Ημερολόγιο Ανταρτών της Σαντας(Απρίλης , Μάης 1918)

Απρίλιος 1918

2 - Ήλθαν εκ Γιαγμούρ-τερέ ένας τσιαούσης και μερικοί ζανταρμάδες και ζητούσαν να τους παραδώσουμε μερικές αγελάδες, λέγοντες ότι θα στρατολογήσουν και τους νέους. Μόλις όμως ειδοποιήθη ο Ισμαήλ Χακή τους απέπεμψε και είπε στους χωρικούς να είναι ήσυχοι.

12 - Ήλθε νέος τσαούσης και αντικατέστησε τον άλλον, όστις το πρωί φεύγων έκλεψε τις κουβέρτες και τα στρώματα που εκοιμάτο και τα οποία ήσαν των χωρικών. Ειδοποιηθείς ο Ισμαήλ Χακή έστειλε δύο ζανταρμάδες κατόπιν του και έφεραν τα κλαπέντα πράγματα.

19 - Πολλοί άνδρες και γυναίκες πήγαν εις το παρχάρ Αρνοστάλι να φέ­ρουν χόρτα δια τα ζώα τους και τα οποία οι Ρώσοι είχαν δεματοποιήσει και τα άφησαν και έφυγαν. Εις Κουζουκλή τους αντάμωσαν μερικοί Τούρκοι, οίτινες ηθέλησαν να τους ληστέψουν και να πάρουν τα ρούχα τους.

Διαφυ­γών ο Γεώργ. Γωνιάδης ειδοποίησε τον Ισμαήλ Χακή και αμέσως με τους ζανταρμάδες του έφθασε εκεί και τους γλίτωσε· συνέλαβε μάλιστα και έναν ονόματι Σουλεϊμάν εκ Σιόπ Χανέ και τον έφερε στην Σάντα, τον οποίον κα­τόπιν αφού έδειρε καλώς, τον άφησε ελεύθερο.

Ετρομοκρατούσε και απει­λούσε τους Σανταίους, αλλά εξ άλλου εφέρετο και πολύ καλώς προς αυτούς και τους επροστάτευε από τους Τούρκους και ως εκ τούτου οι Σανταίοι ή­σαν ευχαριστημένοι απ' αυτόν, διότι αι περιστάσεις ακριβώς τέτοιον αξιωματικόν ήθελον να γλιτώση τον κόσμον.

Και επειδή διεδόθη ότι θα αντικατασταθή τη ενεργεία πολλών Τούρκων, αμέσως οι Σανταίοι την 21ην Μεγάλο Σαββάτο έστειλαν εις Τραπεζούντα δύο παιδιά προς τον μητροπολίτην, όπως ενεργήση παρά τω Βεχίπ πασά να μένη ο ίδιος αξιωματικός στην Σάντα.

Μας έλεγε συχνά ότι «θέλω το Πάσχα να εορτάσετε όπως και πριν και να διοργανώσετε και χορούς και γλέντια, ει δε άλλως θα αποδείξετε ότι δεν είσθε ευχαριστημένοι από την Τουρκία».                                                                                     

Όταν νύχτα πήγαμε στην εκκλησία, ήλθε και αυτός και κατά την Ανάστασιν διέταξε τους ζανταρμάδες και επυροβόλησαν ανά πέντε φυσίγγια.                

Και έτσι όλην την εβδομάδα του Θωμά γλεντούσαμε και χορεύαμε μαζί του σε όλα τα χωριά, διά να έχωμε την εύνοιάν του αν και ήμεθα σχεδόν νηστικοί, διότι οι Τούρκοι μας είχαν αποκλείσει και ψωμί δεν ευρίσκετο σε κανέ­ναν και ο κόσμος υπέφερε πολύ.      

 27- Ήλθε ο Χατζή Μετσίτ εφέντης εκ Γιαγμούρ-τερέ με μερικούς ενόπλους Τούρκους με πλαστά χαρτιά δήθεν να μαζέψη βούτυρον και αγελάδες διά την κυβέρνηση πληρώνων το ήμισυ της αξίας των. Υποστηρίξας αυτόν  και ο αξιωματικός, είχε μαζεύσει αρκετά από όλα τα χωριά και έφυγε μετά  τρεις ημέρας.

Γιάμπολης

Μάιος 1918

3 - Ο Ισμαήλ Χακή έφυγε διά Τραπεζούντα. Πήγαν και πολλοί Σανταίοι μαζί του άνδρες, γυναίκες και παιδιά, όπως αγοράσωσι καλαμπόκι και διά­φορα άλλα ψώνια.

Εν τω μεταξύ όμως στα χωριά επικρατούσε φόβος ελλείψει  του αξιωματικού.

9 - Σήμερα, επειδή θα ήρχοντο εκ Τραπεζούντος πολλοί άνδρες και γυ­ναίκες, πήγε μέχρι το Κιμισλή έναντι των δικών τους, όπως τους βοηθήσωσι στα φορτία των.

Μόλις όμως ανέβηκαν στο βουνό, αντελήφθησαν Τούρκους πολλούς οπλισμένους να ληστεύουν τους εκ Τραπεζούντος ερχομένους και αμέσως γυρίζοντες πίσω ειδοποίησαν τα χωριά. 

Αμέσως οι ζανταρμάδες τρεις τέσσαρες και πολλά παιδιά δικά μας άοπλοι έτρεξαν προς βοήθειαν πυροβολούντες, αλλά ως εκ της αποστάσεως, τρίωρον μακριά απέχοντες, το κακόν είχε συμβεί. 

Πλησιάσαντες οι ζανταρμάδες οι Τούρκοι, παίρνοντες μαζί τους τους άνδρας έφυγαν, αφήσαντες επί τόπου τρεις γυναίκες σκοτωμένες την Κυριακήν Κουρτίδου, Δέσποιναν Αμοιρίδου και Βασιλικήν Ποροζάν, ενώ οι άλλες εσκόρπισαν εδώ κι εκεί.

 Μετεφέρθησαν αμέσως τα πτώματά των και την επομένην ενταφιάσθησαν. Όλην την νύκτα έφθανον ανά δύο τρεις άνδρες πληγωμένοι και μη, οίτινες διέφευγον από την συνοδείαν και μέσω του δά­σους ήρχοντο· ο Γεώργιος Πηλείδης ήλθε τραυματίας εις τον βραχίονα.

10 - Ήλθαν μερικά παιδιά εξ Ούζης δικοί μας και είπαν ότι εις Τσιαλαπόγλη ταφία είναι πολλοί άνδρες σκοτωμένοι. Αμέσως πήγαν και φέραν τα πτώματα του Χαράλαμπου και Δημητρίου Χαριάδου, του Παντελή Σεβαστίδου, Χρήστου Πιστοφίδου, Θεμιστοκλέους Αλτίπαρμακ και Θεοφίλου Καρπουζίδου.

 Μετά τον ενταφιασμόν αυτών εστάλη αμέσως ταχυδρόμος εις Τραπεζούντα διά να γνωστοποιήση το γεγονός. Μόνον ο Περικλής Λιανίδης εξηφανίσθη και μόνον μετά τέσσαρας ημέρας ευρέθη το πτώμα του και με­τεφέρθη προς ταφήν. Βρέθηκαν και μερικά από τα άλογα των φονευθέντων, τα δε άλλα εξηφανίσθησαν.

13 - Το γεγονός αυτό είχε τρομοκρατήσει τους Σανταίους, διότι θα σκό­τωναν και πολλούς άλλους, αν δεν επρολάβαιναν οι ζανταρμάδες από τα χωριά.

16 - Ήλθε εκ Τραπεζούντος ο Ισμαήλ Χακή και είπε ότι πολλοί από τους δράστες συνελήφθησαν εις Τσικανόην και εστάλησαν εις Τραπεζούντα. Εν τω μεταξύ όμως η κατάστασις επεδεινούτο και παντού από τα γύρω ελληνι­κά χωριά μαθαίναμε για ληστείες, φόνους, δίχως η κυβέρνησις να ενδιαφέ­ρεται διόλου.

25 - Ήλθε ένας αξιωματικός, Μινίπ εφέντης λεγόμενος και Άραψ την καταγωγήν, μαζί με λίγους στρατιώτας διά να πάγη εις Γιαγμούρ-τερέν εις το παρχάρι του Σουλεϊμάν Κάλφα, όστις από ληστείες και δηώσεις των ελ­ληνικών χωριών είχε μαζέψει ένα κοπάδι πρόβατα και ένα κοπάδι αγελάδες διά να τα πάρη και να τα φέρη εις Τραπεζούντα.

27 - Από το παρχάρι Τσιαμουρόπα έκλεψαν οκτώ αγελάδες Τούρκοι.

28-0 Μινίπ εφέντης ελθών εκ Γιαγμούρ-τερέν κατέβασε όλα τα πρόβα­τα και αγελάδες του Κάλφα καθώς και επτά Τούρκους, οίτινες ωπλισμένοι τα φύλαγαν και τους έφερε εις την Σάντα, όπου τους εφυλάκισε και την άλλην ημέραν πήγε πάλιν και κατέβασε και τα πρόβατα και αγελάδια του Χα­τζή Μετσίτ εφέντη, τα οποία είχε μαζέψει από ελληνικά χωριά δήθεν διά την κυβέρνησιν.

Έφερε και χειροδέσμιον τον Χελήμ Κιουλόγλουν, αρχηγόν τσετέδων, όταν ήλθαν εις την Σάνταν. Περνώντας ο Μινίπ εφέντης από το τούρκικο παρχάρι Σκορδέν άνωθεν της Σάντας έδειρε καλά τον χότσιαν Χα­τζή Ισεΐτ εφέντην εκ Γιλιτσιάντων, όστις κατήγγειλε εις αυτόν ότι δήθεν χθες ο Ευκλείδης Κουρτίδης ήτο μαζί του και έκλεψε επτά αγελάδες και έ­σφαξε. Διότι ο Μινίπ εφέντης πηγαίνοντας εις Γιαγμούρ-τερέν πήρε μαζί του τέσσαρα πέντε παιδιά Σανταίους, τους οποίους όπλισε και τους είχε ως σω­ματοφύλακες. Αλλά ο Ευκλείδης δεν ήτο μαζί του.

30 - Ήλθαν πολλοί χωρικοί Τούρκοι και εζήτησαν από τον Μινίπ εφέντην να πάρωσι πίσω τα ζώα τους, τα οποία ήσαν μαζί με του Κάλφα και του Χατζή Μετσίτ εφέντη.

 Αλλά αυτός, εκτός που δεν τους έδωσε τίποτε, τους έκλεισε φυλακή. Όλην την ημέραν έκανε βόλτες μαζί μας και επεσκέφθη την εκκλησίαν και το σχολείον και έμεινε κατενθουσιασμένος από την πρόοδον των Σανταίων.

 Και μαθών τα τελευταία γεγονότα της Σάντας μάς συνεβούλευε και μας παρώτρυνε να κάνωμε κι εμείς τα ίδια στους Τούρκους προς εκδίκησιν και έλεγε ότι «αυτοί οι Τούρκοι είναι θρασύδειλοι και μόνον η βία θα τους αναγκάση να μη σας πειράξουν». Μας συνεβούλευε δε να ε­νεργήσουμε μέσω του μητροπολίτου να έλθη αυτός στην Σάντα και «τότες εγώ ο ίδιος θα σας διοργανώσω».

Επειδή ήτο εγγράμματος και Άραψ την καταγωγήν, εμισούσε πολύ τους εντόπιους Τούρκους και τους εβασάνιζε.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ (1916-1924)

 

Κωνσταντίνος Κουρτίδης
 (Αδελφός του μετέπειτα γενικού αρχηγού των ανταρτών Ευκλείδη Κουρτίδη)









Σημείωση Σύνταξης : Οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένες γλωσσικές ατέλειες,γιατί παρουσιάζει μια σύνταξη ιδιότυπη, σύμφωνη με τη γλωσσική του κατάρτιση. Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.