εμμανουηλίδης Μανώλης. Κωνσταντινούπολη, χαράκτης.

Ευθυμιάδου Μενεγάκη Φρόσω, Κωνσταντινούπολη, γλύπτρια, κεραμίστρια.

 Ζογγοπούλου Ελένη, Κωνσταντινούπολη ζωγράφος.

 Ζαβιτσιάνος Μάρκος, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Ζαΐρης Εμμανουήλ, Αλικαρνασσός, ζωγράφος.

Ζυμαρίδης Ευστάθιος, Πόντος, γλύπτης.

Μίνως Αργυράκης

Ηλιάδου Ελένη, Κωνσταντινούπολη ζωγράφος.

Θωμόπουλος Θωμάς, Σμύρνη, γλύπτης.

Ιωαννίδης Ευάγγελος, Αιδίνι, ζωγράφος.

 Κόντογλου Φώτης, Αϊβαλί, ζωγράφος, λογοτέχνης.

Καλλια Βιτάλη Άννα, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Κανας Αντώνης, Σμύρνη, ζωγράφος

Κανέλλης Ορέστης, Σμύρνη, ζωγράφος

Καπάνταης Βασος, από γονείς από την Πέργαμο, γλύπτης.

Καραμπάτης Ιωάννης, Σμύρνη, ζωγράφος.

Καστανακης Νικ. από την Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Καρτσονάκης Νικόλαος, Σμύρνη, ζωγράφος.

Κακουλίδης Γεώργιος, Κερασούντα, γλύπτης.

Κινδύνη Άννα Ν. Φώκαια, χαράκτρια.

Κουναδης Κώστας, από μητέρα από την Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Κωνσταντινίδης Κων/νος, Σμύρνη, ζωγράφος.

 Κοντοπούλου Μάχη, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Κουγιουμτζάκη Βασιλειάδου Ασπασία, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Λασκαράτου Ελένη, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Λαζαρίδη Δέσπω, Σμύρνη, ζωγράφος.

 Λεονταρίτου Ρέα, Σμύρνη, ζωγράφος.

 Λινακης Κώστας, Σμύρνη, ζωγράφος.

Λογοθέτης Στάθης, Πύργος Αν. Ρωμυλίας, ζωγράφος.

Λουκίδης Τάσος, Κασαμπάς, ζωγράφος.

Μαγαζιάν Ελζα, από γονείς από τη Σμύρνης ζωγράφος.

 Μαλέας Κωνσταντίνος, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Μαλτέζος Γιάννης, Σμύρνη, ζωγράφος.

Ματσάκης Μίκης, Μύρα, ζωγράφος, Αγιογράφος.

Μαστιχιάδης Φώτιος, Μ. Ασία, χαράκτης.

Μαργαριτώφ Αμαλία, Μάδυτος Αν. Θράκης, ζωγράφος.

Μαργαριτώφ Αναστάσιος από γονείς από την Αν. Θράκη, ζωγράφος,

Μπαχαριάν Ασαντούρ, από γονείς από την Κιλικία, ζωγράφος.

 Μπογιατζιάν Χαρουτιούν, Μ. Ασία, ζωγράφος, χαράκτης.

Μπουλγουρά Εύα, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Νικολαΐδου Θέτις, Μ. Ασία, ζωγράφος.

Οικονομίδη Πηνελόπη, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Ορφανίδης Στυλιανός, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Ουσταπασίδης Λάζαρος, Πόντος, ζωγράφος.

 Ουτζιαν Ματθίλδη, Πύργος Αν. Ρωμυλίας, ζωγράφος.

 Πιταρη Πάγκαλου Ελένη, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Παππάς Ιωάννης, Κωνσταντινούπολη, γλύπτης.

Παληκαρας Φώτιος, Κιος Μ Ασίας, ζωγράφος.

 Πανταζοπουλος Άγγελος, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Παπάζογλου Γεώργιος, Μάλγαρα Αν. Θράκης, ζωγράφος. 

Παπαβασιλείου Ελπίς, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

 Παράσχος Βάσος, Μισόπολη, γλύπτης.

Παρασκευάς Νίκος, από μητέρα από τη Μ. Ασία, γλύπτης.

Παυλίδης Χρήστος, Αττάλεια, γλύπτης ζωγράφος.

Πεγιαννι (Πετρόχειλος Γιάννης), Σμύρνη, ζωγράφος.

Περιβόλα Ευθυμία, από γονείς από τη Σμύρνη, ζωγράφος.

Προκοπίου Γεώργιος, Σμύρνη ζωγράφος.

Προκοπίου Άγγελος, Σμύρνη ζωγράφος, τεχνοκρίτης

Πρέκας Πάρις, από μητέρα από τη Σμύρνη, ζωγράφος, γλύπτης.

Σεργουλόπουλος Γιάννης, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Σικελιώτης Γιώργος, Φώκαια, ζωγράφος

Σπεντζα Μαρία, από γονείς από την Πέργαμο, ζωγράφος.

Σπιτερη Βεροπούλου Ιωάννα, Σμύρνη, γλύπτρια.

 Στυλιανίδης Αργύρης, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Σαλταφερης Κωνσταντίνος, Πύργος Αν Ρωμυλίας, Αγιογράφος, ζωγράφος.

Σκαρλάτος Ιωάννης, Ίμβρος, ζωγράφος.

Τερλίδου Γεωργία, Κωνσταντινούπολη, ζωγράφος.

Τουφεξιαν Γρηγόρης, Μικρά Ασία, χαράκτης ζωγράφος.

Τριανταφυλλίδης Θεοφ., Σμύρνη, ζωγράφος.

Τραχανατζής Ευστάθιος, από γονείς από τα Βούρλα, ζωγράφος.

 Τσερκέζου Δήμητρα, Κωνσταντινούπολη, γλύπτρια.

Φαϊνός Ευάγγελος, Μαγνησία, ζωγράφος.

Φλωρά Καραβία Θάλεια, Σμύρνη, ζωγράφος.

Φριλίγγος Αλέξανδρος, Σμύρνη, ζωγράφος.

Χατζησάββα Φωτίου Χαρίκλεια, Ορτά και Θράκης, ζωγράφος χαράκτρια.

 Χίντζογλου Γεώργιος, Αμισός, ζωγράφος.

Χαρατσίδης Γεώργιος, Αμισός, ζωγράφος.

Χαρατσίδης, Σάββας, από πατέρα από την Προύσα, ζωγράφος, σκηνογράφος.

Ψυχάκης Ιωάννης, Κρήνη Μ. Ασίας, ζωγράφος, αγιογράφος.

Γιώργος Λαμψίδης