Τή Μάννας-ι-μ’ τά δάκρα

Παραδοσιακή ενδυμασία Σαντάς

Μικρέσσα όντές έπαιζα έγώ ’ς σήν γειτονίαν,
έναν ημέραν, Κερεκή, είδα έναν κορτσόπον
έφόρ’νεν άσπρον ’ξίασπρον έμορφον φιστανόπον,
«όργαντίναν» ντο έλεγαν, με τα φαρπαλαδόπα
καί ’ς σά μαλλία  ΄τ΄ς έδεσαν άσπρον τρανόν κορδέλλαν
και το κορτσόπον φωταχτέρ’, άσπρεσσα πεταλίχτρα.
Έγώ άμον  έζέλεψα καί έτρεξα ’ς σή Μάννα μ'.
-Μάμα, είπα, θέλω κ’έγώ φιστάν' με φαρπαλάδας.
-Καλά, πουλόπο μ ’ είπε με, θα λέ’ άτο τον πάπαν
 κ ’ εκείνος, όνταν επορεί θα φέρ ’σε φιστανόπον.
-Άμα, αΐκον θέλ’ άτο, άμον τή Κατινούλας.
-Καλά πουλί μ’, ξάν είπε με και έσπιγξε μ’ άπάν’ άτ’ς
κ’είδα τά δάκρα έλάγγεψαν ’ς σ’όμματί’ άτ’ς την άκραν. 
Μήνας έδέβαν και καιρός κ’ εκείν’ ημέρα ’κ’έρθεν.
Έγώ ένεμέν’ να το φιστάν’ το ’ξίασπρον, το άσπρον,
 ς ’σ άδολον τό καρδόπο μου γεράν και ’κ’ ελαρώθεν.
 Άλλο καμμίαν ’κ’ έγγεψα τ’άσπρον τό φιστανόπον,
 μικρόν π’αν έμ’ εγροίκανα τή Μάννας-ι-μ’ τον πόνον.
 Άτώρα πά’ όντάν λέγ’ άτο, τρέχ’νε τ’έμά τά δάκρα,
 πασκείμ’ γιά τ’άσπρον το φιστάν’με τά φαρπαλαδόπα; 
για τά δάκρα τή Μάννας-ι-μ’ τά παραπονεμένα, 
τά δάκρα τή Μαννίτσας-ι-μ ’ τα μαργαριταρένια.
Τη προσφυγιάς ’κ’ έσανε, έσαν τη εφτωχείας,
 δάκρα γιατί ’κ’ επόρεσεν να δί’ χαράν τ’ άρνίν άτ’ς,
 τ’άρνόπον άτ’ς το στερνοπουλ’ τ’ Έλλαδογεννεμένον. 
Μάννας δάκρα ατίμετα καμμίαν ’κι ανασπάλκουν. 
Μάννας δάκρα άγιάσματα, δακρόπα μυρωμένα.

Τα δάκρυα της Μάνας μου

Μικρούλα ήμουν κι έπαιζα εγώ στη γειτονιά μας
 και μια ημέρα Κυριακή, είδα ένα κοριτσάκι·
φορούσε άσπρο κάτασπρο, όμορφο φουστανάκι,
"οργαντίνα", όπως το λεν και με φαρμπαλαδάκι.
Στα μαλλάκια της δέσανε άσπρο μεγάλο φιόγκο
 και το «κορτσόπον» άστραφτε σαν άσπρη πεταλούδα.
Εγω, σαν να το ζήλεψα κι έτρεξα στη Μανούλα.
"Μάμα", είπα, "θέλω κι εγώ φιστάν με φαρπαλάδας".
" Καλά", μου είπε, «πουλάκι μου, θα το πω στον πατέρα 
και κείνος όταν θα μπορεί, φουστάνι θα σου φέρει».
Ομως, το θέλω ολόιδιο, όπως της Κατινούλας».
"Καλά, πουλί μου", λέει ξανά και με σφιχταλιάζει
 κι είδα δάκρυα ξεπήδησαν, στην άκρη του ματιού της. 
Μήνες περάσαν και ποτέ, δεν ήλθε ’κείνη μέρα.
Εγώ όμως περίμενα το κάτασπρο φουστάνι,
 οτην άδολη καρδούλα μου, αγιάτρευτη πληγούλα.
Δεν ξαναμίλησα ποτέ για τ’ άσπρο φουστανάκι,
 μικρή, μα καταλάβαινα της Μάνας μου τον πόνο.
Και τώρα που μιλώ γιαυτό, κυλούν τα δάκρυά μου, 
μήπως για τ’ άσπρο φόρεμα, με τα φαρμπαλαδάκια;
Για τα δάκρυα της Μάνας μου, τα παραπονεμένα,
 τα δάκρυα της Μανούλας μου, τα μαργαριταρένια.
Δεν ήταν δάκρυα προσφυγιάς, μόν’ ήτανε της φτώχειας, 
δάκρυα, γιατί δεν μπόρεσε, λίγη χαρά να δώσει,
στο στερνοπούλι, το μικρό, το Ελλαδογεννημένο.
Μάνας δάκρυα ατίμητα, ποτέ που δεν ξεχνιούνται,
 Μάνας δάκρυα αγιάσματα, δάκρυα μυρωμένα.

Πόπη Τσακμακίδου-Κωτίδου
Φιλόλογος-Συγγραφέας