Η δράση του οπλαρχηγού Παντελή Αναστασιάδη, στην περιοχή Αγιού Τεπέ, όπου γενικός αρχηγός ήταν ο Δημήτριος Χαραλαμπίδης, στον οποίο υπάκουαν όλοι οι καπεταναίοι της Αμισού, δεν είναι μικρή. Ο Αναστασιάδης πήρε αργότερα το όνομα Παντέλ αγάς.
Και πιο συγκεκριμένα: σε πολυήμερες και πολύνεκρες μάχες στα βουνά Αγιού - Τεπέ, με τον τουρκικό στρατό, στις 16-10-1917, συγκρούονται τα τουρκικά στρατεύματα με τις ομάδες του Βασίλ Ουστά και του οπλαρχηγού Αντών πασά που ήταν αρχηγός στην περιοχή Νεπιόν. Τρεις μέρες κράτησε η μάχη με εναλλαγές στις διάφορες φάσεις της.
Στην περιοχή της Αμισού Τσαρσαμπά είχε τα λημέρια του ο ξακουστός Στυλιανός Κοσμίδης (Ιστυλ αγάς), με υπαρχηγούς τους Ιορδάνη Χάσαρη, Καπετάν Αθανασιάδη, Χαράλαμπο Δεληγιαννίδη και Μπαρμπαζαχαρέαν.
Ο θρυλικός καπετάνιος Ιστύλ αγάς, πέρα από την παλικαριά του διέθετε κι ένα ιδιαιτέρως σωστά συγκροτημένο μυαλό. Όταν είδε να αυξάνονται τα ανταρτικά σώματα, συγκρότησε χωριστές ομάδες ανταρτών και τους ταξινόμησε σε κατηγορίες με το δυαδικό σύστημα διοίκησης, δηλ. κάθε ομάδα είχε δύο ηγέτες, τον αρχηγό και τον υπαρχηγό της .
Η δράση όλων των ανταρτικών ομάδων κατευθύνονταν από τον ίδιο τον Ιστύλ αγά. Κυρίως όταν επρόκειτο να αντιμετωπίσουν μεγάλες τουρκικές δυνάμεις, τότε στένευε ο σύνδεσμος και η συνεργασία ανάμεσα στον αρχηγό και τους άλλους οπλαρχηγούς στις διάφορες περιφέρειες, όπως στην Κάβζα - Μερζεφούντα, όπου είχαν το αρχηγείο τους ο Βασίλειος Ανθόπουλος (Βασίλ αγάς) και ο Κυριάκος Παπαδόπουλος ή (Κισά Μπατζάκ), με οπλαρχηγούς τους Κοτζά Μπουγιούκ (Μεγαλομύστακα) Ελευθέριο Τσακήρ Γαλιόν και τον Θεόδωρο Τσερκέζη.
Στην περιφέρεια του Νεπιόν, όπου δρούσαν οι οπλαρχηγοί Νικολού Αναστάς, με υπαρχηγούς τους Μαζάλην Αβραάμ, Αχτακίλη Αλέκο, Αντίκ Γιώργη, Αντύπα και Καρά Ιστυ Σιδηρόπουλον. Στον τομέα Καπού - Καγιά δρούσε οπλαρχηγός Ταστσόγλου Σάββας και με υπαρχηγούς τους Τσοραχλήν Στράτον, Τσοραχλή Ναούμ και Σαρχοσούν Φιλός.
Στον τομέα Κοτσά Νταγ, όπου κυριαρχούσε ο οπλαρχηγός Απανόζ Γιώργης, με υπαρχηγούς τους Δεκλή Λογαζλή Αναστάσην, Τσατάλμπασην Σάββαν, Δόκτωρ Γιώργην, Καμουλήν Στάθην, Ιωάννην Τοπάλ Εσκιέ, Γεώργιον Κεχαγιάν, Ιπποκράτην Σιδέογλου και Καλπάκην Γεώργιον.
Όπως και αλλού ειπώθηκε, στην περιφέρεια Ερπαά είχε το αρχηγείο του, με 600 άνδρες, ο πολύς Αναστάσιος Παπαδόπουλος (Κοτζά Αναστάς) που με υπαρχηγό τον Σωκράτ Αγάν, όχι μόνο τρομοκρατούσε τους Τούρκους της περιοχής, αλλά έτρεχε σε ενίσχυση και των ανταρτών της περιοχής Κάβζας - Μερζεφούντας. Ο οπλαρχηγός Βασίλ αγάς ή Βασίλ Ουστάς, από την περιοχή Επεσίου, με τον υπαρχηγό του Κωστάν αγά, δρούσαν κυρίως στις γύρω από την Αμισό περιοχές ·
Ακόμα μικρότερες εστίες αντίστασης δηλ. μικρές ανταρτικές ομάδες έδρασαν και στον υπόλοιπο Πόντο, αντιδρώντας στις τουρκικές αυθαιρεσίες. Οι κυριότερες από αυτές ήταν η ομάδα του Ευσταθίου Θεοδωρίδη και του Τσόλωνα στην περιοχή Ακ Νταγ Ματέν , του Ιορδάνη Τσαρουχωνέτα στην Ατρα Αργυρουπόλεως και η ομάδα του Ιωάννη Κιαγχίδη στη Γαλίαινα, η οποία και αντιμετώπισε νικηφόρα ολόκληρο τουρκικό τάγμα.
Έξοχη και σπουδαία σε ηρωισμό ήταν η δράση της ομάδας του νεαρού παπά Παναγιώτη Μακρίδη στην Κοτύωρα (Ορντού), ο οποίος, καβάλα πάνω στ’ άλογό του, είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των δυναστών της περιοχής Τούρκων. Αξιόλογη ήταν ακόμα και η ομάδα του Δημοσθένη Εφραιμίδη, στην περιφέρεια των Σουρμένων, ο οποίος εξόπλισε τους κατοίκους και απέκρουσε τις επιθέσεις των Τούρκων, με αποτέλεσμα να μην πατήσει Τούρκου ποδάρι στην Τσίτα.
Στα βουνά όμως της Πάφρας κυριαρχούσε ο μεγάλος στρατηγός, ο περίλαμπρος οπλαρχηγός, ο Αντών πασάς, που έδρασε μαζί με την αχώριστη σύζυγό του την Πελαγία. Η καπετάνισσα ήταν εξίσου άριστη σκοπεύτρια, γενναία πολεμιστής και σε όλα άξια του Αντών πασά.
Η μεγάλη αυτή μορφή που ανήκει στον Πάνθεο των αγωνιστών του έθνους, δε γνώριζε τι θα πει φόβος. Τα κατορθώματα του έφτασαν στα όρια του μύθου και η δράση του τραγουδήθηκε και τραγουδιέται ακόμα και σήμερα στα χωριά που κατοικούνται από Παφραίους πρόσφυγες.
Σε μια μάχη τη λεγάμενη μάχη του Παλίκ Κιολί, έπεσαν επάνω του ισχυρά αποσπάσματα στρατού. Ο άνισος αγώνας μεταβάλλεται σε εποποιία και το μικρό ανταρτικό σώμα του κυνηγά το τουρκικό απόσπασμα επί δύο μερόνυχτα ως τα βουνά Κανινλή Νταγ. Ο κύριος εφοδιασμός του σε όπλα ήταν στην αρχή ο ρωσικός στρατός. Μάλιστα, κάποτε φτάνει σε παραλιακό μέρος να πάρει εφόδια.
Φτάνουν όμως ταυτόχρονα και οι τουρκικές δυνάμεις. Πολλοί οι Τούρκοι στρατιώτες. Μα όμως πολλοί και οι αντάρτες. Ξεφορτώνουν το καράβι και πέφτουν οι αντάρτες με λύσσα πάνω στο τουρκικό ασκέρι. Η μάχη, άγρια και φαρμακερή, κρατά πολλές μέρες, με επιμονή και μεθοδικότητα. Εδώ φαίνεται η γενναιότητα και η ιδιοφυία του Αντών πασά και το αλάθητο των παλικαριών του. Οι νέες ενισχύσεις των Τούρκων που έφταναν διαρκώς, κρατιούνται μακριά, ενώ οι κύριες δυνάμεις τους λιανίστηκαν από τους Έλληνες. “Πόντιο Κολοκοτρώνη” ονόμασαν τον μεγάλο αρχηγό. Τα παλικάρια του, ψυχωμένοι Παφραίοι, πολεμούσαν για βωμούς και εστίες, για την τιμή και την υπόληψη των οικογενειών τους, την πίστη τους και την πατρίδα τους.
Σε άλλη μάχη που γίνεται στα λημέρια του Αντών πασά και που κρατά πέντε ολόκληρες μέρες, ο Αντών πασάς κυκλωμένος ο ίδιος, ανατρέπει τον εχθρό που έχει δύναμη 800 ανδρών και μετά 5 μέρες ο τουρκικός στρατός φεύγει ντροπιασμένος. Με λίγα λόγια ο Αντών πασάς ήταν ανίκητος, ήταν αήττητος, ήταν άπιαστος.
Αχιλλέας Στ. Ανθεμίδης
Και πιο συγκεκριμένα: σε πολυήμερες και πολύνεκρες μάχες στα βουνά Αγιού - Τεπέ, με τον τουρκικό στρατό, στις 16-10-1917, συγκρούονται τα τουρκικά στρατεύματα με τις ομάδες του Βασίλ Ουστά και του οπλαρχηγού Αντών πασά που ήταν αρχηγός στην περιοχή Νεπιόν. Τρεις μέρες κράτησε η μάχη με εναλλαγές στις διάφορες φάσεις της.
Στην περιοχή της Αμισού Τσαρσαμπά είχε τα λημέρια του ο ξακουστός Στυλιανός Κοσμίδης (Ιστυλ αγάς), με υπαρχηγούς τους Ιορδάνη Χάσαρη, Καπετάν Αθανασιάδη, Χαράλαμπο Δεληγιαννίδη και Μπαρμπαζαχαρέαν.
 |
| Ιστύλ Αγάς |
Η δράση όλων των ανταρτικών ομάδων κατευθύνονταν από τον ίδιο τον Ιστύλ αγά. Κυρίως όταν επρόκειτο να αντιμετωπίσουν μεγάλες τουρκικές δυνάμεις, τότε στένευε ο σύνδεσμος και η συνεργασία ανάμεσα στον αρχηγό και τους άλλους οπλαρχηγούς στις διάφορες περιφέρειες, όπως στην Κάβζα - Μερζεφούντα, όπου είχαν το αρχηγείο τους ο Βασίλειος Ανθόπουλος (Βασίλ αγάς) και ο Κυριάκος Παπαδόπουλος ή (Κισά Μπατζάκ), με οπλαρχηγούς τους Κοτζά Μπουγιούκ (Μεγαλομύστακα) Ελευθέριο Τσακήρ Γαλιόν και τον Θεόδωρο Τσερκέζη.
Στην περιφέρεια του Νεπιόν, όπου δρούσαν οι οπλαρχηγοί Νικολού Αναστάς, με υπαρχηγούς τους Μαζάλην Αβραάμ, Αχτακίλη Αλέκο, Αντίκ Γιώργη, Αντύπα και Καρά Ιστυ Σιδηρόπουλον. Στον τομέα Καπού - Καγιά δρούσε οπλαρχηγός Ταστσόγλου Σάββας και με υπαρχηγούς τους Τσοραχλήν Στράτον, Τσοραχλή Ναούμ και Σαρχοσούν Φιλός.
Στον τομέα Κοτσά Νταγ, όπου κυριαρχούσε ο οπλαρχηγός Απανόζ Γιώργης, με υπαρχηγούς τους Δεκλή Λογαζλή Αναστάσην, Τσατάλμπασην Σάββαν, Δόκτωρ Γιώργην, Καμουλήν Στάθην, Ιωάννην Τοπάλ Εσκιέ, Γεώργιον Κεχαγιάν, Ιπποκράτην Σιδέογλου και Καλπάκην Γεώργιον.
Όπως και αλλού ειπώθηκε, στην περιφέρεια Ερπαά είχε το αρχηγείο του, με 600 άνδρες, ο πολύς Αναστάσιος Παπαδόπουλος (Κοτζά Αναστάς) που με υπαρχηγό τον Σωκράτ Αγάν, όχι μόνο τρομοκρατούσε τους Τούρκους της περιοχής, αλλά έτρεχε σε ενίσχυση και των ανταρτών της περιοχής Κάβζας - Μερζεφούντας. Ο οπλαρχηγός Βασίλ αγάς ή Βασίλ Ουστάς, από την περιοχή Επεσίου, με τον υπαρχηγό του Κωστάν αγά, δρούσαν κυρίως στις γύρω από την Αμισό περιοχές ·
Ακόμα μικρότερες εστίες αντίστασης δηλ. μικρές ανταρτικές ομάδες έδρασαν και στον υπόλοιπο Πόντο, αντιδρώντας στις τουρκικές αυθαιρεσίες. Οι κυριότερες από αυτές ήταν η ομάδα του Ευσταθίου Θεοδωρίδη και του Τσόλωνα στην περιοχή Ακ Νταγ Ματέν , του Ιορδάνη Τσαρουχωνέτα στην Ατρα Αργυρουπόλεως και η ομάδα του Ιωάννη Κιαγχίδη στη Γαλίαινα, η οποία και αντιμετώπισε νικηφόρα ολόκληρο τουρκικό τάγμα.
Έξοχη και σπουδαία σε ηρωισμό ήταν η δράση της ομάδας του νεαρού παπά Παναγιώτη Μακρίδη στην Κοτύωρα (Ορντού), ο οποίος, καβάλα πάνω στ’ άλογό του, είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των δυναστών της περιοχής Τούρκων. Αξιόλογη ήταν ακόμα και η ομάδα του Δημοσθένη Εφραιμίδη, στην περιφέρεια των Σουρμένων, ο οποίος εξόπλισε τους κατοίκους και απέκρουσε τις επιθέσεις των Τούρκων, με αποτέλεσμα να μην πατήσει Τούρκου ποδάρι στην Τσίτα.
 |
| Αντών Πασάς |
Η μεγάλη αυτή μορφή που ανήκει στον Πάνθεο των αγωνιστών του έθνους, δε γνώριζε τι θα πει φόβος. Τα κατορθώματα του έφτασαν στα όρια του μύθου και η δράση του τραγουδήθηκε και τραγουδιέται ακόμα και σήμερα στα χωριά που κατοικούνται από Παφραίους πρόσφυγες.
Σε μια μάχη τη λεγάμενη μάχη του Παλίκ Κιολί, έπεσαν επάνω του ισχυρά αποσπάσματα στρατού. Ο άνισος αγώνας μεταβάλλεται σε εποποιία και το μικρό ανταρτικό σώμα του κυνηγά το τουρκικό απόσπασμα επί δύο μερόνυχτα ως τα βουνά Κανινλή Νταγ. Ο κύριος εφοδιασμός του σε όπλα ήταν στην αρχή ο ρωσικός στρατός. Μάλιστα, κάποτε φτάνει σε παραλιακό μέρος να πάρει εφόδια.
Φτάνουν όμως ταυτόχρονα και οι τουρκικές δυνάμεις. Πολλοί οι Τούρκοι στρατιώτες. Μα όμως πολλοί και οι αντάρτες. Ξεφορτώνουν το καράβι και πέφτουν οι αντάρτες με λύσσα πάνω στο τουρκικό ασκέρι. Η μάχη, άγρια και φαρμακερή, κρατά πολλές μέρες, με επιμονή και μεθοδικότητα. Εδώ φαίνεται η γενναιότητα και η ιδιοφυία του Αντών πασά και το αλάθητο των παλικαριών του. Οι νέες ενισχύσεις των Τούρκων που έφταναν διαρκώς, κρατιούνται μακριά, ενώ οι κύριες δυνάμεις τους λιανίστηκαν από τους Έλληνες. “Πόντιο Κολοκοτρώνη” ονόμασαν τον μεγάλο αρχηγό. Τα παλικάρια του, ψυχωμένοι Παφραίοι, πολεμούσαν για βωμούς και εστίες, για την τιμή και την υπόληψη των οικογενειών τους, την πίστη τους και την πατρίδα τους.
Σε άλλη μάχη που γίνεται στα λημέρια του Αντών πασά και που κρατά πέντε ολόκληρες μέρες, ο Αντών πασάς κυκλωμένος ο ίδιος, ανατρέπει τον εχθρό που έχει δύναμη 800 ανδρών και μετά 5 μέρες ο τουρκικός στρατός φεύγει ντροπιασμένος. Με λίγα λόγια ο Αντών πασάς ήταν ανίκητος, ήταν αήττητος, ήταν άπιαστος.
Αχιλλέας Στ. Ανθεμίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου