Η Σάντα ήταν γραφτό να μη αξιωθεί την τελευταία ώρα τον ύστατο χαιρετισμό των παιδιών της. Μήνες πριν από το ολοκληρωτικό ξερίζωμα του Ελληνισμού του Πόντου, οι αντάρτες της είχαν εγκαταλείψει τα ερείπια των σπιτιών της και τ’ αγαπημένα της βουνά, για να καταφύγουν στα χωριά της Κρώμνης, όπου θα μπορούσαν να βρουν τρόφιμα για να ζήσουν και κάποια ασφάλεια και ησυχία ανάμεσα στον ελληνικό πληθυσμό(1).
Αυτό έγινε τους τελευταίους μήνες του 1923. Τα εξόριστα γυναικόπαιδα της Σάντας είχαν ήδη γυρίσει από το Ερζερούμ και το Χούνους στην Τραπεζούντα, αποδεκατισμένα από την αρρώστια και τις στερήσεις, ζωντανά πτώματα και είχαν σκορπιστεί στα πολύ κοντινά χωριά της Τραπεζούντας. Μερικά έμειναν στην Τραπεζούντα, περιμένοντας την ημέρα που θα έφευγαν για την ελεύθερη Πατρίδα και ένα μέρος είχε ήδη αναχωρήσει.
Στο μεταξύ, ο άλλος ελληνικός πληθυσμός της υπαίθρου άρχισε κι’ αυτός να ξεσπιτώνεται και ένα - ένα κατέβαιναν τα καραβάνια στην Τραπεζούντα, απ' όπου κυρίως γίνονταν το μπαρκάρισμα για την Ελλάδα.
Έτσι, για τους αντάρτες θα προέκυπτε νέο ζήτημα: Όταν θα ερημώνονταν η Ίμερα και η Κρώμνη και όλα τα άλλα ελληνικά χωριά, που θα μπορούσαν να βρουν καταφύγιο και συμπαράσταση ;
Τον Γενάρη του 1924, πάρθηκε η μεγάλη απόφαση της καθόδου στην Τραπεζούντα. Από εκεί θα επιχειρούσαν να αναχωρήσουν για την Ελλάδα, μαζί με τα μπουλούκια των άλλων προσφύγων, χωρίς να το μυριστούν οι αρχές.
Η κάθοδος έγινε πράγματι με επιτυχία, μέσω της Ούζης, όπου υπήρχαν φίλοι Τούρκοι, πρόθυμοι να βοηθήσουν. Με την συνοδεία μερικών από αυτούς, οι αντάρτες κατέβηκαν-φυσικά άοπλοι- μια νύχτα και κρύφτηκαν στο σχολείο της Δαφνούντας, όπου βρίσκονταν ήδη συγκεντρωμένες οικογένειες από την ύπαιθρο.
Τα πράγματα ως εδώ πήγαιναν καλά. Δεν έμενε, παρά να φτάσει από την Αμισό η «Επιτροπή Ανταλλαγής», στην οποία η Ελληνική κυβέρνηση εκπροσωπείτε από τον Λάμπρο Λαμπριανίδη , και να φροντίσει για την επιβίβαση.
Δυστυχώς, είχε σημειωθεί αργοπορία στον ερχομό της Επιτροπής, και η παραμονή των ανταρτών στο σχολείο της Δαφνούντας έγινε γνωστή στις αρχές. Μια μέρα, λοιπόν, το κτίριο κυκλώθηκε ξαφνικά και οι Σανταίοι συνελήφθησαν, για να οδηγηθούν στην φυλακή.
Αξιοσημείωτο είναι, ότι η περικύκλωση του σχολείου και η σύλληψη των ανταρτών έγινε από ένα απόσπασμα αποτελούμενο μόνο από αξιωματικούς.
Αξίζει ίσως ακόμα να σημειωθεί πως έγινε το πράγμα γνωστό στις αρχές.
Όταν κατέβηκαν οι αντάρτες στην Τραπεζούντα και έφθασαν αισίως στο καταφύγιό τους, κάποιος από αυτούς χάρισε σ’ ένα από τους συνοδούς των φίλους Τούρκους μία ασημένια ταμπακιέρα. Κάποια ημέρα, ο άνθρωπος έβγαλε να στρίψει τσιγάρο, χωρίς να ξέρει, ότι στην παρέα βρίσκονταν και κάποιος ομοεθνής του φυγόδικος που είχε αμνηστευθεί, που είχε ζητήσει κατά την εποχή τής φυγοδικίας του —όχι προ πολλού καιρού— την προστασία των ανταρτών της Σάντας και είχε ζήσει μαζί τους ένα μικρό διάστημα.
Ο Τούρκος αυτός, λοιπόν, γνώρισε την ταμπακιέρα, την οποία πολλές φορές είχε πιάσει στα χέρια του και είχε περιεργαστεί τα σκαλιστά σχέδιά της, δημιούργησε επεισόδιο σε βάρος του τωρινού κατόχου της και ζήτησε την επέμβαση της αστυνομίας, η οποία ανάγκασε τον φίλο των ανταρτών να ομολογήσει πως περιήλθε στην κατοχή του το αντικείμενο. Έτσι έγινε η ανακάλυψη των ανταρτών, ενώ μέρα με την μέρα περίμεναν να αναχωρήσουν.
(1)Στην τελική σωτηρία τους ανεκτίμητα συνέβαλε, περιθάλποντας και πληροφορώντας τους για τις κινήσεις των στρατιωτικών αποσπασμάτων, με κίνδυνο της δικής του ζωής, ο Κρωμναίος δάσκαλος στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας Γεώργιος Φιρτινίδης...
 |
| Οικισμός Σαμανάντων (ΚΡΩΜΝΗ) |
Στο μεταξύ, ο άλλος ελληνικός πληθυσμός της υπαίθρου άρχισε κι’ αυτός να ξεσπιτώνεται και ένα - ένα κατέβαιναν τα καραβάνια στην Τραπεζούντα, απ' όπου κυρίως γίνονταν το μπαρκάρισμα για την Ελλάδα.
Έτσι, για τους αντάρτες θα προέκυπτε νέο ζήτημα: Όταν θα ερημώνονταν η Ίμερα και η Κρώμνη και όλα τα άλλα ελληνικά χωριά, που θα μπορούσαν να βρουν καταφύγιο και συμπαράσταση ;
Η κάθοδος έγινε πράγματι με επιτυχία, μέσω της Ούζης, όπου υπήρχαν φίλοι Τούρκοι, πρόθυμοι να βοηθήσουν. Με την συνοδεία μερικών από αυτούς, οι αντάρτες κατέβηκαν-φυσικά άοπλοι- μια νύχτα και κρύφτηκαν στο σχολείο της Δαφνούντας, όπου βρίσκονταν ήδη συγκεντρωμένες οικογένειες από την ύπαιθρο.
Τα πράγματα ως εδώ πήγαιναν καλά. Δεν έμενε, παρά να φτάσει από την Αμισό η «Επιτροπή Ανταλλαγής», στην οποία η Ελληνική κυβέρνηση εκπροσωπείτε από τον Λάμπρο Λαμπριανίδη , και να φροντίσει για την επιβίβαση.
Δυστυχώς, είχε σημειωθεί αργοπορία στον ερχομό της Επιτροπής, και η παραμονή των ανταρτών στο σχολείο της Δαφνούντας έγινε γνωστή στις αρχές. Μια μέρα, λοιπόν, το κτίριο κυκλώθηκε ξαφνικά και οι Σανταίοι συνελήφθησαν, για να οδηγηθούν στην φυλακή.
Αξιοσημείωτο είναι, ότι η περικύκλωση του σχολείου και η σύλληψη των ανταρτών έγινε από ένα απόσπασμα αποτελούμενο μόνο από αξιωματικούς.
Αξίζει ίσως ακόμα να σημειωθεί πως έγινε το πράγμα γνωστό στις αρχές.
Όταν κατέβηκαν οι αντάρτες στην Τραπεζούντα και έφθασαν αισίως στο καταφύγιό τους, κάποιος από αυτούς χάρισε σ’ ένα από τους συνοδούς των φίλους Τούρκους μία ασημένια ταμπακιέρα. Κάποια ημέρα, ο άνθρωπος έβγαλε να στρίψει τσιγάρο, χωρίς να ξέρει, ότι στην παρέα βρίσκονταν και κάποιος ομοεθνής του φυγόδικος που είχε αμνηστευθεί, που είχε ζητήσει κατά την εποχή τής φυγοδικίας του —όχι προ πολλού καιρού— την προστασία των ανταρτών της Σάντας και είχε ζήσει μαζί τους ένα μικρό διάστημα.
Ο Τούρκος αυτός, λοιπόν, γνώρισε την ταμπακιέρα, την οποία πολλές φορές είχε πιάσει στα χέρια του και είχε περιεργαστεί τα σκαλιστά σχέδιά της, δημιούργησε επεισόδιο σε βάρος του τωρινού κατόχου της και ζήτησε την επέμβαση της αστυνομίας, η οποία ανάγκασε τον φίλο των ανταρτών να ομολογήσει πως περιήλθε στην κατοχή του το αντικείμενο. Έτσι έγινε η ανακάλυψη των ανταρτών, ενώ μέρα με την μέρα περίμεναν να αναχωρήσουν.
(1)Στην τελική σωτηρία τους ανεκτίμητα συνέβαλε, περιθάλποντας και πληροφορώντας τους για τις κινήσεις των στρατιωτικών αποσπασμάτων, με κίνδυνο της δικής του ζωής, ο Κρωμναίος δάσκαλος στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας Γεώργιος Φιρτινίδης...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου