ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ Οι τελευταίες ημέρες της αυτοκρατορίας. Δαβίδ Κομνηνός

Από την εισαγωγή

Μετά τη δολοφονία του πατέρα μας, ο αδερφός μου δεν είχε ποτέ απασχολήσει πολύ τις σκέψεις μου, το να ξέρω όμως ότι είναι ετοιμοθάνατος με κάνει να αισθάνο­μαι κάτω από τα βλέφαρά μου στεγνά δάκρυα που με καίνε. Παρ’ όλα αυτά όμως, μια άλλου είδους αγωνία διακατέχει σήμερα το μυαλό μου. Παρατηρώ με περιέρ­γεια και απέχθεια το χοντρό ποντίκι που ο ευνούχος Ευγένιος είχε μόλις πετάξει ανάμεσα στις κολόνες του προθαλάμου. Μακριά από τη φωλιά του, το ζώο στέκεται παράξενα ακίνητο, σαν να είχε απορροφηθεί από το μω­σαϊκό. Με το σκούρο τρίχωμά του να έχει ανατριχιάσει, με τα πληγιασμένα από την ψώρα πόδια του, με την ουρά του γεμάτη από τρίχες που συστρέφονταν όπως το χνούδι της κάμπιας, είχε συσπειρωθεί, όπως όλα τα ζώα του είδους του, εκμεταλλευόμενο το λυκόφως. Σε λίγο, τίποτα δε θα πρόδιδε πια αυτή την άτοπη παρουσία μέσα στο αυτοκρατορικό παλάτι, τίποτα δε θ’ αποκάλυ­πτε πια την πραγματική ταυτότητα αυτού του ξεχασμέ­νου και τσαλακωμένου κουβαριού, εκτός ίσως από το ελάχιστα σαρκώδες και ακίνητο κορδόνι, εξαιτίας του ο­ποίου, ξαφνικά, θ’ αποκαλυπτόταν η φρίκη. Το ζώο είχε περιορισθεί σ’ ένα βλέμμα, σ’ αυτά τα δυο κάρβουνα που με κοιτούσαν με το θράσος του μελλοντικού νικητή.

Ο ευνούχος Ευγένιος, που το είχε φέρει εδώ ύστερα από αίτημά μου, έβηξε και στη συνέχεια μου είπε ότι τα δικά μας είναι συνήθως λιγότερο μαύρα. Μια περιττή παρατήρηση, υπαγορευμένη αποκλειστικά από την επι­θυμία του να δώσει τέλος σε μια εξέταση που παρατεινόταν. Είναι φανερό ότι ο Ευγένιος βιάζεται να πάει να καταβροχθίσει τα ζαχαρωτά γλυκίσματα που είχε αγορά­σει πανάκριβα από σύριους εμπόρους.

Έχει περάσει ένας μήνας από τότε που του είχα ανα­θέσει ν’ ασχοληθεί με την υγιεινή της Τραπεζούντας, με ειδική αποστολή να ανακαλύψει τις αιτίες των πρόσφα­των επιδρομών των τρωκτικών. Μέχρι πριν λίγο καιρό, ο πληθυσμός αυτός ήταν μάλλον διακριτικός και δεν ξεπερνούσε τα όρια του παλιού λιμανιού και της αγοράς. Τι είχε συμβεί ώστε να αποθρασυνθούν σε τέτοιο βαθμό και να επιτίθενται για πρώτη φορά στους ανθρώπους; Αντιλαμβάνομαι σ’ αυτή την απότομη αλλαγή ένα σημάδι που με παγώνει. Ύστερα λοιπόν από διαταγή μου, ο Ευγένιος άρχισε να συλλαμβάνει, στους υπονόμους και τα υπόγεια που υπάγονταν στη διοίκησή του, τους πρώ­τους μάρτυρες αυτής της μυστηριώδους εξέλιξης.

Είχε ενεργήσει όσο πιο διακριτικά γινόταν, γιατί δε βλέπω με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να είχαν προειδο­ποιηθεί οι κάτοικοι της Τραπεζούντας χωρίς να προκληθεί το λαϊκό αίσθημα, το οποίο φοβούνται όλοι οι μονάρ­χες. 

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το σημείο που διακρίνει ένα στρατιωτικό καθεστώς από μια λαϊκή κυβέρνηση. Έχω παρατηρήσει ότι πολύ συχνά οι άνθρωποι αντιλαμβάνο­νται τις προειδοποιήσεις ως υπνοβάτες. Είναι μεγάλο το σοκ να ξυπνήσεις κάποιον που περπατάει κατά μήκος του γκρεμού. Το λάθος βρίσκεται στο να τον υποχρεώ­σεις ν’ ανοίξει τα μάτια· τότε βλέπει τον ίδιο τον εαυτό του και το κενό κάτω από τα πόδια του, όπως και μέσα στην καρδιά του. Και πέφτει καθώς ξαναανακαλύπτει τους νόμους της βαρύτητας, από τους οποίους είχε απε­λευθερωθεί μόνο χάρη στον ύπνο.

Ένα βήξιμο διέκοψε τις σκέψεις μου. Ο Ευγένιος περίμενε τις διαταγές μου.

—Αποτέλειωσέ το, του είπα επιτέλους. Θα πας να το πετάξεις στο τζάκι δίπλα στις κουζίνες.

Γύρισα και κατευθύνθηκα προς το παράθυρο για να το ανοίξω. Δεν είχα ακόμα φτάσει σ’ αυτό, όταν ένα χτύπη­μα από τη μασιά αντήχησε πάνω στις πέτρινες πλάκες, και μια αδύναμη στριγκή κραυγή ακούστηκε σαν παρά­πονο.

Απο το οπισθόφυλλο

Από τότε που, στις 29 Μαΐου 1453, οι Τούρκοι του σουλτά­νου Μωάμεθ του Β’ κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, το μό­νο που απομένει από την περήφανη βυζαντινή αυτοκρατορία εί­ναι ένα μικρό κομμάτι ελληνικού και χριστιανικού εδάφους: η Τραπεζούντα - η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.

Μια αυτοκρατορία εύθραυστη, στο θρόνο της οποίας ανεβαί­νει, το 1458, ο Δαβίδ Κομνηνός, ο τελευταίος απόγονος μιας ένδοξης οικογένειας. Ο καινούριος βασιλιάς, άνθρωπος μορ­φωμένος και εκλεπτυσμένος, περισσότερο φιλόσοφος παρά πο­λιτικός, γνωρίζει ότι πλησιάζει ο καιρός που η οθωμανική νύ­χτα θα σκεπάσει την πολιτεία του. Παρόλο που προσπαθεί να κυβερνήσει μια κοινωνία σε αποσύνθεση, να θωρακίσει την ψυ­χή του στο Μοναστήρι της Σουμελά, να αναζητήσει συμμαχία με τον εμίρη της Ορδής του Λευκού Προβάτου, βλέπει το τέ­λος... 

Τα σημάδια είναι παντού: τα ποντίκια εισβάλλουν στο παλάτι, τα τείχη καταρρέουν, οι έμπιστοί του συνωμοτούν και προδίδουν, η Δύση δεν ανταποκρίνεται πια.

Μια μέρα του 1461 οι Τούρκοι επιτίθενται...

Ζοζέφ Μασέ-Σκαρόν

Ο Ζοζέφ Μασέ-Σκαρόν είναι Νορμανδός. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία και Φιλοσοφία. Εργάζεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Φιγκαρό (πολιτικό ρεπορτάζ).
Έχει γράψει κυρίως δοκίμια. Το Les Politocrates πήρε το βραβείο καλύτερου πολιτικού βιβλίου το 1993.