"Σαντέτ’σας ξύλον έφαες;"

Θ’ αναφερθώ  σ’ ένα επεισόδιο που γράφει ο Στάθης Αθανασιάδης - Γεροστάθης στο έργο του "Ιστορία και Λαογραφία της Σαντάς":

Αγιος Κωνσταντίνος -Ζουρνατσάντων

Ύστερα από μια αποτυχημένη επίθεση που έκαναν οι Τούρκοι για να μπουν στα χωριά της Σαντάς, μερικοί ξέμειναν και θέλησαν με την ευκαιρία να μπουν στο χωριό Ζουρνατσάντων για να λεηλατήσουν.
Τους είδαν οι γυναίκες κι άρχισαν να τους κυνηγάνε με πέτρες, ξύλα και φτυάρια, ώσπου τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν το χωριό τρέχοντας.
Όμως, ένας Τούρκος, καθώς πηδούσε τον φράχτη ενός σπιτιού για να φύγει, πιάστηκε το σαλβάρι του σ’ ένα παλούκι και κρεμάστηκε ανάποδα στο φράχτη.
Πήγαν οι γυναίκες και τον άρχισαν: 
-Πάρε αυτήν, πάρε κι αυτήν και όλες μαζί φώναζαν:
- "Ντώς, ντώς"(χτύπα, χτύπα).
Κόντευαν να τον σκοτώσουν.
Μια απ’ όλες τον λυπήθηκε και λέει σ’ αυτήν που τον χτυπούσε την ώρα εκείνη:
-"Στά, στά’, θά παίρετεν τήν ψην’ άτ’" (σταμάτα, σταμάτα, θα του πάρετε την ψυχή).
Τον άφησαν, έφυγε ο Τούρκος και όταν τον ρώτησαν οι δικοί του, τι έγινε, τους είπε:
-"Τό στά-στά τοί γυναικείων αν κι έτον, τό ντώσ’-ντώσ’, τ’ άνθρωπί τή μάνναν θά ’γάμ’νεν"
(Το σταμάτα, σταμάτα των γυναικών αν δεν υπήρχε, το χτύπα, χτύπα θα με... γα... τη μάνα).

Ενδεικτική είναι η έκφραση: "Σαντέτ’σας ξύλον έφαες;" Υποδηλώνει, όχι μόνο την ανδρεία των γυναικών αλλά και τη σωματική της δύναμη.