2. Ήλθαν από την Χάρουξαν, φέροντες και φάρμακα διά τον Αλέξην. Εμάθαμε ότι αύριον ο Χελίμ Κιουλόγλου θα καταβή από το παρχάρι του και αμέσως ο Ευκλείδης και τρεις άλλοι πήγαν να κόψουν τον δρόμον του.
3. Εστείλαμε και τρεις εις το Τερέ πασίν, διά να φέρουν τον Μικίρ.
5. Μεσάνυχτα ήλθε ο Ευκλείδης, αλλά δεν τον αντάμωσαν, διότι αυτός από άλλον δρόμον κατέβη στο χωριό του. Τους δύο συντρόφους του τους έστειλε εις την Χάρουξαν, διότι έμαθαν ότι ήλθε στρατός εις την Άσιαν και το Ισχάν.
7. Ήλθαν από την Χάρουξαν και μας είπαν ότι ήλθε πραγματικά στρατός εις την Άσιαν. Τέσσαρες πήραμε τον Αλέξη και πήγαμε εις το Βαϊβαϊ Τερέν.
10. Ήλθαν όλοι εις το Βαϊβαϊ Τερέν καθώς και οι εις το Τερέπασιν αλλά ο Μικίρ δεν ήλθε, διότι ήτο πολύ άρρωστος. Μας έφεραν επιστολήν από την οικογένειάν μας εκ Θεσ/νίκης και γράφουν ότι είναι καλά εις το χωρίον Βολοβότ.
11. Μερικοί εφύγανε διά την Ούζην. Την νύκτα ακούσαμεν ένα πυροβολισμόν εις το Καρά κοτύλ· ήτο σύνθημα των εις Σούρμενα συντρόφων μας.
12. Ήλθαν το πρωί και είπαν ότι το μοτέρ είναι έτοιμον. Εστείλαμε εις την Ούζην αμέσως να ειδοποιήσουν και τους άλλους να έλθουν, διά να συνεννοηθούμε όλοι μαζί, διότι τα παιδιά είπαν ότι ο μοτερτσής, επειδή θα πληρωθή εις το Σοχούμ, φοβάται μήπως φθάνοντας εκεί δεν τον πληρώσωμε. Συνεφώνησαν λοιπόν να μεταβούν εκεί δύο μαζί τους και να καταθέσουν τα λεφτά εις δικόν τους άνθρωπον και κατόπιν να γυρίση να παραλάβη όλους.
Το αντίτιμον ήτο σεβαστόν και συνέφερε τον μοτερτσήν να κάνη δύο ταξίδια, αφού θα ήτο και ασφαλισμένος. Έτσι εδέχθη.
16. Το πρωί έφθασαν τα παιδιά εξ Ούζης φέροντας και ογδοήκοντα πρόβατα τα οποία πήραν από το Σπενταμλούκ των Γιλιτσιανταίων.
Έστειλαν εκείθεν δύο παιδιά να φέρουν και τον Μικίρ. Συνελθόντες εις σύσκεψιν απεφάσιασν οι δύο που θα φύγουν διά το Σοχούμ να ετοιμάσουν τα ναύλα και να γυρίσουν πίσω, διά να παραλάβουν και τους άλλους. Έτσι θα πάνε ο Κων/τίνος Κουρτίδης και ο Μωυσές.
19. Εφύγαμε αποχαιρετίσαντες τους συντρόφους μας και με προϋπόθεσιν ότι οπωσδήποτε μετά είκοσι ημέρας θα επιστρέψωμεν εκείθεν και εις ωρισμένον μέρος θα συναντηθούμε ή θα αφήσωμεν επιστολάς προς ανεύρεσιν αλλήλων. Επίσης συνεφωνήθη ότι, πριν φθάσωμεν εμείς, δεν θα αφήση κανείς την παρέαν να φύγη διά την Τραπεζούντα διά οιονδήποτε λόγον, διότι θα έμεναν πίσω πολύ λίγοι και θα εκινδύνευαν. Το έθεσα ως όρον εγώ*, διότι εμένα έστελναν εις το Σοχούμ, όπου θα κινδυνεύαμε πολύ και ήτο άγνωστον αν θα σωθούμε, αν έμενε ο αδελφός μου Ευκλείδης πίσω, τον οποίον σε μία ευκαιρία ίσως να εγκατέλειπαν.
Εδέχθησαν όλοι και φύγαμε.
20. Κατέβημεν εις την Κάτραν.
21. Εφθάσαμε εις τας Άγνας και εστείλαμε επιστολήν προς τον Ομέρ αγάν, λέγοντες ότι ήλθαμε και είμεθα έτοιμοι, διά να ετοιμασθή και αυτός. Μας έγραψε αμέσως, λέγων ότι μετά δύο τρεις ημέρας θα μας ειδοποιήση. Την νύκτα εφθάσαμε εις την Ζάβζακαν εις το σπίτι του Αλή Οσμάν, στο οποίο είχε ο ίδιος δύο χρόνια να πάη, διότι τον κυνηγούσαν φοβερά οι εχθροί του Πατσόγλου.
23. Τρεις ώρας πριν να ξημερώση εφύγαμε και φθάσαμε εις την Ζάνικη, εμείναμε εκεί όλην την ημέραν και το βράδυ φθάσαμε εις την Αράκλην σ’ ενός φίλου του Αλή Οσμάν Μοχαμέτ λεγομένου.
24. Μας γράφει ο Ομέρ αγάς ότι το μοτέρ ακόμη δεν έφθασε εκ Τραπεζούντος και το βράδυ πήγαμε εις το Σαμαέρ, εις του Χαλεζέρ ογλού. Σημειωτέον ότι δεν ήτο δυνατόν να μείνωμε πολύ εις ένα χωριό, διότι κατά πρώτον εφοβούντο και το δεύτερον και κυριώτερον εφοβούμεθα και εμείς από προδοσίαν, διότι οι εχθροί του Αλή Οσμάν Πατσόγληδες είχαν μεγάλην επιρροήν εις όλα τα χωριά και μεγάλο δίκτυον κατασκοπίας· διά τούτο ηνα-γκαζόμεθα καθημερινώς να φεύγωμε διά άλλο μέρος. Κατά το βράδυ φύγαμε και πήγαμε εις άλλο σπίτι, συγγενικό του Αλή Οσμάν, αλλά στο ίδιο χωριό.
27 - Πριν ξημερώση εφθάσαμε εις τον Γιάμπολη παρά τας εκβολάς του ομωνύμου ποταμού και καθίσαμε μέσα στο δάσος παρά τον δημόσιον δρόμον, μήπως τυχόν βλέπαμε να περάση κάποια καλή λεία, διά να τους επιτεθούμε. Αλλά μέχρι το εσπέρας δεν πέρασε κανείς και το βράδυ πήγαμε εις το Σαμαέρ εις του Μουσταφά Χαλεζέρ ογλού.
28 - Νύκτα εφθάσαμε πάλιν εις την Αράκλην, στου Μωχαμέτ Σαγίρ ογλού, όπου μας έγραψε ο Ομέρ αγάς, λέγων ότι πρέπει να μείνετε μερικές ημέρες ακόμη.
29 - Πριν ξημερώση φθάσαμε πάλιν εις τον Γιάμπολη, αλλά και σήμερα δεν έγινε τίποτε, διότι και από τα Σούρμενα και από την Γεμουράν ήλθαν ζανταρμάδες και συνηντήθησαν εδώ στο γεφύρι, φυλάγοντες τον δρόμον. Ήτο ημέρα του παζαριού και τακτικώς ήρχοντο και φύλαγαν, διότι στα μέρη αυτά συνεχώς συνέβαιναν ληστείες και φόνοι, αφού ήσαν εκεί οι κάτοικοι πολύ άγριοι. Προς το βράδυ βλέπομε να έρχεται εκ της Γεμουράς ένας καλοενδεδυμένος με ένα παιδάκι και τον συλλάβαμε, αλλά έτυχε να είναι πολύ γνωστός και φίλος του Αλή Οσμάν και τον αφήσαμε· ελέγετο Γισούφ αγάς Τσιβελέκ ογλού και όστις μας παρεκάλεσε πολύ το βράδυ να πάμε σπίτι του να μας φιλοξενήση.
Αργότερα την νύκτα από δύο αγωγιάτας πήραμε αρκετά λεφτά και φθάσαμε στο σπίτι του Γισούφ αγά. Διά πρώτην φοράν είδα τουρκικό σπίτι τόσον επιπλωμένον και καθαρόν και διακοσμημένον με τόσην καλαισθησίαν.
Έπιπλα πολυτελή και καινούργια, διάφορες φωτογραφίες και κάδρα στους τοίχους τα οποία δεν συναντούσες πουθενά σε τουρκικό σπίτι, διότι τους απηγορεύετο και εκ του νόμου των και του κορανίου. Το πάτωμα ήτο στρωμένο με περσικά χαλιά και εις το μέσον μια μεγάλη πολυτελής τράπεζα. Μετά τον τυπικόν χαιρετισμόν και της εκ μέρους του Αλή Οσμάν συ-στήσεώς μας προς τον Γισούφ αγάν, ανεπαύθημεν επί ημίσειαν ώραν, όταν ανήγγειλε ο Γισούφ αγάς ότι το φαγητόν ήτο έτοιμον και πρέπει να φάμε.
Δώδεκα είδη φαγητών προσεκομίσθησαν στο τραπέζι με μίαν φιάλην κρασιού δι’ εμέ και τον Μωυσές, πρωτοφανές και τούτο σε τουρκικό σπίτι. Μου εκίνησε πολύ την περιέργειαν και σκεπτόμουν μόνος μου ότι αυτό το φαινόμενον δεν ήτο τυχαίον, αλλά κάτι τι θα εκρύβετο το μυστικόν. Αλλά δεν μπορούσα να είμαι και τόσον αδιάκριτος να ερωτήσω, διατί όλα αυτά. Πάντως η συνάντησίς μας με ανάγκαζε να σκεφθώ πότε θα φύγωμε εκείθεν, διά να μάθω από τον Αλή Οσμάν τα αίτια.
Μετά το φαγητόν είχαμε και διάφορα γλυκίσματα. Πολλάκις και προπολεμικώς ακόμη παρευρέθην σε πλούσια τουρκικά σπίτια και μεγάλες οικογένειες, αλλά αυτό που είδα απόψε ήτο εξαιρετικόν και πρωτοφανές. Αφού καθίσαμε και συνωμιλήσαμε επί πολύν καιρόν μετά το φαγητόν διά διάφορα ζητήματα, ευχαριστήσαμεν αυτόν διά την φιλοξενίαν του, εφύγαμε και εφθάσαμε εις το Γεράκαρ. Καθ’ οδόν έμαθα από τον Αλή Οσμάν ότι αυτός, φεύγοντας κατά την κατάληψιν της Τραπεζούντας υπό των Ρώσων εις Αμι-σόν, εκεί πήρε ως σύζυγον μίαν Ελληνίδα εξ Αμισού, πλούσιας και καλής οικογενείας.
Αμέσως τότε ελύθη η απορία μου, αλλά εσκεπτόμην συνάμα ότι, αν το εγνώριζα αυτό, ασφαλώς παρά τον Γιάμπολη θα τον σκότωνα, δίχως να ακούσω τον Αλή Οσμάν.
30 - Την νύκτα φθάσαμε εις Πάσχαδας, καθίσαμε τέσσαρες ώρες και φύγαμε.
Κωνσταντίνος Κουρτίδης
Σημείωση Σύνταξης : Οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένες γλωσσικές ατέλειες,γιατί παρουσιάζει μια σύνταξη ιδιότυπη, σύμφωνη με τη γλωσσική του κατάρτιση. Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.
* Το ημερολόγιο, γράφεται από τον αδελφό του Ευκλείδη Κουρτίδη, Κων/τίνο Κουρτίδη, ο οποίος και υπονοείται εδώ. Ο συγγραφέας του ημερολογίου Κων/τίνος Κουρτίδης, που εγκαταστάθηκε με τον αδελφό του Ευκλείδη στη Νέα Σάντα του Κιλκίς μετά την ανταλλαγή (1923), σκοτώθηκε αργότερα το 1948 με το γιο του Ευστάθιο σε σύγκρουσή του με αντάρτες του ΕΛΑΣ, Μιλτιάδου Κ. Νυμφοπούλου, ό.π. σ. 402.
3. Εστείλαμε και τρεις εις το Τερέ πασίν, διά να φέρουν τον Μικίρ.
5. Μεσάνυχτα ήλθε ο Ευκλείδης, αλλά δεν τον αντάμωσαν, διότι αυτός από άλλον δρόμον κατέβη στο χωριό του. Τους δύο συντρόφους του τους έστειλε εις την Χάρουξαν, διότι έμαθαν ότι ήλθε στρατός εις την Άσιαν και το Ισχάν.
7. Ήλθαν από την Χάρουξαν και μας είπαν ότι ήλθε πραγματικά στρατός εις την Άσιαν. Τέσσαρες πήραμε τον Αλέξη και πήγαμε εις το Βαϊβαϊ Τερέν.
10. Ήλθαν όλοι εις το Βαϊβαϊ Τερέν καθώς και οι εις το Τερέπασιν αλλά ο Μικίρ δεν ήλθε, διότι ήτο πολύ άρρωστος. Μας έφεραν επιστολήν από την οικογένειάν μας εκ Θεσ/νίκης και γράφουν ότι είναι καλά εις το χωρίον Βολοβότ.
11. Μερικοί εφύγανε διά την Ούζην. Την νύκτα ακούσαμεν ένα πυροβολισμόν εις το Καρά κοτύλ· ήτο σύνθημα των εις Σούρμενα συντρόφων μας.
12. Ήλθαν το πρωί και είπαν ότι το μοτέρ είναι έτοιμον. Εστείλαμε εις την Ούζην αμέσως να ειδοποιήσουν και τους άλλους να έλθουν, διά να συνεννοηθούμε όλοι μαζί, διότι τα παιδιά είπαν ότι ο μοτερτσής, επειδή θα πληρωθή εις το Σοχούμ, φοβάται μήπως φθάνοντας εκεί δεν τον πληρώσωμε. Συνεφώνησαν λοιπόν να μεταβούν εκεί δύο μαζί τους και να καταθέσουν τα λεφτά εις δικόν τους άνθρωπον και κατόπιν να γυρίση να παραλάβη όλους.
Το αντίτιμον ήτο σεβαστόν και συνέφερε τον μοτερτσήν να κάνη δύο ταξίδια, αφού θα ήτο και ασφαλισμένος. Έτσι εδέχθη.
16. Το πρωί έφθασαν τα παιδιά εξ Ούζης φέροντας και ογδοήκοντα πρόβατα τα οποία πήραν από το Σπενταμλούκ των Γιλιτσιανταίων.
Έστειλαν εκείθεν δύο παιδιά να φέρουν και τον Μικίρ. Συνελθόντες εις σύσκεψιν απεφάσιασν οι δύο που θα φύγουν διά το Σοχούμ να ετοιμάσουν τα ναύλα και να γυρίσουν πίσω, διά να παραλάβουν και τους άλλους. Έτσι θα πάνε ο Κων/τίνος Κουρτίδης και ο Μωυσές.
19. Εφύγαμε αποχαιρετίσαντες τους συντρόφους μας και με προϋπόθεσιν ότι οπωσδήποτε μετά είκοσι ημέρας θα επιστρέψωμεν εκείθεν και εις ωρισμένον μέρος θα συναντηθούμε ή θα αφήσωμεν επιστολάς προς ανεύρεσιν αλλήλων. Επίσης συνεφωνήθη ότι, πριν φθάσωμεν εμείς, δεν θα αφήση κανείς την παρέαν να φύγη διά την Τραπεζούντα διά οιονδήποτε λόγον, διότι θα έμεναν πίσω πολύ λίγοι και θα εκινδύνευαν. Το έθεσα ως όρον εγώ*, διότι εμένα έστελναν εις το Σοχούμ, όπου θα κινδυνεύαμε πολύ και ήτο άγνωστον αν θα σωθούμε, αν έμενε ο αδελφός μου Ευκλείδης πίσω, τον οποίον σε μία ευκαιρία ίσως να εγκατέλειπαν.
Εδέχθησαν όλοι και φύγαμε.
20. Κατέβημεν εις την Κάτραν.
21. Εφθάσαμε εις τας Άγνας και εστείλαμε επιστολήν προς τον Ομέρ αγάν, λέγοντες ότι ήλθαμε και είμεθα έτοιμοι, διά να ετοιμασθή και αυτός. Μας έγραψε αμέσως, λέγων ότι μετά δύο τρεις ημέρας θα μας ειδοποιήση. Την νύκτα εφθάσαμε εις την Ζάβζακαν εις το σπίτι του Αλή Οσμάν, στο οποίο είχε ο ίδιος δύο χρόνια να πάη, διότι τον κυνηγούσαν φοβερά οι εχθροί του Πατσόγλου.
23. Τρεις ώρας πριν να ξημερώση εφύγαμε και φθάσαμε εις την Ζάνικη, εμείναμε εκεί όλην την ημέραν και το βράδυ φθάσαμε εις την Αράκλην σ’ ενός φίλου του Αλή Οσμάν Μοχαμέτ λεγομένου.
24. Μας γράφει ο Ομέρ αγάς ότι το μοτέρ ακόμη δεν έφθασε εκ Τραπεζούντος και το βράδυ πήγαμε εις το Σαμαέρ, εις του Χαλεζέρ ογλού. Σημειωτέον ότι δεν ήτο δυνατόν να μείνωμε πολύ εις ένα χωριό, διότι κατά πρώτον εφοβούντο και το δεύτερον και κυριώτερον εφοβούμεθα και εμείς από προδοσίαν, διότι οι εχθροί του Αλή Οσμάν Πατσόγληδες είχαν μεγάλην επιρροήν εις όλα τα χωριά και μεγάλο δίκτυον κατασκοπίας· διά τούτο ηνα-γκαζόμεθα καθημερινώς να φεύγωμε διά άλλο μέρος. Κατά το βράδυ φύγαμε και πήγαμε εις άλλο σπίτι, συγγενικό του Αλή Οσμάν, αλλά στο ίδιο χωριό.
 |
| Γιάμπολης ποταμός |
27 - Πριν ξημερώση εφθάσαμε εις τον Γιάμπολη παρά τας εκβολάς του ομωνύμου ποταμού και καθίσαμε μέσα στο δάσος παρά τον δημόσιον δρόμον, μήπως τυχόν βλέπαμε να περάση κάποια καλή λεία, διά να τους επιτεθούμε. Αλλά μέχρι το εσπέρας δεν πέρασε κανείς και το βράδυ πήγαμε εις το Σαμαέρ εις του Μουσταφά Χαλεζέρ ογλού.
28 - Νύκτα εφθάσαμε πάλιν εις την Αράκλην, στου Μωχαμέτ Σαγίρ ογλού, όπου μας έγραψε ο Ομέρ αγάς, λέγων ότι πρέπει να μείνετε μερικές ημέρες ακόμη.
29 - Πριν ξημερώση φθάσαμε πάλιν εις τον Γιάμπολη, αλλά και σήμερα δεν έγινε τίποτε, διότι και από τα Σούρμενα και από την Γεμουράν ήλθαν ζανταρμάδες και συνηντήθησαν εδώ στο γεφύρι, φυλάγοντες τον δρόμον. Ήτο ημέρα του παζαριού και τακτικώς ήρχοντο και φύλαγαν, διότι στα μέρη αυτά συνεχώς συνέβαιναν ληστείες και φόνοι, αφού ήσαν εκεί οι κάτοικοι πολύ άγριοι. Προς το βράδυ βλέπομε να έρχεται εκ της Γεμουράς ένας καλοενδεδυμένος με ένα παιδάκι και τον συλλάβαμε, αλλά έτυχε να είναι πολύ γνωστός και φίλος του Αλή Οσμάν και τον αφήσαμε· ελέγετο Γισούφ αγάς Τσιβελέκ ογλού και όστις μας παρεκάλεσε πολύ το βράδυ να πάμε σπίτι του να μας φιλοξενήση.
Αργότερα την νύκτα από δύο αγωγιάτας πήραμε αρκετά λεφτά και φθάσαμε στο σπίτι του Γισούφ αγά. Διά πρώτην φοράν είδα τουρκικό σπίτι τόσον επιπλωμένον και καθαρόν και διακοσμημένον με τόσην καλαισθησίαν.
Έπιπλα πολυτελή και καινούργια, διάφορες φωτογραφίες και κάδρα στους τοίχους τα οποία δεν συναντούσες πουθενά σε τουρκικό σπίτι, διότι τους απηγορεύετο και εκ του νόμου των και του κορανίου. Το πάτωμα ήτο στρωμένο με περσικά χαλιά και εις το μέσον μια μεγάλη πολυτελής τράπεζα. Μετά τον τυπικόν χαιρετισμόν και της εκ μέρους του Αλή Οσμάν συ-στήσεώς μας προς τον Γισούφ αγάν, ανεπαύθημεν επί ημίσειαν ώραν, όταν ανήγγειλε ο Γισούφ αγάς ότι το φαγητόν ήτο έτοιμον και πρέπει να φάμε.
Δώδεκα είδη φαγητών προσεκομίσθησαν στο τραπέζι με μίαν φιάλην κρασιού δι’ εμέ και τον Μωυσές, πρωτοφανές και τούτο σε τουρκικό σπίτι. Μου εκίνησε πολύ την περιέργειαν και σκεπτόμουν μόνος μου ότι αυτό το φαινόμενον δεν ήτο τυχαίον, αλλά κάτι τι θα εκρύβετο το μυστικόν. Αλλά δεν μπορούσα να είμαι και τόσον αδιάκριτος να ερωτήσω, διατί όλα αυτά. Πάντως η συνάντησίς μας με ανάγκαζε να σκεφθώ πότε θα φύγωμε εκείθεν, διά να μάθω από τον Αλή Οσμάν τα αίτια.
Μετά το φαγητόν είχαμε και διάφορα γλυκίσματα. Πολλάκις και προπολεμικώς ακόμη παρευρέθην σε πλούσια τουρκικά σπίτια και μεγάλες οικογένειες, αλλά αυτό που είδα απόψε ήτο εξαιρετικόν και πρωτοφανές. Αφού καθίσαμε και συνωμιλήσαμε επί πολύν καιρόν μετά το φαγητόν διά διάφορα ζητήματα, ευχαριστήσαμεν αυτόν διά την φιλοξενίαν του, εφύγαμε και εφθάσαμε εις το Γεράκαρ. Καθ’ οδόν έμαθα από τον Αλή Οσμάν ότι αυτός, φεύγοντας κατά την κατάληψιν της Τραπεζούντας υπό των Ρώσων εις Αμι-σόν, εκεί πήρε ως σύζυγον μίαν Ελληνίδα εξ Αμισού, πλούσιας και καλής οικογενείας.
Αμέσως τότε ελύθη η απορία μου, αλλά εσκεπτόμην συνάμα ότι, αν το εγνώριζα αυτό, ασφαλώς παρά τον Γιάμπολη θα τον σκότωνα, δίχως να ακούσω τον Αλή Οσμάν.
30 - Την νύκτα φθάσαμε εις Πάσχαδας, καθίσαμε τέσσαρες ώρες και φύγαμε.
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ (1916-1924)
(Αδελφός του μετέπειτα γενικού αρχηγού των ανταρτών Ευκλείδη Κουρτίδη)
* Το ημερολόγιο, γράφεται από τον αδελφό του Ευκλείδη Κουρτίδη, Κων/τίνο Κουρτίδη, ο οποίος και υπονοείται εδώ. Ο συγγραφέας του ημερολογίου Κων/τίνος Κουρτίδης, που εγκαταστάθηκε με τον αδελφό του Ευκλείδη στη Νέα Σάντα του Κιλκίς μετά την ανταλλαγή (1923), σκοτώθηκε αργότερα το 1948 με το γιο του Ευστάθιο σε σύγκρουσή του με αντάρτες του ΕΛΑΣ, Μιλτιάδου Κ. Νυμφοπούλου, ό.π. σ. 402.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου