Η ζωή στην Ελλάδα του 1912

Η Επανάσταση του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί το 1909 και η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο εντυπωσίασαν τον Τζορτζ Χίγκινς Μόζες, που έγραψε σχετικά:

«Η αναίμακτη επανάσταση του 1909, με εφαλτήριο μια ομάδα στρατιωτικών που είχαν ως στόχο να απαλλάξουν το στρατό και το ναυτικό από τα δεινά της πολιτικής εμπλοκής, πήγε πολύ πιο πέρα από όσο είχαν προβλέψει οι πρωτεργάτες της, με αποτέλεσμα οι Έλληνες να έχουν πια εναποθέσει όλες τους τις ελπίδες σε ένα πρόσωπο: Στον άνθρωπο που έφεραν στην Αθήνα από την πολυτάραχη Κρήτη για να βοηθήσει τα μέλη του    Στρατιωτικού Συνδέσμου. Αυτός μέσα σε δέκα μήνες έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδας, και κατάφερε μέσα σε τρεις εβδομάδες να χειριστεί μια κατάσταση την οποία αδυνατούσαν να αντιμετωπίσουν όλοι οι προκάτοχοί του.

Το θωρηκτό καταδρομικό Γ. Αβέρωφ σε λιθογραφία της εποχής

Ο άντρας αυτός είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Έλληνας όλων των Ελλήνων, που κατάγεται από διαπρεπή γενιά. [...] Με την εγκαθίδρυση του καθεστώτος της ύπατης αρμο­στείας στην Κρήτη ξεκίνησε και η διαφωνία μεταξύ Βενιζέλου και πρίγκιπα Γεωργίου, με αποκορύφωμα την απομάκρυνση του πρίγκιπα από το νησί. Αυτό το γεγονός ώθησε το βασιλικό κόμμα στην Αθήνα να θεωρήσει τον Βενιζέλο αρχιεπαναστάτη και στη συνέχεια να φροντίσει να δυσχεράνει το έργο του.

Ο ελληνικός λαός, όμως, ούτε στιγμή δεν έπαψε να τον υποστηρίζει. Έχει γίνει το είδωλό του - κι εκείνος δικαίωσε αυτή τη λατρεία. Έχοντας λάβει το πρωθυπουργικό αξίωμα πολύ πριν νιώσει έτοιμος για μια τέτοια θέση και γνωρίζοντας ότι, εν πολλοίς, χρωστούσε τη γρήγορη άνοδό του στους παλαιότερους πολιτικούς ηγέτες -οι οποίοι σκόπευαν να τον “πνίξουν” δίνοντάς του υπερβολική εξουσία- κατάφερε να κατατροπώσει τους εχθρούς του, να εκπλήξει τους φίλους του και να δικαιώσει τις προσδοκίες του λαού, που τον αντι­μετωπίζει ως την ενσάρκωση του μέλλοντος του και ποτέ δεν έπαψε να τον χαιρετίζει ως σωτήρα του ελληνισμού. [...]

Υπό την καθοδήγησή του αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα, η Βουλή ανεξαρτητοποιήθηκε και ξεκίνησε μια εποικοδομητική νομοθετική διαδικασία. Παράλληλα, δόθηκε στο εκλογικό σώμα η δυνατότητα να επιλέγει μεταξύ περισσότερων αντιπροσώπων. Ορίστηκε επίσης η διάρκεια της θητείας του δικαστικού σώμα­τος, το οποίο διαχωρίστηκε από την πολιτική εξουσία.

Στη συνέχεια έγινε αναδιοργάνωση στα υπουργεία και οι δημόσιες υπηρεσίες στελεχώθηκαν με βάση αξιοκρατικά κυρίως κριτήρια. [...]

Παράλληλα, δόθηκε έμφαση στην αναδιοργάνωση του στρατού και του στόλου, καθήκον που ανέλαβαν η γαλλική και η αγγλική αποστολή αντίστοιχα. Η επιτυχημένη αναδιοργά­νωση φάνηκε κατ’ αρχάς στους ελιγμούς της περασμένης άνοιξης και κατόπιν αποδείχθηκε περίτρανα στις πολεμικές επιχειρήσεις. [...]

Η Βαλκανική Συμμαχία οφείλεται περισσότερο στον Βενιζέλο παρά σε οποιονδήποτε άλλο. [...] Οι ευρωπαϊκές Δυνά­μεις και οι διπλωμάτες τους σάστισαν μαθαίνοντας τα επι- τεύγματά του. Αν και ήταν όλοι τους καλά ενημερωμένοι -είχαν πληροφορηθεί τις φήμες που κυκλοφορούσαν-, μέσα στον ενάμιση χρόνο που διήρκεσαν οι διαπραγματεύσεις αρ- νήθηκαν να πιστέψουν ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν δύο λαοί, όπως οι Έλληνες και οι Βούλγαροι, που είχαν έρθει αντιμέτω­ποι με τέτοια σκληρότητα στη Μακεδονία, να καταφέρουν να έρθουν σε συμφωνία, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα του υπό διαπραγμάτευση θέματος.

Ωστόσο, ήταν ηλίου φαεινότερον ότι, από τη στιγμή που ο Βενιζέλος ανέβηκε στην εξουσία, θα γινόταν πραγματικότητα το πολυπόθητο, από παλιά, όνειρο όλων των Βαλκάνιων πο­λιτικών: Η επίτευξη μιας ουσιαστικής συμφωνίας που θα είχε στόχο την καλύτερη διανομή των εδαφών της ευρωπαϊκής Τουρκίας προς όφελος των υπόδουλων χριστιανικών λαών».

Τζορτζ  Χίγκινς Μόζες
National Geographic magazine

   Οκτώβρης 1915