Η έννοια της λέξης «Πόντος» φαίνεται να είναι συγγενής με την έννοια της λέξης «Ωκεανός» γι’ αυτό οι ποιητές και οι πεζογράφοι σπάνια αναφέρουν τη λέξη χωρίς ιδιαίτερο προσδιοριστικό, όπως είναι, «Μέλας Πόντος», «Άπειρος Πόντος», «Ατέρμων Πόντος», κ.λ.π.
Ο Εύξεινος Πόντος θεωρούνταν ως θάλασσα αγώνων, ηρώων, ημίθεων. Οι εξογκωμένοι θρύλοι δημιούργησαν νέα ρεύματα από τολμηρούς εξερευνητές, οι οποίοι ανακάλυψαν σιγά-σιγά τις χώρες του Πόντου. Έτσι το όνομα Πόντος μεταφέρθηκε από τη θάλασσα στην ξηρά και καθιερώθηκε ως γενική τοπωνυμία των περί τον Πόντον χωρών. Τα παραπάνω αναφέρει ο Πανάρετος στο βιβλίο του «Ο ΠΟΝΤΟΣ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ».
Πόντος ονομάστηκε στην ελληνιστική εποχή και την ποντιακή διάλεκτο τη μιλούσαν σε 800 χωριά της Μικράς Ασίας και χωρίζονταν σε τρεις ομάδες: Οινουντιακά, Τραπεζουντιακά και τα Χαλδιώτικα.
Οι χώρες του Πόντου επεκτείνονταν κατά μήκος της παραλίας μέχρι του ποταμού Φάσιδος, όπου θεωρούνταν ότι ήταν η γη των Κόλχων, των Μόσχων, των Ιβήρων, των Λαζών, των Αμαζόνων κ.ά. Προς νότο σύνορα οριστικά δεν υπήρχαν, άλλαζαν κατά εποχές από κατακτητές σε κατακτητές. Μπορεί να θεωρηθεί ότι η επιφάνεια του Πόντου ήταν το 1914 75.000 τετρ. χιλιόμ. και ο πληθυσμός της ανέρχονταν σε 1.750.000 κατοίκους.
Για την έκταση και τον πληθυσμό του Πόντου υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκδοχές, όπως του Γ. Σκαλιέρη, Κ.Γ. Κωνσταντινίδη, τουρκική στατιστική κ.λ.π..
Πόντος ονομάστηκαν οι αρχαιότητες αποικίες των Ελλήνων που ιδρύθηκαν από τον 8ο αιώνα π.Χ. και αργότερα. Ανάμεσα σ’ αυτές οι πιο περίφημες ήταν η Σινώπη, η Αμισός, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τραπεζούντα, η Φάση, η Διοσκουριάς κ.ά.. Νοτιότερα ο Πόντος σε μια εποχή εκτείνονταν σε απόσταση 100 μέχρι 150 χιλιομ.
Τη Σινώπη την έκτισαν οι Μιλήσιοι, αφού την αφαίρεσαν, κατά παράδοση, από τους Συρίους που την κατείχαν. «Κατασκευασμένη δε ναυτικόν υπήρχε της εντός Κυανέων θαλάττης», υπήρχε δηλαδή ναυτική πόλη εντός του Θρακικού Βοσπόρου. Ο Εύξεινος Πόντος παλαιότερα ονομάζονταν από τους ποιητές κυάνειος πόντος ή κυανέη θάλασσα, ήτοι μαύρη θάλασσα, σήμερα ονομάζεται τουρκιστί καρά ντενίζ. Κυάνεαι πέτραι ή απλά Κυάνεαι ονομάζονταν οι ονομαζόμενες από τους μύθους Συμπληγάδες πέτρες, περίφημες από την Αργοναυτική εκστρατεία.
Σύμφωνα με ελληνικές στατιστικές ο Πόντος γύρω στο 1900 είχε πληθυσμό 1.750.000 άτομα, ενώ τότε η Ελλάδα είχε 2.200.000 άτομα. Αναλυτικότερα ο Ποντιακός πληθυσμός είχε ως εξής:
Α' Κατά το θρήσκευμα.
Ορθόδοξοι Χριστιανοί 697.000
Μωαμεθανοί κάθε προέλευσης και οι κρυπτοχριστιανοί 988.000
Αρμένιοι, Γρηγοριανοί, Καθολικοί και λοιποί 60.000
Διαμαρτυρόμενοι 5.000
Β' Κατ’ εθνικότητες.
Έλληνες διαφόρων θρησκευμάτων πλην των κρυπτοχριστιανών 847.000
Τούρκοι, Τάταροι... εξισλαμισθέντες Έλληνες Αρμένιοι, κρυπτοχριστιανοί 843.000
Αρμένιοι 60.000
Το 1914 πριν αρχίσουν οι διωγμοί στις 11 πόλεις και στα 1054 χωριά του Πόντου υπήρχαν 1.459 ορθόδοξοι Ιερείς, οι οποίοι ήσαν βασικοί συντονιστές τότε της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της κοινότητας.
Υπήρχαν τρία Γυμνάσια, εφτά ημιγυμνάσια, 1.047 Δημοτικά Σχολεία με 1.236 δασκάλους και 75.953 μαθητές, 1.139 Ιεροί Ναοί, είκοσι δύο (22) Μοναστήρια, δύο (2) Νοσοκομεία, τριάντα εφτά (37) Φιλανθρωπικά σωματεία.
Το 1922 μετά την επικράτηση της κεμαλικής επαναστάσεως και την αποτυχία της μικρασιατικής εκστρατείας από τους 700.000 χριστιανούς Έλληνες έμειναν ζωντανοί 440.000 άτομα. Οι 259.000 εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό κάτω από άθλιες συνθήκες. Απ’ αυτούς οι 170.000 πέθαναν από κακουχίες και πείνα και οι 90.000 έγιναν πρόσφυγες στη Ρωσία.
Αναλυτικότερα η σχολική κίνηση κατά Μητροπόλεις είχε ως εξής:
α) Μητρόπολη Τραπεζούντας.
Χριστιανοί Έλληνες 95.500. Σχολεία 111, δάσκαλοι και δασκάλες 200, μαθητές 4.505, μαθήτριες 1.300, σύνολο μαθητών 5.805.
β) Μητρόπολη Ροδοπόλεως.
Πληθυσμός 57.000 κάτοικοι, Σχολεία 57, δάσκαλοι και δασκάλες 121, μαθητές 2.430, μαθήτριες 797, σύνολο 3.227.
γ) Μητρόπολη Χαλδίας.
Πληθυσμός Ελληνικός 108.000, σχολεία 170, δάσκαλοι και δασκάλες 332, μαθητές 3.780, μαθήτριες 2.740, σύνολο 6.520.
δ) Μητρόπολη Κολωνίας.
Πληθυσμός 67.000, Σχολεία 94, δάσκαλοι και δασκάλες 178, μαθητές 2.595, μαθήτριες 1.250, σύνολο 3.845.
ε) Μητρόπολη Νεοκαισαρείας.
Πληθυσμός 100.000, Σχολεία 150, δάσκαλοι και δασκάλες 170, μαθητές 3.970, μαθήτριες 1.100, σύνολο 5.090 πλην των επαρχιών Ινοπόλεως, Κασταμονής και Σεβάστειας.
στ) Μητρόπολη Αμάσειας.
Πληθυσμός 272.500, Σχολεία 268, δάσκαλοι και δασκάλες 421, μαθητές 8.756, μαθήτριες 4.351, σύνολο 13.107. Η Ελληνική κοινότητα Αμισού διατηρούσε μέχρι το 1921, από πολλούς αιώνες, Μητρόπολη με 164 χριστιανικές Εκκλησίες, δύο Μοναστήρια, ένα Ελληνικό Γυμνάσιο, 116 αρρεναγωγεία, πέντε παρθεναγωγεία, τρία νηπιαγωγεία, ένα επιμελητήριο κοπτικής και διαλέξεων και ένα γυμναστήριο.
Ο Νομός Τραπεζούντας χωρίζονταν στο Βιλαέτιο της Τραπεζούντας με έδρα την Τραπεζούντα και στο Βιλαέτιο της Σεβάστειας με έδρα τη Σεβάστεια.
Στο Βιλαέτιο της Τραπεζούντας, ανήκαν τα Σαντζάκια του Γκιουμουσχανέ (Αργυρούπολη), της Αμισού και πολλές καζάδες (μικρές διοικήσεις) διάφορες μεταξύ των οποίων ήταν και η Καζάδα της Πάφρας. Αυτή το 1900 είχε πληθυσμό 88.500 κ., από τους οποίους στην επαρχία ήταν 41.000 χριστιανοί και 29.000 τούρκοι και στην πόλη της Πάφρας 14.000 Χριστιανοί, 3.5CO Τούρκοι και 1000 Αρμένιοι.
Ο Εύξεινος Πόντος θεωρούνταν ως θάλασσα αγώνων, ηρώων, ημίθεων. Οι εξογκωμένοι θρύλοι δημιούργησαν νέα ρεύματα από τολμηρούς εξερευνητές, οι οποίοι ανακάλυψαν σιγά-σιγά τις χώρες του Πόντου. Έτσι το όνομα Πόντος μεταφέρθηκε από τη θάλασσα στην ξηρά και καθιερώθηκε ως γενική τοπωνυμία των περί τον Πόντον χωρών. Τα παραπάνω αναφέρει ο Πανάρετος στο βιβλίο του «Ο ΠΟΝΤΟΣ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ».
Πόντος ονομάστηκε στην ελληνιστική εποχή και την ποντιακή διάλεκτο τη μιλούσαν σε 800 χωριά της Μικράς Ασίας και χωρίζονταν σε τρεις ομάδες: Οινουντιακά, Τραπεζουντιακά και τα Χαλδιώτικα.
Οι χώρες του Πόντου επεκτείνονταν κατά μήκος της παραλίας μέχρι του ποταμού Φάσιδος, όπου θεωρούνταν ότι ήταν η γη των Κόλχων, των Μόσχων, των Ιβήρων, των Λαζών, των Αμαζόνων κ.ά. Προς νότο σύνορα οριστικά δεν υπήρχαν, άλλαζαν κατά εποχές από κατακτητές σε κατακτητές. Μπορεί να θεωρηθεί ότι η επιφάνεια του Πόντου ήταν το 1914 75.000 τετρ. χιλιόμ. και ο πληθυσμός της ανέρχονταν σε 1.750.000 κατοίκους.
Για την έκταση και τον πληθυσμό του Πόντου υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκδοχές, όπως του Γ. Σκαλιέρη, Κ.Γ. Κωνσταντινίδη, τουρκική στατιστική κ.λ.π..
Πόντος ονομάστηκαν οι αρχαιότητες αποικίες των Ελλήνων που ιδρύθηκαν από τον 8ο αιώνα π.Χ. και αργότερα. Ανάμεσα σ’ αυτές οι πιο περίφημες ήταν η Σινώπη, η Αμισός, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τραπεζούντα, η Φάση, η Διοσκουριάς κ.ά.. Νοτιότερα ο Πόντος σε μια εποχή εκτείνονταν σε απόσταση 100 μέχρι 150 χιλιομ.
Τη Σινώπη την έκτισαν οι Μιλήσιοι, αφού την αφαίρεσαν, κατά παράδοση, από τους Συρίους που την κατείχαν. «Κατασκευασμένη δε ναυτικόν υπήρχε της εντός Κυανέων θαλάττης», υπήρχε δηλαδή ναυτική πόλη εντός του Θρακικού Βοσπόρου. Ο Εύξεινος Πόντος παλαιότερα ονομάζονταν από τους ποιητές κυάνειος πόντος ή κυανέη θάλασσα, ήτοι μαύρη θάλασσα, σήμερα ονομάζεται τουρκιστί καρά ντενίζ. Κυάνεαι πέτραι ή απλά Κυάνεαι ονομάζονταν οι ονομαζόμενες από τους μύθους Συμπληγάδες πέτρες, περίφημες από την Αργοναυτική εκστρατεία.
Σύμφωνα με ελληνικές στατιστικές ο Πόντος γύρω στο 1900 είχε πληθυσμό 1.750.000 άτομα, ενώ τότε η Ελλάδα είχε 2.200.000 άτομα. Αναλυτικότερα ο Ποντιακός πληθυσμός είχε ως εξής:
Α' Κατά το θρήσκευμα.
Ορθόδοξοι Χριστιανοί 697.000
Μωαμεθανοί κάθε προέλευσης και οι κρυπτοχριστιανοί 988.000
Αρμένιοι, Γρηγοριανοί, Καθολικοί και λοιποί 60.000
Διαμαρτυρόμενοι 5.000
Β' Κατ’ εθνικότητες.
Έλληνες διαφόρων θρησκευμάτων πλην των κρυπτοχριστιανών 847.000
Τούρκοι, Τάταροι... εξισλαμισθέντες Έλληνες Αρμένιοι, κρυπτοχριστιανοί 843.000
Αρμένιοι 60.000
Το 1914 πριν αρχίσουν οι διωγμοί στις 11 πόλεις και στα 1054 χωριά του Πόντου υπήρχαν 1.459 ορθόδοξοι Ιερείς, οι οποίοι ήσαν βασικοί συντονιστές τότε της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της κοινότητας.
Υπήρχαν τρία Γυμνάσια, εφτά ημιγυμνάσια, 1.047 Δημοτικά Σχολεία με 1.236 δασκάλους και 75.953 μαθητές, 1.139 Ιεροί Ναοί, είκοσι δύο (22) Μοναστήρια, δύο (2) Νοσοκομεία, τριάντα εφτά (37) Φιλανθρωπικά σωματεία.
Το 1922 μετά την επικράτηση της κεμαλικής επαναστάσεως και την αποτυχία της μικρασιατικής εκστρατείας από τους 700.000 χριστιανούς Έλληνες έμειναν ζωντανοί 440.000 άτομα. Οι 259.000 εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό κάτω από άθλιες συνθήκες. Απ’ αυτούς οι 170.000 πέθαναν από κακουχίες και πείνα και οι 90.000 έγιναν πρόσφυγες στη Ρωσία.
Αναλυτικότερα η σχολική κίνηση κατά Μητροπόλεις είχε ως εξής:
α) Μητρόπολη Τραπεζούντας.
Χριστιανοί Έλληνες 95.500. Σχολεία 111, δάσκαλοι και δασκάλες 200, μαθητές 4.505, μαθήτριες 1.300, σύνολο μαθητών 5.805.
β) Μητρόπολη Ροδοπόλεως.
Πληθυσμός 57.000 κάτοικοι, Σχολεία 57, δάσκαλοι και δασκάλες 121, μαθητές 2.430, μαθήτριες 797, σύνολο 3.227.
γ) Μητρόπολη Χαλδίας.
Πληθυσμός Ελληνικός 108.000, σχολεία 170, δάσκαλοι και δασκάλες 332, μαθητές 3.780, μαθήτριες 2.740, σύνολο 6.520.
δ) Μητρόπολη Κολωνίας.
Πληθυσμός 67.000, Σχολεία 94, δάσκαλοι και δασκάλες 178, μαθητές 2.595, μαθήτριες 1.250, σύνολο 3.845.
ε) Μητρόπολη Νεοκαισαρείας.
Πληθυσμός 100.000, Σχολεία 150, δάσκαλοι και δασκάλες 170, μαθητές 3.970, μαθήτριες 1.100, σύνολο 5.090 πλην των επαρχιών Ινοπόλεως, Κασταμονής και Σεβάστειας.
στ) Μητρόπολη Αμάσειας.
Πληθυσμός 272.500, Σχολεία 268, δάσκαλοι και δασκάλες 421, μαθητές 8.756, μαθήτριες 4.351, σύνολο 13.107. Η Ελληνική κοινότητα Αμισού διατηρούσε μέχρι το 1921, από πολλούς αιώνες, Μητρόπολη με 164 χριστιανικές Εκκλησίες, δύο Μοναστήρια, ένα Ελληνικό Γυμνάσιο, 116 αρρεναγωγεία, πέντε παρθεναγωγεία, τρία νηπιαγωγεία, ένα επιμελητήριο κοπτικής και διαλέξεων και ένα γυμναστήριο.
Ο Νομός Τραπεζούντας χωρίζονταν στο Βιλαέτιο της Τραπεζούντας με έδρα την Τραπεζούντα και στο Βιλαέτιο της Σεβάστειας με έδρα τη Σεβάστεια.
Στο Βιλαέτιο της Τραπεζούντας, ανήκαν τα Σαντζάκια του Γκιουμουσχανέ (Αργυρούπολη), της Αμισού και πολλές καζάδες (μικρές διοικήσεις) διάφορες μεταξύ των οποίων ήταν και η Καζάδα της Πάφρας. Αυτή το 1900 είχε πληθυσμό 88.500 κ., από τους οποίους στην επαρχία ήταν 41.000 χριστιανοί και 29.000 τούρκοι και στην πόλη της Πάφρας 14.000 Χριστιανοί, 3.5CO Τούρκοι και 1000 Αρμένιοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου