Η παράδοση της Τραπεζούντας στον οθωμανικό στρατό και η μεγάλη νίκη της Συνθήκης του Μπρεστ-Λιτόφσκ αναπτέρωσαν το ηθικό των Νεότουρκων, και κυρίως των τοπαρχών του Πόντου, οι οποίοι χωρίς το φόβο πλέον των αντιποίνων από τους Ρώσους επιδίδονταν στο πρόσκαιρα κερδοφόρο γι’ αυτούς, μα καταστροφικό μελλοντικά για την αυτοκρατορία, έργο τους. Οι εμπειρίες των προηγούμενων ετών αποδείχθηκαν πολύ πρακτικές και πολύ ωφέλιμες. Οι τεράστιες περιουσίες των Ελλήνων και των Αρμενίων περνούσαν στα χέρια των αδίστακτων ομάδων.
Ο μητροπολίτης Χρύσανθος στην αναλυτική έκθεση της 12 Οκτωβρίου 1918 προς τον οικουμενικό πατριάρχη επισύναψε και πολυσέλιδο κατάλογο των κακουργημάτων και των λεηλασιών που διαπράχθηκαν στην εκκλησιαστική του περιφέρεια έως τις 7 Οκτωβρίου 1918.
Ανάλογα εγκλήματα συνέβαιναν και σε άλλες περιοχές του Πόντου. Ακολουθεί απόσπασμα από την έκθεση του μητροπολίτη Νεοκαισάρειας Πολύκαρπου, που υποβλήθηκε σε όλα τα πατριαρχεία και παράλληλα δημοσιεύθηκε και στην εφημερίδα Νέα Ζωή Κωνσταντινούπολης στις 12 Νοεμβρίου 1918, αρ. φύλλου 98: «[...] Τα πάνδεινα υποστάντες οι κάτοικοι Κολωνίας και ληστεύσεις και διωγμούς και βιασμούς και σφαγές ετάφησαν άκλαυτοι και ακήδευτοι εις τας αφιλοξένους χώρας των Τούρκων εν Τοκάτη και αλλαχού».
Στις 20 Μαΐου 1919 ο αρχιμανδρίτης Πανάρετος και ο γιατρός Κ. Α. Φωτιάδης, με εντολή της Κεντρικής Ένωσης των Ποντίων Ελλήνων του Αικατερινοδάρ, αλλά και ειδική σύσταση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επισκέφθηκαν τις εκκλησιαστικές περιφέρειες του Πόντου και κατέγραψαν με ακρίβεια την εικόνα της άγριας και κολοσσιαίας συμφοράς του ελληνισμού. Η στατιστική απογραφή με τα ποσοστιαία αναλυτικά δεδομένα συμπίπτει με ιην ημερομηνία άφιξης του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα. «Η επαρχία Αμασείας είχε προ του πολέμου 136.768 Ελληνικόν πληθυσμόν, 393 σχολεία, 12.360 μαθητάς και μαθήτριας, 493 διδασκάλους και διδασκαλίσσας και 498 Εκκλησίας. Εκ του ολικού πληθυσμού 72.375 μετετοπίσθησαν ή εξωρίσθησαν, εκ των οποίων τα 70% απέθανον εν εξορία, μόλις δε οι 30% επανήλθον».
Η κατάσταση στον Πόντο, και ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, ήταν τραγική. Γνωστά ανυπότακτα στοιχεία συνέχιζαν να οργιάζουν κάθε νύχτα στα ελληνικά χωριά, πυροβολώντας, λεηλατώντας και βιάζοντας τους ανυπεράσπιστους χωρικούς. Η ζωή των Ελλήνων είχε καταντήσει ένα απέραντο μαρτυρολόγιο.
Έκτακτες εφημερίδες εκτυπώνονταν με μαύρα πένθιμα πλαίσια, ενώ καθημερινές συγκεντρώσεις, πορείες διαμαρτυρίας και θρησκευτικές τελετές συμπλήρωναν το σκηνικό της αντίδρασης και της άρνησης της συνθήκης, για αρκετές ημέρες. Ο Μουσταφά Κεμάλ κήρυξε το τουρκικό έθνος σε διωγμό και ξεσήκωνε το λαό στον αγώνα για την υπεράσπιση της πατρίδας.
Ο αρθρογράφος της εφημερίδας Daily Telegraph, σχολιάζοντας τους κεμαλικούς διωγμούς του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας στην Τραπεζούντα το 1919, έγραψε: «Οι τωρινοί εκτοπισμοί και οι σφαγές στη Μικρά Ασία είναι χωρίς προηγούμενο στην τουρκική ιστορία. Ξεπερνούν σε σημασία αυτές της εποχής του Γλάδστωνα και ακόμη και εκείνες που πραγματοποιήθηκαν το 1915».
Ο μητροπολίτης Χρύσανθος στην αναλυτική έκθεση της 12 Οκτωβρίου 1918 προς τον οικουμενικό πατριάρχη επισύναψε και πολυσέλιδο κατάλογο των κακουργημάτων και των λεηλασιών που διαπράχθηκαν στην εκκλησιαστική του περιφέρεια έως τις 7 Οκτωβρίου 1918.
Ανάλογα εγκλήματα συνέβαιναν και σε άλλες περιοχές του Πόντου. Ακολουθεί απόσπασμα από την έκθεση του μητροπολίτη Νεοκαισάρειας Πολύκαρπου, που υποβλήθηκε σε όλα τα πατριαρχεία και παράλληλα δημοσιεύθηκε και στην εφημερίδα Νέα Ζωή Κωνσταντινούπολης στις 12 Νοεμβρίου 1918, αρ. φύλλου 98: «[...] Τα πάνδεινα υποστάντες οι κάτοικοι Κολωνίας και ληστεύσεις και διωγμούς και βιασμούς και σφαγές ετάφησαν άκλαυτοι και ακήδευτοι εις τας αφιλοξένους χώρας των Τούρκων εν Τοκάτη και αλλαχού».
Η κατάσταση στον Πόντο, και ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, ήταν τραγική. Γνωστά ανυπότακτα στοιχεία συνέχιζαν να οργιάζουν κάθε νύχτα στα ελληνικά χωριά, πυροβολώντας, λεηλατώντας και βιάζοντας τους ανυπεράσπιστους χωρικούς. Η ζωή των Ελλήνων είχε καταντήσει ένα απέραντο μαρτυρολόγιο.
Έκτακτες εφημερίδες εκτυπώνονταν με μαύρα πένθιμα πλαίσια, ενώ καθημερινές συγκεντρώσεις, πορείες διαμαρτυρίας και θρησκευτικές τελετές συμπλήρωναν το σκηνικό της αντίδρασης και της άρνησης της συνθήκης, για αρκετές ημέρες. Ο Μουσταφά Κεμάλ κήρυξε το τουρκικό έθνος σε διωγμό και ξεσήκωνε το λαό στον αγώνα για την υπεράσπιση της πατρίδας.
Ο αρθρογράφος της εφημερίδας Daily Telegraph, σχολιάζοντας τους κεμαλικούς διωγμούς του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας στην Τραπεζούντα το 1919, έγραψε: «Οι τωρινοί εκτοπισμοί και οι σφαγές στη Μικρά Ασία είναι χωρίς προηγούμενο στην τουρκική ιστορία. Ξεπερνούν σε σημασία αυτές της εποχής του Γλάδστωνα και ακόμη και εκείνες που πραγματοποιήθηκαν το 1915».
Κωνσταντίνος Φωτιάδης
Καθηγητής νέας Ελληνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου