Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

Αποτελεί προνόμιο και ασκεί ιδιαίτερη γοητεία, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί και συγκίνηση, η ασχολία μας με τις ρίζες και την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού.

Για πρώτη φορά στα χρονικά της ιστορίας μας, μετά τη συνθήκη της Λωζάννης και τον ξεριζωμό, μαζεύονται ξανά οι ανά τον κόσμο Έλληνες του Πόντου στη νέα τους Αμφικτυονία. Φευγαλέα θα θυμηθούμε τους αγώνες των προγόνων μας στο πρόσφατο παρελθόν.

Η πρώτη τους Αμφικτυονία χρονολογείται στα 1919, δηλαδή πριν από 66 χρόνια, που έγινε στο Βατούμ της Ρωσίας.

Όμως, ένα έτος νωρίτερα, δηλαδή τον Νοέμβριο του 1918, αντιπροσωπείες Πο­ντίων από όλα τα μέρη του κόσμου συναντιούνται στη Μασσαλία, υπό την προεδρία του μεγάλου μας Κωνσταντινίδη. Ένα έτος αργότερα από τη συνάντηση αυτή, τον Φεβρουάριο του 1919, οι Πόντιοι της Κωνσταντινούπολης ψηφίζουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του Πόντου και της ενσωμάτωσης του στην Ελλάδα ή της ανεξαρ­τησίας του. Οκτώ Έλληνες επίσκοποι του Πόντου, αντιπροσωπεύοντας 23 από τις πιο μεγάλες κοινότητες του Πόντου, υπέβαλαν παρόμοιο υπόμνημα. Όπως φαίνεται συντονισμός και ομοφωνία επικρατεί σε όλους τους Ποντίους. Οι επίσκοποι προτεί­νουν να έρθει από την Ελλάδα διορισμένος αρμοστής, ως αρχηγός του αυτόνομου ελληνικού κράτους του Πόντου.

Στις 5 Μαρτίου του ίδιου έτους συνέρχεται το δεύτερο συνέδριο του ελληνι­σμού της Ρωσίας στο Βατούμ και εκλέγει επταμελή επιτροπή. Το συμβούλιο αυτό αναγνωρίζει αμέσως την αντιπροσωπεία των Ποντίων στο Παρίσι και ζητά από την ελληνική κυβέρνηση να στείλει στρατό για την κατοχή του Πόντου. Την ίδια εποχή κυκλοφορούν φήμες ότι το γενικό συνέδριο σκοπεύει να κηρύξει την ανεξαρτησία του Πόντου και να ιδρύσει προσωρινή κυβέρνηση στο Βατούμ ή στο Σοχούμ. Όμως, οι μεγάλες δυνάμεις δεν έδωσαν θάρρος στην ιδέα αυτή και ιδιαίτερα η Αγγλία.

Η συνέλευση του Βατούμ και η προσωρινή κυβέρνηση, πράγμα που αγνοεί η ιστορία μας, αποτελούν το πολυτιμότερο και σπουδαιότερο πολιτικό γεγονός και δείχνουν την πολιτική ωριμότητα, την εμπειρία, την αποφασιστικότητα του λαού αυτού, γιατί στη συνέλευση πήραν μέρος αγωνιστές και πολεμιστές (πολέμαρχοι και απλοί αγωνιστές), τεχνίτες και έμποροι, ιερείς και καλόγεροι, επιστήμονες και αγρότες.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν η ανακήρυξη της Ελληνικής Δημοκρατίας του Πό­ντου, με πληθυσμό μεγαλύτερο από εκείνον που είχε η Ελλάδα, όταν κηρύχθηκε ανεξάρτητη. Βέβαια, η Δημοκρατία του Πόντου δεν έγινε και την ευθύνη φέρουν ακέραια οι τότε μεγάλοι προστάτες της Ελλάδας, αλλά και οι Έλληνες κυβερνήτες.

Αποτελεί πραγματική συμβολή στις εθνικές μας παρακαταθήκες το πρώτο εκείνο Παμποντιακό Συνέδριο.

Η ιστορική ανάγκη της σύγκλησης σήμερα του συνεδρίου αυτού δείχνει πως ώριμη είναι πια η εποχή για την ιστορική, πολιτική και πολιτιστική αποκατάσταση του Ποντιακού Ελληνισμού, που θάφτηκε στα τάρταρα, για χάρη της «ελληνοτουρκικής συμφωνίας» Βενιζέλου - Ατατούρκ. Σκεφτείτε ότι ο Κεμάλ Ατατούρκ, που είναι ο ηθικός αυτουργός και ο δήμιος της σφαγής του μικρασιατικού ελληνισμού, προτάθηκε ύστερα για το βραβείο Νόμπελ της Ειρήνης και μάλιστα από τον Έλληνα πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.

Με την παρουσία του ποντιακού ελληνισμού, βλέπουμε μια ιδιαιτερότητα, που συνίσταται στην ύπαρξη μιας αδιάκοπης αλυσίδας, που ξεκινά από τους πρώτους αποικισμούς της Σινώπης το 798 π. Χ., αλλά και από τους μυθικούς ακόμη χρόνους της Αργοναυτικής Εκστρατείας και φτάνει μέχρι την πρόσφατη συνθήκη της Λωζάννης, που αποτελεί, πράγματι, ιστορικό σταθμό για το ελληνικό έθνος, από την άποψη της δικαϊκής (και μόνο) ενότητας της σύγχρονης Ελλάδας.

Η παρουσία του Ελληνισμού του Πόντου στη διαμόρφωση της πολιτειακής και πολιτικής δομής της Ελλάδας είναι και σημαντική και αποτελεσματική και αυτό, γιατί οι Έλληνες, για να επιτύχουν την πολιτική τους ενοποίηση (εννοώ από την άποψη του έσω και διεθνούς δικαίου) χρειάστηκαν έναν περίπου αιώνα. Βέβαια, υπάρχουν ακόμη και άλλες γεωγραφικές περιοχές, όπου ζουν ομοεθνείς μας και που όμως βρίσκονται έξω από τη δικαϊκή αυτή ενότητα, όπως η Κύπρος, οι Έλληνες σε διάφορες χώρες της ανατολικής Ευρώπης, της ΕΣΣΔ, της Αλβανίας

Αχιλλέας Στ. Ανθεμίδης 

Απο την εισήγηση του στο Α' Παγκόσμιο Συνέδριο των Ποντίων που πραγματοποιηθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 7-14 Ιούλη 1985.

Απο το βιβλιο του Πάνου Καϊσίδη "ΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ"