Συμπεράσματα για την οικονομική ανάπτυξη

Μια ματιά στα δεδομένα της περιόδου 1923-1930 μας πείθει ότι η Ελλάδα γνωρίζει, σ’ αυτό το διάστημα, πραγματική οικονομική απογείωση. Και αυτό δε φαίνεται, μόνο, από την ανιούσα πορεία της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής και της αξίας της. Φαίνεται και από τις νέες καλλιέργειες, ιδιαίτερα των βιομηχανικών προϊόντων. Κυρίως, από την καλλιέργεια του καπνού, που πρυτανεύει ανάμεσα σ’ όλες τις άλλες και ανεβάζει αισθητά το οικονομικό επίπεδο της χώρας.
Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι η οικονομία, από οικιακή, μετασχηματίζεται, σταδιακά, σε επιχειρησιακή. Όμως, και τα σύγχρονα καλλιεργητικά μέσα έπαιξαν το ρόλο τους στην αύξηση της παραγωγής και στη βελτίωση της ποιότητάς της. Ανάμεσα σ’ αυτά, την πρώτη θέση έχουν τα λιπάσματα.

Πράγματι, ενώ το 1920 καταναλώθηκαν μόνο 5.480 τόνοι λιπασμάτων, το 1929 η κατανάλωση ανέβηκε στους 49.100 τόνους. Αυτό σημαίνει ότι, σε κάθε 1.000 κατοίκους της Μακεδονίας, αναλογούν 0,8 τόνοι.

Το μέγαρο Σερπιέρη, κτισμένο το 1884, όπως φαίνεται από την οδό Πανεπιστημίου. Από το 1929 έως το 2013 φιλοξένησε την έδρα της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος.

Αλλά και η συσπείρωση των προσφύγων στις Ενώσεις Γεωργικών Συ­νεταιρισμών μαρτυρεί ωρίμανση συνεταιριστικής συνείδησης και αντίληψη παραγωγικότερης συλλογικής δράσης. Κορυφαίος, όμως, παράγοντας της οικονομικής και κοινωνικής ανόδου των προσφύγων στάθηκε η Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος (ΑΤΕ), για την ίδρυση της οποίας προηγήθηκαν απανωτά πιεστικά υπομνήματα από τον αγροτικό πληθυσμό όλης της χώρας, μέσω των Γεωργικών Συνεταιρισμών. 

Η Εθνική Τράπεζα, που είχε την ευθύνη της χρηματοδότησής τους, έκανε πολλά για τους πρόσφυγες αλλά ήταν αδύνατο να αντέξει στην πληθώρα των νέων προβλημάτων που ζητούσαν άμεση λύση.

Τελικά, οι συντονισμένοι αγώνες ντόπιων και προσφύγων καρποφο­ρούν τον Ιούλιο του 1929, και οδηγούν στην ίδρυση της Α.Τ.Ε.