Εξαιτίας της έλλειψης πλοίων για τη μεταφορά τους, 60.000 οικογένειες προσφύγων από όλες τις κοινωνικές τάξεις -από χωρικοί μέχρι και τραπεζίτες- επρόκειτο να «εκτοπιστούν στο εσωτερικό». Η φοβερή είδηση περνούσε από στόμα σε στόμα.
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή η Disaster Relief Committe, οι εθελοντές της οποίας δεν είχαν αλλάξει τα ρούχα τους μια βδομάδα τώρα, πρόσφερε μια μοναδική υπηρεσία. Με τις επίσημες διαβεβαιώσεις των Τούρκων ότι τα ελληνικά πλοία που δεν θα έφεραν την εθνική τους σημαία και δεν θα ήταν δεμένα στο λιμάνι θα εξαιρούνταν από την κατάσχεση, εκπρόσωπος της επιτροπής έσπευσε με αντιτορπιλικό στην Αθήνα. Εκεί, με γραπτές εγγυήσεις για την τήρηση αυτών των δεσμεύσεων, συγκέντρωσε μια μοίρα πλοίων διάσωσης και επέστρεψε μαζί τους στη Σμύρνη.
Στο μεταξύ, η τουρκική διοίκηση είχε κοινοποιήσει στους Συμμάχους ότι θα έδινε την άδεια για τη μετακίνηση των προσφύγων, εξαιρώντας μόνο τους άντρες ηλικίας 17 έως 45 ετών.
Ταυτόχρονα σχεδόν ξέσπασε η επανάσταση στην Ελλάδα. Στη Μυτιλήνη και στη Χίο 75.000 ηττημένοι στρατιώτες, δυσαρεστημένοι από την κυβέρνηση, κατέλαβαν πολεμικά και εμπορικά πλοία. Στη συνέχεια επιβιβάστηκαν και ξεκίνησαν για την Αθήνα τραγουδώντας δημοκρατικά τραγούδια και επιδεικνύοντας κοροϊδευτικά ομοιώματα του βασιλιά. Οι σκηνές μεγάλης χαράς και ενθουσιασμού που είχαν εκτυλιχθεί τρία χρόνια νωρίτερα στην πρωτεύουσα είχαν δώσει τώρα τη θέση τους στην εικόνα ενός πλήθους που έστεκε άναυδο καθώς τα αεροπλάνα πετούσαν από ψηλά προκηρύξεις που πρότειναν ως μοναδική λύση εθνικής σωτηρίας την επανάσταση.
Την παραμονή της εκκένωσης πάνω απ’ τα κεφάλια των προσφύγων της Σμύρνης ένα άλλο αεροπλάνο -αυτή τη φορά τουρκικό- πετούσε προκηρύξεις κάνοντας κύκλους στον αέρα. Φέιγ βολάν ενημέρωναν συνεχώς το άστεγο -τώρα πια και ακυβέρνητο- πλήθος ότι όσοι δεν κατάφερναν να φύγουν μέσα σε μία βδομάδα θα εκτοπίζονταν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το επόμενο πρωί 350.000 άνθρωποι -μέσα στον πανικό της φυγής- να περάσουν απ’ την μπάρα της προκυμαίας κι ύστερα από ένα σωρό άλλες παρόμοιες μπάρες μέχρι να φτάσουν στην αποβάθρα του σιδηρόδρομου. Στο λιμάνι ήταν αγκυροβολημένα τα αναμενόμενα από καιρό πλοία - πόσο μικρά και απελπιστικά λίγα φαίνονταν τούτη την ώρα!-, πλοία ελληνικά με αμερικανική σημαία.
Την πρώτη μέρα εκατοντάδες πρόσφυγες συνθλίβονταν μέχρι θανάτου στην προκυμαία ή σπρώχνονταν μέχρι πνιγμού στην αποβάθρα, ώσπου οκτώ πλοία, υπό τη συνοδεία αμερικανικών αντιτορπιλικών, αναχώρησαν παίρνοντας μαζί τους 43.000 ψυχές. Για όσους έμεναν πίσω υπήρχαν μόνο άλλες έξι ευκαιρίες -μία την ημέρα- και ύστερα η απόγνωση της εκτόπισης στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας.
Έξι μέρες ακόμα μπροστά στις μπάρες, εκεί όπου ακούγονταν στριγκλιές από απελπισμένες γυναίκες που σπρώχνονταν για να περάσουν προς την ελευθερία και φωνές συζύγων που σέρνονταν προς τα πίσω για να μπουν στις ουρές των υπό εκτόπιση αντρών, δεμένων απ’ τον καρπό με σκοινιά· εκεί όπου οι γυναίκες θρηνούσαν και οι άντρες ρίχνονταν απεγνωσμένα στη θάλασσα· εκεί όπου τους έψαχναν όλους αρπάζοντας ό,τι πολύτιμο είχαν, ενώ έστελναν τους πιο πλούσιους πίσω ξανά στην πρώτη μπάρα, με την ελπίδα ότι θα εμφανιστούν την επομένη με νέα χρήματα- εκεί όπου η ξαφνική θέα ενός πλοίου διάσωσης έφερνε το θάνατο, από τσαλαπάτημα ή από πνιγμό- εκεί όπου η νυχτερινή περίπολος εντόπιζε άντρες -υπό εκτόπιση- οι οποίοι, μέσα σε καταιγισμό πυροβολισμών, κολυμπούσαν για να ξεφύγουν από τη φωτεινή δέσμη του προβολέα κάποιου αντιτορπιλικού, που απότομα έστρεφε το φως του αλλού, υπακούοντας στη διαταγή κάποιου πονόψυχου κυβερνήτη: «Σβήστε τον, δώστε στους ταλαίπωρους μια ευκαιρία!»
Με την έρευνα των Τούρκων από σπίτι σε σπίτι άλλοι 100.000 πρόσφυγες, που ήταν κρυμμένοι σε υπόγεια, ήρθαν να προστεθούν στο πλήθος της προκυμαίας, που ολοένα λιγόστευε. Το γεγονός αυτό καθιστούσε απαραίτητη την παράταση της προθεσμίας των έξι ημερών.
National Geographic magazine
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή η Disaster Relief Committe, οι εθελοντές της οποίας δεν είχαν αλλάξει τα ρούχα τους μια βδομάδα τώρα, πρόσφερε μια μοναδική υπηρεσία. Με τις επίσημες διαβεβαιώσεις των Τούρκων ότι τα ελληνικά πλοία που δεν θα έφεραν την εθνική τους σημαία και δεν θα ήταν δεμένα στο λιμάνι θα εξαιρούνταν από την κατάσχεση, εκπρόσωπος της επιτροπής έσπευσε με αντιτορπιλικό στην Αθήνα. Εκεί, με γραπτές εγγυήσεις για την τήρηση αυτών των δεσμεύσεων, συγκέντρωσε μια μοίρα πλοίων διάσωσης και επέστρεψε μαζί τους στη Σμύρνη.
 |
| Πρόσφυγες στην παραλία της Σμύρνης |
Στο μεταξύ, η τουρκική διοίκηση είχε κοινοποιήσει στους Συμμάχους ότι θα έδινε την άδεια για τη μετακίνηση των προσφύγων, εξαιρώντας μόνο τους άντρες ηλικίας 17 έως 45 ετών.
Ταυτόχρονα σχεδόν ξέσπασε η επανάσταση στην Ελλάδα. Στη Μυτιλήνη και στη Χίο 75.000 ηττημένοι στρατιώτες, δυσαρεστημένοι από την κυβέρνηση, κατέλαβαν πολεμικά και εμπορικά πλοία. Στη συνέχεια επιβιβάστηκαν και ξεκίνησαν για την Αθήνα τραγουδώντας δημοκρατικά τραγούδια και επιδεικνύοντας κοροϊδευτικά ομοιώματα του βασιλιά. Οι σκηνές μεγάλης χαράς και ενθουσιασμού που είχαν εκτυλιχθεί τρία χρόνια νωρίτερα στην πρωτεύουσα είχαν δώσει τώρα τη θέση τους στην εικόνα ενός πλήθους που έστεκε άναυδο καθώς τα αεροπλάνα πετούσαν από ψηλά προκηρύξεις που πρότειναν ως μοναδική λύση εθνικής σωτηρίας την επανάσταση.
Την παραμονή της εκκένωσης πάνω απ’ τα κεφάλια των προσφύγων της Σμύρνης ένα άλλο αεροπλάνο -αυτή τη φορά τουρκικό- πετούσε προκηρύξεις κάνοντας κύκλους στον αέρα. Φέιγ βολάν ενημέρωναν συνεχώς το άστεγο -τώρα πια και ακυβέρνητο- πλήθος ότι όσοι δεν κατάφερναν να φύγουν μέσα σε μία βδομάδα θα εκτοπίζονταν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το επόμενο πρωί 350.000 άνθρωποι -μέσα στον πανικό της φυγής- να περάσουν απ’ την μπάρα της προκυμαίας κι ύστερα από ένα σωρό άλλες παρόμοιες μπάρες μέχρι να φτάσουν στην αποβάθρα του σιδηρόδρομου. Στο λιμάνι ήταν αγκυροβολημένα τα αναμενόμενα από καιρό πλοία - πόσο μικρά και απελπιστικά λίγα φαίνονταν τούτη την ώρα!-, πλοία ελληνικά με αμερικανική σημαία.
Την πρώτη μέρα εκατοντάδες πρόσφυγες συνθλίβονταν μέχρι θανάτου στην προκυμαία ή σπρώχνονταν μέχρι πνιγμού στην αποβάθρα, ώσπου οκτώ πλοία, υπό τη συνοδεία αμερικανικών αντιτορπιλικών, αναχώρησαν παίρνοντας μαζί τους 43.000 ψυχές. Για όσους έμεναν πίσω υπήρχαν μόνο άλλες έξι ευκαιρίες -μία την ημέρα- και ύστερα η απόγνωση της εκτόπισης στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας.
Έξι μέρες ακόμα μπροστά στις μπάρες, εκεί όπου ακούγονταν στριγκλιές από απελπισμένες γυναίκες που σπρώχνονταν για να περάσουν προς την ελευθερία και φωνές συζύγων που σέρνονταν προς τα πίσω για να μπουν στις ουρές των υπό εκτόπιση αντρών, δεμένων απ’ τον καρπό με σκοινιά· εκεί όπου οι γυναίκες θρηνούσαν και οι άντρες ρίχνονταν απεγνωσμένα στη θάλασσα· εκεί όπου τους έψαχναν όλους αρπάζοντας ό,τι πολύτιμο είχαν, ενώ έστελναν τους πιο πλούσιους πίσω ξανά στην πρώτη μπάρα, με την ελπίδα ότι θα εμφανιστούν την επομένη με νέα χρήματα- εκεί όπου η ξαφνική θέα ενός πλοίου διάσωσης έφερνε το θάνατο, από τσαλαπάτημα ή από πνιγμό- εκεί όπου η νυχτερινή περίπολος εντόπιζε άντρες -υπό εκτόπιση- οι οποίοι, μέσα σε καταιγισμό πυροβολισμών, κολυμπούσαν για να ξεφύγουν από τη φωτεινή δέσμη του προβολέα κάποιου αντιτορπιλικού, που απότομα έστρεφε το φως του αλλού, υπακούοντας στη διαταγή κάποιου πονόψυχου κυβερνήτη: «Σβήστε τον, δώστε στους ταλαίπωρους μια ευκαιρία!»
Με την έρευνα των Τούρκων από σπίτι σε σπίτι άλλοι 100.000 πρόσφυγες, που ήταν κρυμμένοι σε υπόγεια, ήρθαν να προστεθούν στο πλήθος της προκυμαίας, που ολοένα λιγόστευε. Το γεγονός αυτό καθιστούσε απαραίτητη την παράταση της προθεσμίας των έξι ημερών.
National Geographic magazine
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου