Εσωτερικές ταραχές στη Σαντά

 Οι επιδρομές των Σανταίων στα χωριά των περίοικων Τούρκων  και οι διαμάχες μαζί τους τους ανάγκασαν να οπλοφορήσουν επί 200 χρόνια και να ζήσουν στα βουνά όπως είπαμε.
Έτσι απέκτησαν μεν ύφος αρειμάνιο που βάσταξε ως τις τελευταίες μέρες μας, έχασαν όμως κάθε αίσθημα οίκτου και φιλανθρωπίας και σ’ αυτό συντέλεσε και η αμάθεια τους που δεν ήταν δυνατό να καταπολεμηθεί γιατί σε κείνη τη φουρτουνιασμένη εποχή σκέπτονταν όλοι πως να κρατηθούν στη ζωή και.... τσιμέντο να γίνει.

Ο πατριωτισμός των Σανταίων τους παρακινούσε  να συνασπισθούν και να προφυλάξουν την πατρίδα τους από κάθε εξωτερικό κίνδυνο, μα μόλις περνούσε ο κίνδυνος αλληλομαχούσαν και αλληλοσπαράζονταν  και εάν κάποιος είχε προσωπικό πάθος εναντίον άλλου, μόνο ο θάνατος του αντιπάλου του μπορούσε, να τον ικανοποιήσει. Τότε οι συγγενείς και οι φίλοι του αδικοσκοτωμένου συνασπίζονταν και καταδίωκαν τον φονέα, οι φίλοι και οι συγγενείς του φονέα συνασπίζονταν γύρω του, γίνονταν φατρίες που ανέβαιναν στα βουνά και επιδίωκαν να εξοντώσουν αλλήλους και σπάνια συμφιλιώνονταν αν δεν γινόταν αιματοχυσία και στις δύο παρατάξεις.·
 Αιτία οι ταραχές αυτές πολλοί Σανταίοι εγκατέλειψαν την πατρίδα τους  και πήγαν να ζήσουν αλλού. Επειδή οι νέοι αυτοί άποικοι έβρισκαν ησυχία έξω και ζωή οπωσδήποτε καλή, παρέσυραν και πολλούς άλλους και έτσι οι μεταναστεύσεις πήραν φόρα.
 Τότε ο Εμίνης των ματενίων προσκάλεσε στην Κιουμουσχανέ  τους πρωταίτιους των ταραχών και τους φυλάκισε, όταν δε τους απόλυσε με την μεσιτεία των Ομέρ και Οσμάν αγάδων της Ματσούκας τους απείλησε ότι  θα έπαιρνε αυστηρά μέτρα εναντίον τους αν δεν έπαυαν να υποκινούν ταραχές μεταξύ του λαού.