Με τις δυσχερέστατες επισιτιστικές συνθήκες που έχομε περιγράφει, κακά και ψυχρά περνούσε ο χειμώνας, και μέρα με την μέρα πλησίαζε η εποχή της αναπόφευκτης και αποφασιστικής "εξηγήσεως" των ανταρτών με τον στρατό, που ετοιμάζονταν να εκστρατεύσει εκ νέου.
Και τότε, εντελώς απρόβλεπτα, οι αντάρτες βρέθηκαν μπροστά σε δίλημμα. Κατά τα τέλη Φεβρουαρίου του 1922 ήρθαν σε επαφή με αυτούς απεσταλμένοι του Μητροπολίτη Ροδοπόλεως Κυρίλλου, κομιστές επιστολής του, με ημερομηνία 15-2-22 και με το ακόλουθο περιεχόμενο, σε ακριβή αντιγραφή:
«Προς
τους εν Σάντα και τη περιφερεία αυτής ευρισκομένους Σανταίους, φυγοστράτους τε και φυγοδίκους.
Φέρομεν είς γνώσιν σας, ότι ή Σεβαστή ημών Κυβέρνησις εξέδωκε νόμον υπ’ άριθ. 183 και ημερομηνίαν 21 Ιανουαρίου τρ. έτους, δια του οποίου δηλούται, ότι οι μετερχόμενοι την ληστείαν, προσερχόμενοι δε και παραδιδόμενοι οικειοθελώς εις τας κατά τόπους πολιτικάς αρχάς, δεν φυλακίζονται, άλλ’ απλώς υπάγονται εις στρατιωτικήν θητείαν. Επειδή δέ, προς κατάπαυσιν της δράσεως των ληστρικών συμμοριών απεφάσισεν η κυβέρνησις αυστηρώς να καταδίωξη τας εκασταχού τοιαύτας συμμορίας διά τακτικού στρατού και επειδή αυτό τούτο το αληθές συμφέρον σας απαιτεί να παύση ο μέχρι σήμερον ληστρικός και εναντίον του νόμου βίος σας, δια ταύτα πατρικώς σας συμβουλεύομεν να κατέλθητε αμέσως και χωρίς άλλο εις Τσεβιζλίκι και να παραδοθήτε εις τας εκεί πολιτικάς αρχάς, όντες βέβαιοι, ότι αύται θα σας δώσουσι την αμνηστίαν σας και ασφαλώς και ακινδύνως θα σας αποστείλωσιν εκεί, όπου ευρίσκονται και οι λοιποί συμπατριώται σας.
»Την απόφασιν ταύτην διεκοίνωσεν εις ημάς ο Φυρκά κομαντανή της Τραπεζούντας, όστις μας εδήλωσε συγχρόνως, ότι απηνώς θα καταδιώξη πάντας ανεξαιρέτως και την τελευταίαν καταστροφήν σας θα επιφέρη, εν περιπτώσει καθ’ ην δεν ηθελάτε προσέλθει εγκαίρως.
»Επιθυμούμεν να επωφεληθήτε από την ευκαιρίαν αυτήν και να σώσητε την κινδυνεύουσαν ζωήν σας. Θεωρούντες δε καλόν να στείλετε προς ημάς εις Λιβεράν δύο ή τρία άτομα, ίνα λάβητε περισσοτέρας λεπτομερείας περί των αγαθών διαθέσεων της κυβερνήσεως και εύχομαι τω Παναγάθω Θεώ να διαφωτίση τον τε νουν και την καρδίαν σας, διατελούμεν
Εν Τραπεζούντι τη 15 Φεβρουαρίου 1922
Διάπυρος προς θεόν ευχέτης
Σφραγίς
Ο Ροδοπόλεως Κύριλλος
Στην επιστολή αυτή εστάλη από τους αντάρτες απάντηση αρνητική. Η απάντηση ήταν γεμάτη παράπονο για την κακομεταχείριση των γυναικόπαιδων και η ουσία της συνοψίζονταν στην άποψη, ότι δεν μπορούσε να γίνει λόγος για κατάθεση των όπλων από τους αντάρτες, αν δεν προηγείτο η μεταφορά των γυναικόπαιδων στην Ελλάδα.
Αλλά οι αρχές δεν θεώρησαν την απάντηση οριστική και εζητήθη νέα επικοινωνία με τους αντάρτες, με την μεσολάβηση πάντοτε του Μητροπολίτου Ροδοπόλεως, στην επαρχία του οποίου ανήκε εκκλησιαστικώς η Σάντα.
Ελήφθη, λοιπόν, και δεύτερη επιστολή του Μητροπολίτου Ροδοπόλεως, αυτήν την φορά απευθυνόμενη προσωπικώς προς τον οπλαρχηγό Ευκλείδη, για την παράδοση των ανταρτών στις αρχές, σύμφωνα με το διάταγμα της αμνηστίας που είχε δημοσιευθεί.
Η επιστολή είχε γραφεί τώρα όχι στην έδρα της Μητροπόλεως, αλλά στην Ιερά Μονή Περιστερά, με ημερομηνία 26 Μαρτίου 1922 και είχε την ιδία τύχη με την πρώτη. Δεν δόθηκε καμιά σημασία στις συστάσεις του Μητροπολίτη.
Όπως δήλωσε αργότερα ο Ευκλείδης στον γράφοντα, το περιεχόμενο των επιστολών δεν θεωρήθηκε προερχόμενο από την ελευθέρα γνώμη του Μητροπολίτη, αλλά κρίθηκε ως παγίδα από μέρους του μεράρχου Τραπεζούντας, ο οποίος εξανάγκασε τον Μητροπολίτη στην σύνταξή τους.
Όπως και αν έχει το πράγμα, η ουσία είναι, ότι παρά την απελπιστική θέση τους, κανένας από τους αντάρτες δεν θέλησε να παραδοθεί. Στο σημείο αυτό βρέθηκαν σύμφωνοι όλοι.
Ευριπίδης Χειμωνίδης
(γιος του Φ. Χειμωνίδη Α' ιστοριογράφου της Σάντας, που πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στο περιβόητο στρατόπεδο "Σελιμιέ" τον Μάρτη του 1923 σε ηλικία 46 χρόνων, θύμα και εκείνος των κακουχιών και των στερήσεων από την εξορία που είχε προηγηθεί, στο Ερζερούμ και της αμέσως στη συνέχεια νέας ταλαιπωρίας και του ξεριζωμού τους στην Ελλάδα.)
Και τότε, εντελώς απρόβλεπτα, οι αντάρτες βρέθηκαν μπροστά σε δίλημμα. Κατά τα τέλη Φεβρουαρίου του 1922 ήρθαν σε επαφή με αυτούς απεσταλμένοι του Μητροπολίτη Ροδοπόλεως Κυρίλλου, κομιστές επιστολής του, με ημερομηνία 15-2-22 και με το ακόλουθο περιεχόμενο, σε ακριβή αντιγραφή:
 |
| Θεμέλιος λίθος από τον Κύριλλο της κεντρικής σχολής της Σάντας. 8 Αυγούστου του 1910 |
«Προς
τους εν Σάντα και τη περιφερεία αυτής ευρισκομένους Σανταίους, φυγοστράτους τε και φυγοδίκους.
Φέρομεν είς γνώσιν σας, ότι ή Σεβαστή ημών Κυβέρνησις εξέδωκε νόμον υπ’ άριθ. 183 και ημερομηνίαν 21 Ιανουαρίου τρ. έτους, δια του οποίου δηλούται, ότι οι μετερχόμενοι την ληστείαν, προσερχόμενοι δε και παραδιδόμενοι οικειοθελώς εις τας κατά τόπους πολιτικάς αρχάς, δεν φυλακίζονται, άλλ’ απλώς υπάγονται εις στρατιωτικήν θητείαν. Επειδή δέ, προς κατάπαυσιν της δράσεως των ληστρικών συμμοριών απεφάσισεν η κυβέρνησις αυστηρώς να καταδίωξη τας εκασταχού τοιαύτας συμμορίας διά τακτικού στρατού και επειδή αυτό τούτο το αληθές συμφέρον σας απαιτεί να παύση ο μέχρι σήμερον ληστρικός και εναντίον του νόμου βίος σας, δια ταύτα πατρικώς σας συμβουλεύομεν να κατέλθητε αμέσως και χωρίς άλλο εις Τσεβιζλίκι και να παραδοθήτε εις τας εκεί πολιτικάς αρχάς, όντες βέβαιοι, ότι αύται θα σας δώσουσι την αμνηστίαν σας και ασφαλώς και ακινδύνως θα σας αποστείλωσιν εκεί, όπου ευρίσκονται και οι λοιποί συμπατριώται σας.
»Την απόφασιν ταύτην διεκοίνωσεν εις ημάς ο Φυρκά κομαντανή της Τραπεζούντας, όστις μας εδήλωσε συγχρόνως, ότι απηνώς θα καταδιώξη πάντας ανεξαιρέτως και την τελευταίαν καταστροφήν σας θα επιφέρη, εν περιπτώσει καθ’ ην δεν ηθελάτε προσέλθει εγκαίρως.
»Επιθυμούμεν να επωφεληθήτε από την ευκαιρίαν αυτήν και να σώσητε την κινδυνεύουσαν ζωήν σας. Θεωρούντες δε καλόν να στείλετε προς ημάς εις Λιβεράν δύο ή τρία άτομα, ίνα λάβητε περισσοτέρας λεπτομερείας περί των αγαθών διαθέσεων της κυβερνήσεως και εύχομαι τω Παναγάθω Θεώ να διαφωτίση τον τε νουν και την καρδίαν σας, διατελούμεν
Εν Τραπεζούντι τη 15 Φεβρουαρίου 1922
Διάπυρος προς θεόν ευχέτης
Σφραγίς
Ο Ροδοπόλεως Κύριλλος
Στην επιστολή αυτή εστάλη από τους αντάρτες απάντηση αρνητική. Η απάντηση ήταν γεμάτη παράπονο για την κακομεταχείριση των γυναικόπαιδων και η ουσία της συνοψίζονταν στην άποψη, ότι δεν μπορούσε να γίνει λόγος για κατάθεση των όπλων από τους αντάρτες, αν δεν προηγείτο η μεταφορά των γυναικόπαιδων στην Ελλάδα.
Αλλά οι αρχές δεν θεώρησαν την απάντηση οριστική και εζητήθη νέα επικοινωνία με τους αντάρτες, με την μεσολάβηση πάντοτε του Μητροπολίτου Ροδοπόλεως, στην επαρχία του οποίου ανήκε εκκλησιαστικώς η Σάντα.
Ελήφθη, λοιπόν, και δεύτερη επιστολή του Μητροπολίτου Ροδοπόλεως, αυτήν την φορά απευθυνόμενη προσωπικώς προς τον οπλαρχηγό Ευκλείδη, για την παράδοση των ανταρτών στις αρχές, σύμφωνα με το διάταγμα της αμνηστίας που είχε δημοσιευθεί.
Η επιστολή είχε γραφεί τώρα όχι στην έδρα της Μητροπόλεως, αλλά στην Ιερά Μονή Περιστερά, με ημερομηνία 26 Μαρτίου 1922 και είχε την ιδία τύχη με την πρώτη. Δεν δόθηκε καμιά σημασία στις συστάσεις του Μητροπολίτη.
Όπως δήλωσε αργότερα ο Ευκλείδης στον γράφοντα, το περιεχόμενο των επιστολών δεν θεωρήθηκε προερχόμενο από την ελευθέρα γνώμη του Μητροπολίτη, αλλά κρίθηκε ως παγίδα από μέρους του μεράρχου Τραπεζούντας, ο οποίος εξανάγκασε τον Μητροπολίτη στην σύνταξή τους.
Όπως και αν έχει το πράγμα, η ουσία είναι, ότι παρά την απελπιστική θέση τους, κανένας από τους αντάρτες δεν θέλησε να παραδοθεί. Στο σημείο αυτό βρέθηκαν σύμφωνοι όλοι.
Ευριπίδης Χειμωνίδης
(γιος του Φ. Χειμωνίδη Α' ιστοριογράφου της Σάντας, που πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στο περιβόητο στρατόπεδο "Σελιμιέ" τον Μάρτη του 1923 σε ηλικία 46 χρόνων, θύμα και εκείνος των κακουχιών και των στερήσεων από την εξορία που είχε προηγηθεί, στο Ερζερούμ και της αμέσως στη συνέχεια νέας ταλαιπωρίας και του ξεριζωμού τους στην Ελλάδα.)
Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου