Τα ανταρτικά σώματα στην περιοχή Γαλίαινας και του Ακ Νταγ Ματέν . Μέρος 1ο

Τα ανταρτικά σώματα της περιοχής Γαλίαινας συγκροτήθηκαν στην αρχή από μία δύναμη 30 οπλιτών και από άλλους εφέδρους, που χρησιμοποιούνταν σε πε­ρίπτωση ανάγκης με τελική δύναμη και με εναλλαγές που έφταναν τους 120, τους οποίους ακολουθούσαν και πολλά γυναικόπαιδα των οικογενειών των παλικαριών. Το σώμα αυτό τελούσε κάτω από την αρχηγία του Ιωάννη Κιαγχίδη (Καράγιαννη) από το συνοικισμό Γουρνίσκια των Λειβαδιών και από την πολιτι­κή διοργανωτική επιτροπή, η οποία αποτελούνταν από τους Ιωάννη Δοξόπουλο τέως πάρεδρο και ανακριτή του ειρηνοδικείου Μάτσκας, Κων/νο Αμοιρίδη του Ιωάννου, πεθερό του τέως προέδρου της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης Χαρά­λαμπου Κιαγχίδη, Γεώργιο Γεωργιάδη (Τορκαλίδη) και τον ηγούμενο Γρηγόριο Παντελίδη της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα.

Στην ανωτέρω δύναμη των ανταρτών υπηρετούσαν και τέσσερις χωροφύλα­κες (τσανταρμάδες) του μοιράχου Χωροφυλακής Μάτσκας Μουστά Εφέντη, οι οποίοι αποτελούσαν τον ενδιάμεσο κρίκο συνδέσεως της μυστικής συνεργασίας και αυτοί ήσαν οι Χαράλαμπος Γεωργιάδης, Ηλίας Κιαγχίδης από το χωριό Τσουπανδή, καθώς και ο Ιωάννης Μωυσιάδης, ενώ από τα Λειβάδια ήταν ο Α­πόστολος Ξυλαπετσίδης, λυράρης των παλαιών μουσικών σκοπών.

Ειδικά, αυτοί οι τέσσερις, την ημέρα ήταν χωροφύλακες και τις νύχτες α­ντάρτες, με τη συγκατάθεση του διοικητή τους. Η κατάταξή τους στη χωροφυλακή έγινε αρχικά με συνεννόηση των καπεταναίων του Ιωάννη Δοξοπούλου με τον Μουστά Εφέντη, με βάση το σουλτανικό Χουριέτ περί ισότητας και δικαιωμάτων των μειονοτήτων, αλλά η κατάσταση αυτή άλλαξε με την άνοδο στην εξουσία του Κεμάλ, δηλ. μετά την επικράτησή του, οπότε είχε μετατεθεί ο σουλτανικός Μου­στά Εφέντης στο Ερζερούμ .

Το ανταρτικό αυτό συγκρότημα, αποτελούνταν από τον οπλαρχηγό, τον υπαρχηγό, καθώς και από άλλους αξιωματούχους με τις σχετικές αρμοδιότητες.

Και η δράση του σώματος αυτού, απέβλεπε κατά βάθος στη διαφύλαξη του ελληνικού πληθυσμού των περιοχών Γαλίαινας - Ματσούκας και των Ιερών Μο­νών, που αποτελούσαν τη σκέπη και προστασία των χριστιανών Ελλήνων, αλλά ακόμη και των Τούρκων.

Η κατάσταση σε λίγο διάστημα έφθασε στο απροχώρητο και τα ελληνικά χωριά της Γαλίαινας Λειβαδιά, Τσουπανδή, Βάλαινα, Κοτύλια, Ζίλμα, Αρμενού, Σεϊλανάντων, Μισαηλάντων, Κουταλά, Δίρχα κ.ά. έγιναν ανάστατα από τα πολυ­πληθή κρούσματα των ληστανταρτικών ατάκτων σωμάτων των Τούρκων. Οι προ­εστοί των χωριών αυτών διαμαρτυρήθηκαν στις συγκροτηθείσες τουρκικές αρχές (πολιτικές και χωροφυλακής) και για να αμυνθούν τα χριστιανικά χωριά αποφά­σισαν τη συγκρότηση δικών τους ανταρτικών ομάδων (τύπου αρματολών στην αρχή). Με τη συγκρότηση των ομάδων αυτών για αρκετό διάστημα επεκράτησε κάποια ησυχία στους ελληνικούς πληθυσμούς.

Μάλιστα δε με τη συγκατάθεση του διοικητή χωροφυλακής της Μάτσκας Μουστά Εφέντη, Μοιράρχου, προς τους Ιωάννη Κιαγχίδη και Γεώργιο Παπαδόπουλο, επετεύχθη η εξόντωση πολλών κακοποιών Τούρκων ολόκληρης της λη­στρικής ομάδας των Μουσταφάδων από το χωριό Καρτούλ. Με άλλη διαταγή του μοιράρχου, συνελήφθησαν από τη χωροφυλακή του, που αποτελούνταν από Τούρκους και χριστιανούς Ζαπτιέδες (χωροφύλακες) μερικοί Τούρκοι αγάδες (Εϊμζατέδες) που κινούσαν τα νήματα καταστροφής των χριστιανών και φυλακίσθηκαν τρεις μήνες στο χωριό Κατρούλ. Με άλλη εντολή του Μουστά Εφέντη και του Καϊμακάμη Μάτσκας Βασίμπεη, η περιουσία των Μουσταφάδων από το Κατρούλ την οποία απέκτησαν παράνομα από τις λεηλασίες κατασχέθηκε. Μετά από τρίμηνη φυλάκιση των αγάδων αυτών, οι οπλαρχηγοί Ιωάννης Κιαγχίδης και Γεώργιος Παπαδόπουλος, οι Μουστά Εφέντης και Βασίμπεης και ο καταγόμενος από το χωριό Λειβάδια Ιωάννης Δοξόπουλος, πρωτεργάτης κάθε εθνικής κίνησης και πρώην δικαστικός γραμματέας Μάτσκας, με κοινή συννενόηση έβαλαν τον τελευταίο να ζητήσει την αποφυλάκιση των αγάδων, με τρόπο ώστε και να τιμω­ρηθούν, αλλά και να αναγνωρίσουν τη σωτηρία τους από τους χριστιανούς.

Αχιλλέας Στ. Ανθεμίδης
Διδακτορας Νομικής Πανεπιστημίου Gottingen