Αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις

Η επιτυχία της αγροτικής αποκατάστασης εξαρτάται και από την οικο­νομική και κοινωνική οργάνωση των προσφύγων. Γι’ αυτό, ακριβώς, η ΕΑΠ έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών από τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της (1924).

Έχει ιδρύσει και ιδιαίτερη υπηρεσία γι’ αυτή την υπόθεση. Στη Θεσ­σαλονίκη, μάλιστα, ιδρύθηκε και λειτουργούσε ειδική σχολή, όπου φοι­τούσαν, το Φεβρουάριο του 1926, 120 νέοι γεωργοί. Οι μαθητευόμενοι, μετά την αποφοίτησή τους, ήταν επιφορτισμένοι να αναλάβουν το έργο της συνεταιριστικής διαφώτισης, ως ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη.

Η εκστρατεία αυτή οδήγησε σε εκπληκτικά αποτελέσματα. Στα τέλη του 1927, από το συνολικό αριθμό των 4.481 Γεωργικών Συνεταιρισμών όλης της χώρας (ντόπιων και προσφύγων), οι 890 είναι καθαρά προσφυγικοί: 656 στη Μακεδονία και 234 στη Θράκη. Στην Παλαιά Ελλάδα η συνε­ταιριστική προσφυγική κίνηση βρίσκεται, ακόμη, σε εμβρυακή κατάσταση.

Ειδικότερα, οι προσφυγικοί αγροτικοί συνεταιρισμοί της Μακεδονίας, με τα 44.815 μέλη, εμφανίζουν εντυπωσιακά αυξημένη χρηματική κίνηση, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Έτος Κεφάλαια, δρχ. Αποθεματικό Από την ΕΤΕ Δάνεια Προκαταβολές 1925 1926 1927 7.976.000 20.635.000 33.000.000 700.000 1.500.000 2.500.000 82.952.600 107.633.000 212.120.000 84.500.00 112.600.000 215.200.000

Με τα κονδύλια αυτά οι προσφυγικοί συνεταιρισμοί συνέβαλαν σημαντικά, από την πλευρά τους, στην προσφυγική αποκατάσταση, άλλοτε χορηγώντας δάνεια και προκαταβολές, άλλοτε χτίζοντας αποθήκες και στάβλους και άλλοτε αγοράζοντας.

Στην ίδια περίοδο (τέλη 1927), ανάλογη είναι και η δραστηριότητα των 234 προσφυγικών γεωργικών συνεταιρισμών της Δυτικής Θράκης, με τα 16.803 μέλη και με συνολικό κεφάλαιο 8.910.000 δρχ. Εδώ έχουν δοθεί επίσης, από την ΕΤΕ δάνεια ύψους 81.240.667 δρχ, για τους συνεταιρισμούς, και 3.500.000 δρχ. για τα μέλη τους.

Συνολικά, η έκταση της προσφυγικής αγροτικής πίστης φαίνεται, ιδιαίτερα, από τα δάνεια που χορήγησε η ΕΤΕ στους πρόσφυγες όλης της χώρας, είτε ατομικά, είτε συνεταιριστικά, από το 1923 ως το 1928:

Πίνακας δανείων που χορηγήθηκαν από την ΕΤΕ στους πρόσφυγες όλης της χώρας, 1923-1928

Έτος	Δάνεια ατομικά, δρχ.	Δάνεια συνεταιριστικά, δρχ.	Σύνολο, δρχ.
1923	4.430.746	-	4.430.746
1924	101.628.944	4.100.890	105.729.834
1925	118.397.654	100.487.100	218.884.754
1926	64.949.519	123.822.963	188.772.482
1927	83.937.442	185.865.754	269.803.196
1928	63.780.797	259.445.860	323.226.657
ΣΥΝΟΛΟ	437.125.102	673.722.567	1.110.847.669

Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ορισμένοι από τους αγροτικούς προσφυγικούς συνεταιρισμούς ενισχύονταν και από την ΕΑΠ. Έτσι, ο Συνεταιρισμός Μεταξοσκωληκοτρόφων Καρατζόβας επιδοτήθηκε με 700.000.000 δρχ. που έπρεπε να αποδοθούν μέσα σε 4 χρόνια από την το­πική ένωση των παραγωγών.

Οι Γεωργικοί, λοιπόν, Συνεταιρισμοί, γενικά, και οι προσφυγικοί γε­ωργικοί συνεταιρισμοί διαφόρων κατηγοριών, ειδικότερα, ασκούσαν έργο πιστωτικού φορέα, μέχρι την ίδρυση της Α.Τ.Ε., και συνέβαλαν σημαντικά, όχι μόνο στην προσφυγική αποκατάσταση, αλλά και στη γενικότερη ανά­πτυξη της αγροτικής οικονομίας.

Σημαντικός ήταν ο ρόλος τους και στην ίδρυση της Αγροτικής Τράπε­ζας. Αρκεί να έχουμε υπόψη ότι τα υπομνήματα που φτάνουν και συζητούνται στη Βουλή, γι’ αυτό το θέμα, προέρχονται, στην πλειονότητά τους, από Γεωργικούς Συνεταιρισμούς διαφόρων περιοχών της χώρας: Κιλκίς, Νιγρίτας, Σερρών, Ξάνθης, Λαγκαδά, Δράμας, Καβάλας κ.λ.π.

Στάθης Πελαγίδης

Καθηγητής ΑΠΘ (Παιδαγωγικη Σχολή Φλωρινας)