Οι αντιδράσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας

Γεώργιος Μπαλτατζής

Η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε αποφασιστικά στη συνεχιζόμενη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού. Στις 18 Μαΐου 1922 έγινε στην Ελληνική Εθνοσυνέλευση ειδική ημερήσια συζήτηση με θέμα τους διωγμούς των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. 
Κύριος εισηγητής ήταν ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Μπαλτατζής, ο οποίος εξέθεσε με κάθε λεπτομέρεια τα κεμαλικά εγκλήματα. Η εφημερίδα Εσπερινή, η οποία παρακολούθησε τη συνεδρίαση, έγραψε γι αυτό το θέμα: «Οι παραστάντες εν τω Κοινοβουλίω κατά την χθεσινήν συνεδρίασιν της Εθνοσυνελεύσεως, ησθάνθησαν όλην την φρικιαστικήν οδύνην ην επροξένησαν αι περί των σφαγών υπό Τούρκων δηλώσεις του  επί των Εξωτερικών Υπουργού εξεικονίσαντος και περιγράψαντος το τραγικόν μαρτυρολόγιον των Χριστιανών κατοίκων του Πόντου, Ελλήνων και Αρμενίων, ανδρών, γερόντων και γυναικοπαίδων πεσόντων θύματα της Τουρκικής θηριωδίας και βαρβαρότητος».

Οι τουρκικές αντιδράσεις
Ανήσυχοι και αντίθετοι στα σκληρά μέτρα της κεμαλικής κυβέρνησης απέναντι στους Έλληνες ήταν ακόμη και κάποιοι κεμαλικοί βουλευτές, ιδιαίτερα της περιοχής του Πόντου, οι οποίοι κατηγορήθηκαν από το συνάδελφό τους βουλευτή της Προύσας, Εμίν μπέη, στη συνεδρίαση της 21ης Αυγούστου 1922, ως «οπαδοί του ποντιακού ιδεώδους» και παραπέμφθηκαν σε εξεταστική επιτροπή για τις μετριοπαθείς θέσεις τους και την παθητική τους στάση.


.......................................................

Είναι γεγονός πως οι Αμερικανοί θεωρούσαν τους Τούρκους ως τους πλέον αξιόπιστους συμμάχους τους στην ανατολική Μεσόγειο. Το ίδιο συνέβαινε και με τους Γερμανούς, που για πολύ καιρό τους θεωρούσαν ως «επίτιμους Γερμανούς» στη Μέση Ανατολή. Υπήρχαν ακόμη, από την άλλη, οι Άγγλοι και οι Γάλλοι, που δεν μπορούσαν να υστερήσουν στο παιχνίδι της εποπτείας του μεσανατολικού χώρου.Έκαναν το παν για να διατηρήσουν την εύνοια των Τούρκων, με αποτέλεσμα οι λαοί της Μικράς Ασίας να μην έχουν ένα μόνο αφέντη αλλά πολλούς.
Κάθε λαός έχει δικαίωμα να απαιτεί με επιμονή την επίσημη αναγνώριση των αδικημάτων που διαπράχθηκαν εναντίον του. Η σημερινή πραγματικότητα δεν δικαιολογεί νέες ολιγωρίες και αναβολές. Όταν κανείς αργοπορεί απέναντι στην Ιστορία, αυτή τον εκδικείται.

Πολλοί θ’ αναρωτιούνται γιατί δεν σώζονται φωτογραφίες από μια τόσο μεγάλη καταστροφή. Η έκθεση του αντιπλοιάρχου Δ. Μελετόπουλου, που στάλθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1922 προς το Γενικό Επιτελείο του Ναυτικού, δίνει την απάντηση: «Έχω την τιμήν ν' αναφέρω ότι, συνεπεία της υπ αριθ. 13102 από 14/27 Νοεμβρίου τηλεγραφικής Διαταγής του Υπουργείου των Εξωτερικών προς την Υπάτην Αρμοστείαν, όπως μεριμνήσω να προμηθευθώ εκ του Αμερικανικού Αντιτορπιλλικού “Litchfield” σειράν φωτογραφιών της πυρκαϊάς και ωμοτήτων εν Σμύρνη, καταρτισθείσαν υπό ερασιτέχνου φωτογράφου του πληρώματος του ειρημένου πλοίου, εγκαίρως απετάθην προς τον Κυβερνήτην τούτου δι’ επιστολής μου, ζητήσας την μεσολάβησίν του. 
Καθυστερούσης της απαντήσεώς του μετέβη εις το πλοίον ο υποφροντιστής Ν. Ποριώτης, γενόμενος φιλοφρονέστατα δεκτός υπό των Αμερικανών αξιωματικών. Ούτοι όμως, εις σχετικήν παράκλησίν του, εδήλωσαν ότι προ πολλού ήδη είχεν εκδοθή αυστηρά διαταγή του Αμερικανού Ναυάρχου, απαγορεύουσα την εξαγωγήν οιασδήποτε φωτογραφικής εικόνος εκ των πλοίων και διατάσσουσα την καταστροφήν των υπαρχόντων αντιτύπων.
 Σχετικώς προς τα άνω πληροφορούμαι ότι εις το ενταύθα φωτογραφείον Κωνσταντινίδου είχον δοθή υπό Αμερικανού προς εκτύπωσιν φωτογραφικοί τινες πλάκες της πυρκαϊάς Σμύρνης. Αλλά κατόπιν ο Αμερικανός μεταβάς εσπευσμένως τας απέσυρεν».

Κωνσταντίνος Φωτιάδης
 Καθηγητής Νέας Ελληνικής Ιστορίας 
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας