Αρχές Απρίλη του '22 η στρατιωτική διοίκηση Τραπεζούντας οργάνωσε ισχυρό εκστρατευτικό σώμα, το οποίο εγκαταστάθηκε στα καμένα χωριά της Σάντας, με σκοπό, φυσικά, να αρχίσει συστηματικές επιχειρήσεις για την εξόντωση των ανταρτών.
Τα πράγματα έδειξαν, ότι αυτό ήταν αδύνατον.
Η πείνα όμως ήταν πολύ χειρότερη από τον στρατό. Και όπως πάντοτε, υπήρξε και στην περίπτωση αυτή κακός, κάκιστος σύμβουλος:
Από τους 63 άνδρες και μια γυναίκα-την Σοφία Γ. Σισμανίδου- που αποτελούσαν την μεγαλύτερη και καλύτερα συγκροτημένη ομάδα των ανταρτών, οι σαράντα πήραν την απόφαση να κάνουν μια προσπάθεια διαφυγής στο ρωσικό έδαφος.
Δραματικές ήσαν οι συζητήσεις που έγιναν γύρω από το θέμα αυτό. Ο Ευκλείδης αντιτάχθηκε με όλο το προσωπικό κύρος του εναντίον του σχεδίου, γιατί διέβλεπε ότι δεν είχε καμιά ελπίδα επιτυχίας την εποχή εκείνη, ενώ θα εξέθετε οπωσδήποτε σε σοβαρότατο κίνδυνο όσους θα έκαναν την προσπάθεια. Δυστυχώς δεν ακούστηκε.
Δεν ωφέλησε καν η πρότασή του να κάνουν υπομονή και να φύγουν όλοι μαζί τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβρη, οπότε και ο καιρός θα ήταν θερμότερος και στα δάση θα έβρισκαν κατά την μακρινή οδοιπορία τους κάτι για τροφή.
Πεισματάρης και αλύγιστος ο εμπνευστής του σχεδίου Κώστας Τσιλιγκιαρίδης, κατόρθωσε να παρασύρει τους περισσότερους. Ήταν τόσο άφοβος, τόσο γενναίος και ριψοκίνδυνος, ώστε στην μνήμη των Σανταίων εξακολουθεί να ζει περισσότερο με την προσωνυμία Ατέσογλης (Γιος της φωτιάς), που του είχαν δώσει οι συμπολεμιστές του, παρά με το πραγματικό του όνομα. Δεν είχε όμως ούτε την σύνεση ούτε την διορατικότητα του Ευκλείδη, του οποίου οι φόβοι πολύ γρήγορα επαληθεύτηκαν.
Τις πρώτες ημέρες του Μάη, με τις ευχές εκείνων που έμειναν, οι σαράντα αντάρτες ξεκίνησαν για την παράτολμη προσπάθεια. Οχτώ ημέρες αργότερα, στο χωριό Ισπίρ της περιφέρειας Μπαϊμπούρτ βρέθηκαν στην ανάγκη από έλλειψη τροφίμων, να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.
Εκεί στο σπίτι του μουχτάρη (προέδρου της κοινότητας όπως θα λέγαμε σήμερα) όπου ο αρχηγός της ομάδας Κώστας Τσιλιγκιαρίδης είχε την τόλμη να πάει με άλλους πέντε, έπεσαν σε παγίδα και μόνο ένας κατόρθωσε να διαφύγει —ο Ιωάννης Ξανθόπουλος. Ο ίδιος ο αρχηγός, με τον νεώτερο αδελφό του Χριστόφορο και με τους Χαράλαμπο Κοπαλίδη, Αβραάμ Χιονίδη και Iωάννη Μελίδη συνελήφθησαν,αφού είχαν αιφνιδιαστεί, μέσα στο σπίτι του μουχτάρη. Αργότερα τους κρέμασαν στο Μπαϊμπούρτ.
Μόλις ο Ξανθόπουλος έφερε την πληροφορία στους υπόλοιπους της ομάδας, που περίμεναν έξω από το χωριό, αποφασίστηκε η επιστροφή στην Σάντα, η οποία πραγματοποιήθηκε έπειτα από αφάνταστες ταλαιπωρίες.
Δύο μόνο από όλους, οι Ματθαίος Εφραιμίδης και Φωκίων Χαριάδης θέλησαν να συνετίσουν τον δρόμο προς τα ρωσικά σύνορα και από αυτούς πάλι μόνο ο Εφραιμίδης κατόρθωσε κάποτε να φτάσει στο Βατούμ. Ο Φωκίων πιάστηκε καθ’ οδό και εκτελέστηκε, κατά πάσα πιθανότητα στην Ριζούντα.
Αλλά και η ομάδα των 24 που είχε μείνει με τον Ευκλείδη έπαθε στο διάστημα των λίγων ημερών που μεσολάβησε σοβαρή αβαρία:
Έχασε στην Κάτρα δυο καλά παλληκάρια, τους Γεώργιο Σισμανίδη και Θεόδωρο Κουρτίδη.
Είχε προηγηθεί πολύωρη συμπλοκή, στην οποία οι κυκλωμένοι από παντού Σανταίοι πολεμιστές εξάντλησαν τα πυρομαχικά των. Και άλλοι κατόρθωσαν να διαφύγουν, οι δυο όμως που αναφέρονται παραπάνω, άρρωστοι και εξαντλημένοι από τις κακουχίες, έπεσαν στα χέρια του στρατού,που τους έστειλαν στην Τραπεζούντα.
Φρικτό υπήρξε το τέλος του Γιώργου Σισμανίδη, ο οποίος εκτελέστηκε μέσα στο νοσοκομείο των φυλακών από ανθρώπους του Κάλφα, με μαχαιριές.
Ο Κάλφας αυτός δεν είχε καμιά επίσημη ιδιότητα, ήταν όμως αρχηγός μιας πολυάριθμης ομάδας ατάκτων από τα χωριά της Γεμουράς , άσπονδος εχθρός των Σανταίων.
Τα πράγματα έδειξαν, ότι αυτό ήταν αδύνατον.
 |
| Πιστοφάντων Σαντας |
Από τους 63 άνδρες και μια γυναίκα-την Σοφία Γ. Σισμανίδου- που αποτελούσαν την μεγαλύτερη και καλύτερα συγκροτημένη ομάδα των ανταρτών, οι σαράντα πήραν την απόφαση να κάνουν μια προσπάθεια διαφυγής στο ρωσικό έδαφος.
Δραματικές ήσαν οι συζητήσεις που έγιναν γύρω από το θέμα αυτό. Ο Ευκλείδης αντιτάχθηκε με όλο το προσωπικό κύρος του εναντίον του σχεδίου, γιατί διέβλεπε ότι δεν είχε καμιά ελπίδα επιτυχίας την εποχή εκείνη, ενώ θα εξέθετε οπωσδήποτε σε σοβαρότατο κίνδυνο όσους θα έκαναν την προσπάθεια. Δυστυχώς δεν ακούστηκε.
Δεν ωφέλησε καν η πρότασή του να κάνουν υπομονή και να φύγουν όλοι μαζί τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβρη, οπότε και ο καιρός θα ήταν θερμότερος και στα δάση θα έβρισκαν κατά την μακρινή οδοιπορία τους κάτι για τροφή.
Πεισματάρης και αλύγιστος ο εμπνευστής του σχεδίου Κώστας Τσιλιγκιαρίδης, κατόρθωσε να παρασύρει τους περισσότερους. Ήταν τόσο άφοβος, τόσο γενναίος και ριψοκίνδυνος, ώστε στην μνήμη των Σανταίων εξακολουθεί να ζει περισσότερο με την προσωνυμία Ατέσογλης (Γιος της φωτιάς), που του είχαν δώσει οι συμπολεμιστές του, παρά με το πραγματικό του όνομα. Δεν είχε όμως ούτε την σύνεση ούτε την διορατικότητα του Ευκλείδη, του οποίου οι φόβοι πολύ γρήγορα επαληθεύτηκαν.
Τις πρώτες ημέρες του Μάη, με τις ευχές εκείνων που έμειναν, οι σαράντα αντάρτες ξεκίνησαν για την παράτολμη προσπάθεια. Οχτώ ημέρες αργότερα, στο χωριό Ισπίρ της περιφέρειας Μπαϊμπούρτ βρέθηκαν στην ανάγκη από έλλειψη τροφίμων, να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.
Εκεί στο σπίτι του μουχτάρη (προέδρου της κοινότητας όπως θα λέγαμε σήμερα) όπου ο αρχηγός της ομάδας Κώστας Τσιλιγκιαρίδης είχε την τόλμη να πάει με άλλους πέντε, έπεσαν σε παγίδα και μόνο ένας κατόρθωσε να διαφύγει —ο Ιωάννης Ξανθόπουλος. Ο ίδιος ο αρχηγός, με τον νεώτερο αδελφό του Χριστόφορο και με τους Χαράλαμπο Κοπαλίδη, Αβραάμ Χιονίδη και Iωάννη Μελίδη συνελήφθησαν,αφού είχαν αιφνιδιαστεί, μέσα στο σπίτι του μουχτάρη. Αργότερα τους κρέμασαν στο Μπαϊμπούρτ.
Μόλις ο Ξανθόπουλος έφερε την πληροφορία στους υπόλοιπους της ομάδας, που περίμεναν έξω από το χωριό, αποφασίστηκε η επιστροφή στην Σάντα, η οποία πραγματοποιήθηκε έπειτα από αφάνταστες ταλαιπωρίες.
Δύο μόνο από όλους, οι Ματθαίος Εφραιμίδης και Φωκίων Χαριάδης θέλησαν να συνετίσουν τον δρόμο προς τα ρωσικά σύνορα και από αυτούς πάλι μόνο ο Εφραιμίδης κατόρθωσε κάποτε να φτάσει στο Βατούμ. Ο Φωκίων πιάστηκε καθ’ οδό και εκτελέστηκε, κατά πάσα πιθανότητα στην Ριζούντα.
Έχασε στην Κάτρα δυο καλά παλληκάρια, τους Γεώργιο Σισμανίδη και Θεόδωρο Κουρτίδη.
Είχε προηγηθεί πολύωρη συμπλοκή, στην οποία οι κυκλωμένοι από παντού Σανταίοι πολεμιστές εξάντλησαν τα πυρομαχικά των. Και άλλοι κατόρθωσαν να διαφύγουν, οι δυο όμως που αναφέρονται παραπάνω, άρρωστοι και εξαντλημένοι από τις κακουχίες, έπεσαν στα χέρια του στρατού,που τους έστειλαν στην Τραπεζούντα.
Φρικτό υπήρξε το τέλος του Γιώργου Σισμανίδη, ο οποίος εκτελέστηκε μέσα στο νοσοκομείο των φυλακών από ανθρώπους του Κάλφα, με μαχαιριές.
Ο Κάλφας αυτός δεν είχε καμιά επίσημη ιδιότητα, ήταν όμως αρχηγός μιας πολυάριθμης ομάδας ατάκτων από τα χωριά της Γεμουράς , άσπονδος εχθρός των Σανταίων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου