Η εξελικτική πορεία της ελληνικής γλώσσας είναι γνωστή
για τη συντηρητικότητά της. Γιαυτό υπάρχουν στη νεοελληνική γλώσσα πολλά
αυτούσια και αναλλοίωτα στοιχεία, γραμματικά, συντακτικά και λεξικολογικά της
αρχαίας ελληνικής. Από αυτά, άλλα διαμορφώθηκαν σταδιακά στις διάφορες
περιόδους: ελληνιστική, βυζαντινή, τουρκοκρατία, και άλλα επέζησαν στη νεότερη
εποχή, όπως ήταν.
Επισκοπώντας την ιστορία της γλώσσας, διαπιστώνουμε την
ύπαρξη μιας εξελικτικής συνέχειας. Όσα, βέβαια στοιχεία της αρχαίας
ελληνικής χάθηκαν, δεν χάθηκαν όλα μαζί, σε μια εποχή ορισμένη. Άλλα χάθηκαν
νωρίτερα, άλλα αργότερα και άλλα σε άλλα γεωγραφικά διαμερίσματα όπου ζούσε
ο Ελληνισμός.
Όσα, όμως, στοιχεία επέζησαν, διατηρούνται και συναντώνται έως σήμερα σε μερικές ελληνικές διαλέκτους. Μία από αυτές, που διατήρησε στοιχεία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, και μάλιστα τα περισσότερα, είναι η ποντιακή διάλεκτος. Συνεχίζουμε την παράθεση τέτοιων στοιχείων, διατηρημένων στην ποντιακή:
1. άκριτος, το
αρχαίο επίθ.= αδίκαστος. Σε τραγούδι αναφέρεται: «Έλα, Χριστέ μ’ αληθινέ,
Χριστέ μ’ και πιστεμένε μ’, έλα κρίσον τους άκριτους και όλους τους
2. αχυλίντριγος επίθ. από το στερητικό α και το ρήμα κυλιντρίζω>κύλινδρος = αυτός που δεν έχει κυλινδρισθεί. Φράση: δώμαν ακυλίνδριγον. Τ’ αλών’ επέμνεν ακυλίντριγον.
3.ακύρωτος επίθ. από το στερ. α και το κύρης = πατέρας = ο ορφανός από πατέρα.
Τραγ. «Ακύρωτος κι αμάννωτος και ορφανός ’ς σον κόσμον».
4. αλα(γ)ίτες ο, ουσ. από το προθετ. α και το λαός= ο καταλαΐτης, ο λαϊκός, ο πολίτης. Φράση: Είνας έν’ ο καλόγερον, αλα(γ)ίτες πα ποιος έν’;
5. αλαλάσσευτος επίθ. από το στερ. α και το ρήμα λαλασεύω= αχάιδευτος. Φράση: Μαύρον κι αλαλάσευτον!
6. αλάρωτος επίθ. από το στερ. α και το ρ. λαρώνω<ιλαρώ = αγιάτρευτος. Φράση: Αλάρωτον γεράν.
7. αλάσκιγος επίθ. από το στερ. α και το λασκίζω και λάσκουμαι<αλάομαι = περιφέρομαι:αυτός που δεν έκανε περίπατο. Φράση: το μωρόν έν’ αλάσκιγον και για τ’ ατό κλαίει.
Νίκος Λαπαρίδης
Φιλόλογος - Συγγραφέας
Όσα, όμως, στοιχεία επέζησαν, διατηρούνται και συναντώνται έως σήμερα σε μερικές ελληνικές διαλέκτους. Μία από αυτές, που διατήρησε στοιχεία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, και μάλιστα τα περισσότερα, είναι η ποντιακή διάλεκτος. Συνεχίζουμε την παράθεση τέτοιων στοιχείων, διατηρημένων στην ποντιακή:
 |
| Ισχανάντων -Σαντας |
2. αχυλίντριγος επίθ. από το στερητικό α και το ρήμα κυλιντρίζω>κύλινδρος = αυτός που δεν έχει κυλινδρισθεί. Φράση: δώμαν ακυλίνδριγον. Τ’ αλών’ επέμνεν ακυλίντριγον.
3.ακύρωτος επίθ. από το στερ. α και το κύρης = πατέρας = ο ορφανός από πατέρα.
Τραγ. «Ακύρωτος κι αμάννωτος και ορφανός ’ς σον κόσμον».
4. αλα(γ)ίτες ο, ουσ. από το προθετ. α και το λαός= ο καταλαΐτης, ο λαϊκός, ο πολίτης. Φράση: Είνας έν’ ο καλόγερον, αλα(γ)ίτες πα ποιος έν’;
5. αλαλάσσευτος επίθ. από το στερ. α και το ρήμα λαλασεύω= αχάιδευτος. Φράση: Μαύρον κι αλαλάσευτον!
6. αλάρωτος επίθ. από το στερ. α και το ρ. λαρώνω<ιλαρώ = αγιάτρευτος. Φράση: Αλάρωτον γεράν.
7. αλάσκιγος επίθ. από το στερ. α και το λασκίζω και λάσκουμαι<αλάομαι = περιφέρομαι:αυτός που δεν έκανε περίπατο. Φράση: το μωρόν έν’ αλάσκιγον και για τ’ ατό κλαίει.
Φιλόλογος - Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου