ΠΡΩΤΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ (Γεννηθέντες απο το 1880-1910) Μέρος 1ο

Όσοι από τους λαϊκούς οργανοπαίχτες γεννήθηκαν στον Πόντο, έχουν γαλουχήσει την ψυχή τους με τα νάματα της ποντιακής μούσας. Φωτεινές προβάλλουν οι μορφές τους στο φόντο των καλλιτεχνών του ποντιακού τραγουδιού. Είναι κραυγή της ποντιακής ψυχής ή μούσα τους. Αποτελεί διθύραμβο και ελεγεία το τραγούδι τους.

Αγέρωχοι και ολοζώντανοι στέκουν στη μέση του πανηγυριού και της διασκέδασης. Μ’ αυτούς, ο γάμος γίνεται χαρά. Αναστα­τώνουν τις ψυχές και κάνουν τις καρδιές να σκιρτούν.

Παίζουν και τραγουδούν ενάντια στο θάνατο, υμνώντας ταυτό­χρονα την ποντιακή γη και τις ομορφιές της.

 Αναφερόμαστε σε κείνους, που ξεριζώθηκαν από τον Πόντο με τη λύρα στο χέρι και το τραγούδι στο στόμα.

Ο Σταύρης ο κεμεντζετσής με κάμποσα παιδία
επαίρεν την παρέαν ατ' κι ερούξεν σα χωρία.

Στην φωτογραφία, που είναι βγαλμένη στην Τραπεζούντα το 1915, είναι μια παρέα γλεντοκόπων του παλιού καιρού. Στη μέση ο νεαρός τότε λυράρης και τραγουδιστής Σταύρης Πετρίδης.. Στα δεξιά ο Νάνον τη Μοσκώφ και από πίσω του ο Λάμπον ο Στεφανίδης. Στα αριστερά ο Παύλον ο Στεφανίδης και από πίσω του ο Τριαντάφυλλον ο Παπαδόπουλον.

Τον Σταύρη τον διεκδικούσαν πολλές περιοχές του Πόντου.  Ο ίδιος, παίζοντας και τραγουδώντας, διευκρίνιζε:

Εμέν Κρωμέτε λέγνε με κι εγώ Κρωμέτες ’κ’ είμαι, τ’ οσπίτοπο μ’ σήν Όλασαν και Φαντακέτες είμαι.

Θυμίζει την διευκρίνιση του ποιητή Θεόκριτου:

«Άλλος είν’ ο Θεόκριτος εκείνος απ’ τη Χίο, εγ’ όμως, πούχω γράψει αυτά, είμ’ απ’ τις Συρακούσες, κι είμαι του Πραξαγόρα γιός και της γνωστής Φιλλίνης κι απ’ άλλη μούσα ξενική τίποτε δεν επήρα».

Ο Σταύρης πέθανε στην Καλαμαριά.

Σαββέλης Γιακουστίδης

 Ίμερα-Πανόραμα Θεσ/νίκης. 

Ίμερα μ’ τ’ οσπιτόπα σου σον φέγγον παρλαεύνε

 και τη Σαββέλη το τοξάρ’ τα δώματ’ αραεύνε.

Ήταν και επιδέξιος κατασκευαστής λύρας.

Παναγιώτης Κτενίδης

Κοιλάδ'- Γερακαρού θεσσαλονίκης

Ο Πάντζον ο Κοιλαδέτες. Λυράρης,τραγουδιστής,χορευτής

Ηλίας Λαζαρίδης

Αλήσοφι Καρς- Μαυροπηγή Κοζάνης

Σπάνια τραγουδούσε. Το ταλέντο του αυτό ήταν δυσανάλογο με εκείνο του λυράρη.

Εγώ είμαι ασ' Αήδοφι, τ' όνομα μ' εν Ηλία,

Θα τραγωδώ κι εντρέπουμαι σα ξένα τα χωρία.

Παύλος Στεφανίδης

Μούζενα-Κιλκίς

Χορευτής στο χορο "σέρρα".

Ας αρχινά και τραγωδεί ο καρίπ'ς ο τσοπάνον

παιδία πούθεν 'κ' είδετεν τον λυριτσήν τον Παύλον

Ιωάννης Τσορτανίδης (Τσορτανίκας)

Σαντά- Νέα Σάντα Κιλκίς

Είναι ο στιχουργός του τραγουδιού για τον καπητάν Ευκλείδη

Νικόλαος Προκοπίδης  (ο Προκόπ'ς)

Άτρα- Αριδαία Έδεσας.

Λυράρης και στιχουργός εύθυμων τραγουδιών

Γερίκας Χρυσοστομίδης

Μούζενα-Καλαμαριά

Σύγχρονος του Σταύρη και του Σαββέλη.

Χρήστος Σημαιοφορίδης (ο Παϊραχτάρ'τς)

Κρώμνη - Αθήνα

Στέλεχος Ποντιακών εκπομπών

Στάθης Ι. Ευσταθιάδης