Η Γενοκτονία των Ποντίων ( Οι Νεότουρκοι στην εξουσία )

 Ταλαάτ Πασάς

«Οι διάφορες εθνότητες της αυτοκρατορίας διαρκώς συνωμοτούν. Λόγω της εχθρότητας αυτών των εθνοτήτων, η Τουρκία έχει χάσει πολλές επαρχίες, με πρώτη την Ελλάδα.
Η Τουρκία κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Αν θέλει να επιβιώσει πρέπει να απαλλαγεί από τους μη Τούρκους. Η Τουρκία στους Τούρκους».
 Αποσπάσματα από τις δηλώσεις του Ταλαάτ Πασά στις συζητήσεις που είχε με τον Χένρι Μοργκεντάου, Αμερικανό πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, όπως αναφέρει ο τελευταίος στο βιβλίο του «Τα μυστικά του Βόσπορου».

Απρίλιος 1908, Κωνσταντινούπολη: Το Γ' Σώμα Στρατού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βαδίζει από τη Μακεδονία προς την Κωνσταντινούπολη με αίτημα την αποκατάσταση του Συντάγματος. Ετσι, εκδηλώνεται ουσιαστικά το Κίνημα των Νεοτούρκων, ένα συνονθύλευμα από μεταρρυθμιστές, εθνικιστές, δυτικόφιλους - οπαδούς του κοσμικού κράτους που εναντιώνεται στην οπισθοδρομική και αυταρχική εξουσία του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμήτ Β'. 
Οι Νεότουρκοι μοιράζουν αφειδώς υποσχέσεις στις εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για ισότητα, εκσυγχρονισμό του κράτους και ελευθερία. Σύντομα θα αποδειχθούν φρούδες ελπίδες.
3 Ιουλίου 1908, Ρέσνα, Μακεδονία: Ο ταγματάρχης Αχμέντ Νιγιαζί, φοβούμενος ανακάλυψη των συνωμοτικών κινήσεων των Νεοτούρκων, αναχωρεί για την Κωνσταντινούπολη, πλαισιωμένος από 200 αξιωματικούς και υποστηρικτές, με σκοπό την αποκατάσταση του Συντάγματος. Η εξέγερση εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά σ’ όλη την αυτοκρατορία.
24 Ιουλίου 1908, Κωνσταντινούπολη: Ο Αμπντούλ Χαμήτ Β', βλέποντας ότι είναι μάταιη κάθε προσπάθεια να καταπνίξει το κίνημα, αναγκάζεται να αποδεχτεί τα αιτήματα των εξεγερμένων αξιωματικών. Αποκατάσταση του Συντάγματος.
Απρίλιος 1909, Κωνσταντινούπολη: Ψηφίζεται νομοσχέδιο περί υποχρεωτικής στρατολόγησης των χριστιανών υπηκόων από την οθωμανική εθνοσυνέλευση, κάτι το οποίο θα ισχύσει για πρώτη φορά από την Άλωση της Πόλης το 1453.
1909, Οθωμανική αυτοκρατορία: Από το έτος αυτό ξεκινά μία εντατική και συστηματική εκστρατεία, εκπορευόμενη από τους Νεότουρκους, εναντίον του χριστιανικού και κυρίως του ελληνικού εμπορικού κόσμου, εντός της οθωμανικής επικράτειας.
1909, Οθωμανική αυτοκρατορία & Βασίλειο της Ελλάδας: Ένταση μεταξύ των δύο χωρών με αφορμή τα γεγονότα στην επαναστατημένη Κρήτη και τη διαβλεπόμενη Ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα. Απειλή πολέμου μεταξύ των δύο χωρών. Επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας λόγω του Κρητικού Ζητήματος.
1911, Οθωμανική αυτοκρατορία: Αποκλεισμός εις βάρος ελληνικών προϊόντων στην οθωμανική επικράτεια.
1911, Θεσσαλονίκη, Μακεδονία: Συνέδριο του νεοτουρκικού κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος». Αποφασίζεται η δια της βίας δημιουργία ενός τουρκικού κράτους, αμιγώς εθνικά τουρκικού και ισλαμικού.
1912-13, Βαλκάνια: Ξεσπάνε ο Α' και Β' Βαλκανικός Πόλεμος με αποτέλεσμα την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την απώλεια των ευρωπαϊκών επαρχιών της. Στα τέλη του 1912, ενώ ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος εξελίσσεται αρνητικά για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, κυκλοφορεί προκήρυξη στη Μικρά Ασία με ανθελληνικό περιεχόμενο, καλώντας τους Τούρκους να διακόψουν κάθε επαφή με τους χριστιανούς, να μην αγοράζουν τα προϊόντα τους και επιρρίπτοντας σ’ αυτούς τις ευθύνες για τα δεινά της αυτοκρατορίας. Η προκήρυξη αυτή χρηματοδοτείται από την «Deutsche Paelistin Bank» (Γερμανική Τράπεζα Παλαιστίνης).
1913-14, Οθωμανική Αυτοκρατορία: Χορηγείται αμνηστία στις χιλιάδες των επικηρυγμένων λιποτακτών του οθωμανικού στρατού που είχαν λάβει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Απαραίτητος όρος: η ένταξή τους στα υπό σύσταση τάγματα ατάκτων. Σκοπός ίδρυσης των ταγμάτων αυτών είναι η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της αυτοκρατορίας.

Ο Γερμανός στρατηγός Λίμαν φον Σάντερς, οργανωτής του τουρκικού στρατού και εμπνευστής της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, δίπλα στον Μουσταφά Κεμάλ 

1914, Οθωμανική αυτοκρατορία: Γερμανοί αξιωματικοί καταλαμβάνουν σημαντικές θέσεις στον οθωμανικό στρατό με στόχο την αναδιοργάνωσή του, την εκτέλεση του σχεδίου γενοκτονίας των χριστιανικών λαών της αυτοκρατορίας και την καταστολή των εξεγέρσεων των Αράβων. Ανάμεσα απ’ αυτούς ξεχωρίζει ο στρατηγός Λίμαν φον Σάντερς, το «μυαλό» πίσω από τη γενοκτονία των Ελλήνων Μικρασιατών, των Ποντίων και των Αρμενίων. Μαζί με τους στρατιωτικούς καταφτάνουν και τεχνοκράτες από τη Γερμανία αποσκοπώντας στον εκσυγχρονισμό των δομών του οθωμανικού κράτους και την προώθηση της γερμανικής στρατηγικής επέκτασης στη Μέση Ανατολή.
 Ανάμεσα σ' αυτούς υπάρχουν και αρκετοί κατάσκοποι που στήνουν ένα εκτεταμένο δίκτυο παρακολούθησης και αποδυνάμωσης της θέσης των Βρετανών στην περιοχή. Φήμες διασπείρονται στις μουσουλμανικές μάζες της Ανατολίας από Γερμανούς και Τούρκους πράκτορες ότι ο Κάιζερ Γουλιέλμος προσηλυτίστηκε στο Ισλάμ και πλέον αποκαλείται Γουλιέλμος-Μεχμέτ.
1914, Οθωμανική αυτοκρατορία: Τμήματα του οθωμανικού στρατού διέρχονται περιοχές όπου υπερισχύει το ελληνικό εθνοτικό στοιχείο. Σφαγές και λεηλασίες απ’ άκρο εις άκρον. «Τσέτες», άτακτοι Τούρκοι στρατιώτες, λυμαίνονται την επαρχία, προκαλώντας τρόμο και οδύνη στους Έλληνες της Ιωνίας και του Πόντου. Σε αρκετές κοινότητες του Πόντου, οι κάτοικοί τους διατάσσονται να συγκεντρωθούν στις πλατείες και από κει οδηγούνται στα βάθη της Ανατολίας, έπειτα από εξοντωτική πορεία εκατοντάδων χιλιομέτρων. Πολλοί απ’ αυτούς πεθαίνουν στη διάρκεια των εφιαλτικών πορειών από την πείνα, τη δίψα, τις ασθένειες, την εξάντληση και τις δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες. Έντονες διαμαρτυρίες των Ελλήνων προεστών προς τις οθωμανικές αρχές, χωρίς όμως αντίκρισμα.
1914, Βιέννη, Αυστρία: Απόρρητη αναφορά του πρεσβευτή της Αυστροουγγαρίας στην Κωνσταντινούπολη προς την κυβέρνησή του σχετικά με την πολιτική των Τούρκων εναντίον των μειονοτήτων: «Οι Τούρκοι διαπράττουν με τα νέα αυτά άκρως σκληρά μέτρα κατά του ελληνικού στοιχείου ένα μέγα λάθος και κανείς δεν λυπάται γι’ αυτό τόσο πολύ όσο εμείς οι Αυστριακοί και οι Γερμανοί, στο λογαριασμό των οποίων θα περαστεί και αυτή η τελευταία βαρβαρότητα των Τούρκων».
14 Μαΐου 1914, Κωνσταντινούπολη: Διαταγή του υπουργού Εσωτερικών της οθωμανικής κυβέρνησης, Ταλαάτ Πασά, εκδίδεται με στόχο τον ελληνικό πληθυσμό της Ιωνίας και του Πόντου: «... Οι Έλληνες σε πολλές επαρχίες αποτελούν πλειοψηφία, που μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη. Πρέπει να υποχρεωθούν σε εγκατάλειψη των εστιών τους και να μεταφερθούν στους νομούς Ερζερούμ, Ερντιτζάν και αλλού. Αυτό επιτάσσουν τόσο στρατιωτικοί όσο και πολιτικοί λόγοι. Αν εναντιωθούν να τις εγκαταλείψουν, δώστε κατάλληλες οδηγίες και χρησιμοποιήστε κάθε μέσο και κάθε είδους έκτροπα... Πριν εγκαταλείψουν τις περιοχές τους, υποχρεώστε τους Έλληνες να υπογράφουν βεβαιώσεις στις οποίες να δηλώνουν ότι εγκαταλείπουν τις εστίες τους με τη δική τους βούληση. Αυτή είναι απαραίτητη συνθήκη για να μην υπάρξουν πολιτικές περιπλοκές στο μέλλον..». Λόγοι «εθνικής ασφαλείας» προτάσσονται ως δικαιολογία για την εκτεταμένη γενοκτονία που προορίζουν οι Νεότουρκοι για τους Έλληνες του Πόντου και της Ιωνίας.
21 Ιουλίου 1914, Κωνσταντινούπολη: Διαταγή Γενικής Επιστράτευσης όλων των αρρένων από 19 ως 45 ετών, απ’ όλες τις εθνότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όσοι δεν παρουσιαστούν εντός 11 ημερών θα θεωρηθούν λιποτάκτες και θα τιμωρούνται με ποινή θανάτου. Αν συλληφθούν θα εκτελούνται επιτόπου. Οι επιστρατευμένοι κατατάσσονται σε τάγματα εργασίας. Τα βουνά του Πόντου και της Ανατολίας γεμίζουν με Έλληνες λιποτάκτες, που αργότερα θα αποτελέσουν τη «μαγιά» των αντάρτικων σωμάτων με πλούσια δράση ως το 1922. Από δω και στο εξής, αυτή θα είναι η μοίρα των ανδρών του Πόντου: τα τάγματα εργασίας ή η διαφυγή στα βουνά και η ένταξή τους στον ένοπλο αντάρτικο αγώνα.

Οι άτακτοι Τούρκοι, «τσέτες», αποτελούσαν το φόβο και τον τρόμο για τους χριστιανικούς πληθυσμούς του Πόντου.

Μάιος 1915, Αδραμύτιον, βορειοδυτική Μικρά Ασία: Διαμαρτυρία του Έλληνα δημάρχου της πόλης προς τον Γερμανό στρατηγό Λίμαν φον Σάντερς και τον Νουρεντίν Πασά για τις σφαγές και τις διώξεις εναντίον του ελληνικού πληθυσμού. 
Ανταπάντηση Φον Σάντερς: «Πλησιάζει η ώρα που η Γερμανία, με τη βοήθεια της Τουρκίας, θα κερδίσει τον πόλεμο. Τότε, όλοι οι Έλληνες θα πεταχτείτε στη θάλασσα». Ταυτόχρονα ψέγει τον Νουρεντίν Πασά διότι δεν έχουν εφαρμοστεί οι διαταγές του για εξαφάνιση του ελληνικού στοιχείου από την ευρύτερη περιοχή.
1915, Οθωμανική αυτοκρατορία: Κατά τη διάρκεια όλου του έτους συνεχίζονται με αμείλικτη μεθοδικότητα οι σφαγές και οι διώξεις εναντίον του ελληνικού πληθυσμού. Όμως, η μανία των Τούρκων έχει επικεντρωθεί κυρίως εναντίον των Αρμενίων. Μεγάλος αριθμός επίσημων εγγράφων και αναφορών της γερμανικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη επιβεβαιώνουν τόσο τη γερμανική ανάμιξη στις φρικτές εξελίξεις όσο και τα σχέδια των Νεοτούρκων για γενίκευση της γενοκτονίας εις βάρος όλων των χριστιανικών πληθυσμών της αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων της Ιωνίας και του Πόντου. Οι Νεότουρκοι χρησιμοποιούν ως πρόσχημα για τις διώξεις των Ποντίων την ψευδή δικαιολογία ότι οι Ρώσοι εξοπλίζουν τους Πόντιους και τους παροτρύνουν να αποσχιστούν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Πόντιοι βρίσκονται στο έλεος της εκδικητικής μανίας του φανατισμένου μουσουλμανικού όχλου. Οι πρώτες σφαγές συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή της Σινώπης και της Κερασούντας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ιστορικός