Η υγεία είναι ένα από τα πιο καυτά προβλήματα του προσφυγικού ζητήματος. Ιδιαίτερα στη Μακεδονία και Θράκη οι πρόσφυγες υπέφεραν αφάνταστα από την ελονοσία και τα κουνούπια. Είναι πολύ πιθανό ότι οι περισσότεροι θάνατοι, των οποίων τα αίτια δεν έχουν διαγνωσθεί, οφείλονται στην ελονοσία.
Στην ίδια αυτή αιτία, σε συνδυασμό με το φτωχότατο διαιτολόγιο, εκτός από την αυξημένη θνησιμότητα, πρέπει να αποδοθεί και μια γενική σωματική εξασθένηση των προσφύγων, οι οποίοι δεν μπορούν να εργαστούν όσο απαιτούν οι ανάγκες.
Έπειτα, οι αρρώστιες που πλήττουν τους νέους ανθρώπους οδήγησαν και στη μείωση των γεννήσεων. Σε ορισμένα χωριά καμιά γέννα δεν έγινε το 1923.
Για την αντιμετώπιση του οξύτατου αυτού προβλήματος αποφασίστηκε, από την ΕΑΠ, η λειτουργία ειδικής υγειονομικής υπηρεσίας (Ιούνιος του 1925). Ταυτόχρονα η κυβέρνηση φρόντισε να ιδρυθούν αστυιατρεία και προσφυγικά Νοσοκομεία σε αγροτικά κέντρα που θα εξυπηρετούν και τα πλησιέστερα χωριά.
Οι πρόσφυγες της περιοχής ευθύνης αυτών των υγειονομικών κέντρων ορίστηκε να καλύψουν εξίσου το κόστος ίδρυσης και λειτουργίας των αστυιατρείων, για να έχουν την απαραίτητη ιατρική και νοσηλευτική περίθαλψη.
Εν τω μεταξύ, η ΕΑΠ αγόρασε (αρχές του 1925) 10 τόνους κινίνης και άλλα φάρμακα, πέρα από τους 5 τόνους που υποσχέθηκε να στείλει ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός (Α.Ε.Σ.). Το πρόβλημα, βέβαια, για ν' αμβλυνθεί, απαιτούσε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα κινίνης (γύρω στους 30 τόνους), όπως ήδη επισημάνθηκε στην 1η έκθεση της ΕΑΠ (25 Φεβρουαρίου 1924).
Τα αποτελέσματα των υγειονομικών αυτών μέτρων φάνηκαν στο δεύτερο κιόλας χρόνο (1925). Συγκεκριμένα, στη Μακεδονία, όπου εντοπίζονται και τα περισσότερα προβλήματα, σ’ έναν πληθυσμό 413.804 προσφύγων, ο μ.ό. των θανάτων είναι 19%ο, για την περίοδο Ιανουάριο-Σεπτεμβρίου 1925, ενώ το ποσοστό των γεννήσεων, για το ίδιο διάστημα ανεβαίνει στο 29%ο.
Το ποσοστό αυτό της χαμηλής θνησιμότητας φαίνεται αρκετά ικανοποιητικό, αν συσχετιστεί με τις εκτεταμένες ελονοσίες της Μακεδονίας και με τις πολύ επισφαλείς συνθήκες ζωής των προσφύγων.
Από εκθέσεις, εξάλλου, των υγειονομικών υπηρεσιών της Μακεδονίας, που αναφέρονται σε ένα σύνολο 200.000, περίπου προσφύγων, φαίνεται ότι στους τρεις χειρότερους μήνες του 1925 (Ιούλιος, Αύγουστος και Σεπτέμβριος) 25.733 άτομα έπασχαν από ελονοσία και θεραπεύτηκαν.
Αντίθετα, στο αντίστοιχο τρίμηνο του 1924 οι περιπτώσεις προσβολής από ελονοσία ήταν, περίπου, διπλάσιες.
Συνολικά, για όλο το έτος 1925, σε ένα πληθυσμό 429.900 προσφύγων που έχουν αποκατασταθεί στη Μακεδονία οι γεννήσεις φτάνουν στο 27%ο το χρόνο, ενώ οι θάνατοι κατεβαίνουν στο 17%ο.
Μπορούμε, γενικά, να πούμε ότι η υγεία των προσφύγων βελτιώνεται σταθερά από χρόνο σε χρόνο σε όλες τις περιοχές, ακόμη και εκεί, όπου επικρατούν οι πιο ανθυγιεινές συνθήκες.
Η προοδευτική αυτή βελτίωση δεν οφείλεται μόνο στα υγειονομικά μέτρα και στις νοσηλευτικές παροχές της ΕΑΠ. Οφείλεται και στο γεγονός, ότι, παρά τις δυσμενείς περιστάσεις (πλημμύρες, ξηρασία, πτώση παραγωγής), η οικονομική κατάσταση των προσφύγων γίνεται όλο και καλύτερη με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Εξάλλου, η αποξήρανση των χωραφιών και των ελωδών εκτάσεων, αλλά και η υδροδότηση των χωριών με καθαρό αρτεσιανό νερό, ήταν μια πρόσθετη μεγάλη βοήθεια για τη βελτίωση των συνθηκών υγείας στην επαρχία.
Πολλές, μάλιστα, προσφυγικές κοινότητες ανέλαβαν, με δικά τους έξοδα, το έργο της αποξήρανσης στην περιοχή τους, υπό την εποπτεία και τις οδηγίες των υγειονομικών και τεχνικών υπηρεσιών της ΕΑΠ.
Άρα, η βελτίωση των συνθηκών και ο περιορισμός του ποσοστού των θανάτων οφείλονται και στη συμβολή των ίδιων των προσφύγων.
Σε μια τελική εκτίμηση, θα λέγαμε ότι, για τις ανάγκες της υγείας των προσφύγων, στη Μακεδονία και στη Θράκη λειτουργούσαν 59 αστυιατρεία, ένα Βακτηριολογικό Εργαστήριο και ορισμένα προσφυγικά Νοσοκομεία σε μεγάλα αστικά κέντρα.
Τα αστυιατρεία, εγκαταστημένα στις πιο ανθυγιεινές περιοχές της Μακεδονίας και Θράκης, υπάγονταν στην ευθύνη της ΕΑΠ από το 1925 ως το 1929, οπότε μεταβιβάστηκαν στο Υπουργείο Δημόσιας Υγείας.
Στο διάστημα 1925-1929 οι περισσότερες από τις 489.281 περιπτώσεις ασθενειών που εξετάστηκαν, οφείλονταν στην ελονοσία. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει το 1/3 του πληθυσμού της περιοχής ευθύνης των νοσηλευτικών αυτών ιδρυμάτων.
Επιπλέον, έχουν διανεμηθεί σε πρόσφυγες 8.500 κιλά και 912.501 σύριγγες κινίνης, και αντιμετωπίστηκαν 3.800 περιπτώσεις φυματίωσης. Πέρα απ’ αυτό, τα αστυιατρεία ασχολήθηκαν και με τον περιορισμό του αλκοολισμού, που ήταν ιδιαίτερα αυξημένος μεταξύ των προσφύγων.
Το Βακτηριολογικό, πάλι Εργαστήριο προσέφερε έξοχες υπηρεσίες, αφού στο λίγο διάστημα λειτουργίας του (1928-1929) πρόλαβε να παρασκευάσει 150.000 σύριγγες βατσίνας και 50.000 σύριγγες αντιφυματικού εμβολίου.
Παράλληλα με τα παραπάνω, από τις υγειονομικές υπηρεσίες της ΕΑΠ έχουν διανεμηθεί σε χωριά και σχολεία χιλιάδες ενημερωτικά φυλλάδια και οδηγίες για θέματα υγείας (πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών).
Σημαντικά, λοιπόν, ήταν τα βήματα προόδου που σημειώθηκαν στα εφτά χρόνια λειτουργίας της ΕΑΠ (1924-1930) ως προς την πορεία της υγείας των προσφύγων.
Σταθης Πελαγιδης
Καθηγητης Α.Π.Θ. (Παιδαγωγικη σχολη Φλωρινας)
Στην ίδια αυτή αιτία, σε συνδυασμό με το φτωχότατο διαιτολόγιο, εκτός από την αυξημένη θνησιμότητα, πρέπει να αποδοθεί και μια γενική σωματική εξασθένηση των προσφύγων, οι οποίοι δεν μπορούν να εργαστούν όσο απαιτούν οι ανάγκες.
Έπειτα, οι αρρώστιες που πλήττουν τους νέους ανθρώπους οδήγησαν και στη μείωση των γεννήσεων. Σε ορισμένα χωριά καμιά γέννα δεν έγινε το 1923.
Για την αντιμετώπιση του οξύτατου αυτού προβλήματος αποφασίστηκε, από την ΕΑΠ, η λειτουργία ειδικής υγειονομικής υπηρεσίας (Ιούνιος του 1925). Ταυτόχρονα η κυβέρνηση φρόντισε να ιδρυθούν αστυιατρεία και προσφυγικά Νοσοκομεία σε αγροτικά κέντρα που θα εξυπηρετούν και τα πλησιέστερα χωριά.
Οι πρόσφυγες της περιοχής ευθύνης αυτών των υγειονομικών κέντρων ορίστηκε να καλύψουν εξίσου το κόστος ίδρυσης και λειτουργίας των αστυιατρείων, για να έχουν την απαραίτητη ιατρική και νοσηλευτική περίθαλψη.
Εν τω μεταξύ, η ΕΑΠ αγόρασε (αρχές του 1925) 10 τόνους κινίνης και άλλα φάρμακα, πέρα από τους 5 τόνους που υποσχέθηκε να στείλει ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός (Α.Ε.Σ.). Το πρόβλημα, βέβαια, για ν' αμβλυνθεί, απαιτούσε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα κινίνης (γύρω στους 30 τόνους), όπως ήδη επισημάνθηκε στην 1η έκθεση της ΕΑΠ (25 Φεβρουαρίου 1924).
 |
| Κεντρικό Νοσοκομείο Προσφύγων (Θεσσαλονίκη 1925)- Αρχείο Α. Θεοφυλάκτου |
Τα αποτελέσματα των υγειονομικών αυτών μέτρων φάνηκαν στο δεύτερο κιόλας χρόνο (1925). Συγκεκριμένα, στη Μακεδονία, όπου εντοπίζονται και τα περισσότερα προβλήματα, σ’ έναν πληθυσμό 413.804 προσφύγων, ο μ.ό. των θανάτων είναι 19%ο, για την περίοδο Ιανουάριο-Σεπτεμβρίου 1925, ενώ το ποσοστό των γεννήσεων, για το ίδιο διάστημα ανεβαίνει στο 29%ο.
Το ποσοστό αυτό της χαμηλής θνησιμότητας φαίνεται αρκετά ικανοποιητικό, αν συσχετιστεί με τις εκτεταμένες ελονοσίες της Μακεδονίας και με τις πολύ επισφαλείς συνθήκες ζωής των προσφύγων.
Από εκθέσεις, εξάλλου, των υγειονομικών υπηρεσιών της Μακεδονίας, που αναφέρονται σε ένα σύνολο 200.000, περίπου προσφύγων, φαίνεται ότι στους τρεις χειρότερους μήνες του 1925 (Ιούλιος, Αύγουστος και Σεπτέμβριος) 25.733 άτομα έπασχαν από ελονοσία και θεραπεύτηκαν.
Αντίθετα, στο αντίστοιχο τρίμηνο του 1924 οι περιπτώσεις προσβολής από ελονοσία ήταν, περίπου, διπλάσιες.
Συνολικά, για όλο το έτος 1925, σε ένα πληθυσμό 429.900 προσφύγων που έχουν αποκατασταθεί στη Μακεδονία οι γεννήσεις φτάνουν στο 27%ο το χρόνο, ενώ οι θάνατοι κατεβαίνουν στο 17%ο.
Μπορούμε, γενικά, να πούμε ότι η υγεία των προσφύγων βελτιώνεται σταθερά από χρόνο σε χρόνο σε όλες τις περιοχές, ακόμη και εκεί, όπου επικρατούν οι πιο ανθυγιεινές συνθήκες.
Η προοδευτική αυτή βελτίωση δεν οφείλεται μόνο στα υγειονομικά μέτρα και στις νοσηλευτικές παροχές της ΕΑΠ. Οφείλεται και στο γεγονός, ότι, παρά τις δυσμενείς περιστάσεις (πλημμύρες, ξηρασία, πτώση παραγωγής), η οικονομική κατάσταση των προσφύγων γίνεται όλο και καλύτερη με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Εξάλλου, η αποξήρανση των χωραφιών και των ελωδών εκτάσεων, αλλά και η υδροδότηση των χωριών με καθαρό αρτεσιανό νερό, ήταν μια πρόσθετη μεγάλη βοήθεια για τη βελτίωση των συνθηκών υγείας στην επαρχία.
Πολλές, μάλιστα, προσφυγικές κοινότητες ανέλαβαν, με δικά τους έξοδα, το έργο της αποξήρανσης στην περιοχή τους, υπό την εποπτεία και τις οδηγίες των υγειονομικών και τεχνικών υπηρεσιών της ΕΑΠ.
Άρα, η βελτίωση των συνθηκών και ο περιορισμός του ποσοστού των θανάτων οφείλονται και στη συμβολή των ίδιων των προσφύγων.
Σε μια τελική εκτίμηση, θα λέγαμε ότι, για τις ανάγκες της υγείας των προσφύγων, στη Μακεδονία και στη Θράκη λειτουργούσαν 59 αστυιατρεία, ένα Βακτηριολογικό Εργαστήριο και ορισμένα προσφυγικά Νοσοκομεία σε μεγάλα αστικά κέντρα.
Τα αστυιατρεία, εγκαταστημένα στις πιο ανθυγιεινές περιοχές της Μακεδονίας και Θράκης, υπάγονταν στην ευθύνη της ΕΑΠ από το 1925 ως το 1929, οπότε μεταβιβάστηκαν στο Υπουργείο Δημόσιας Υγείας.
Στο διάστημα 1925-1929 οι περισσότερες από τις 489.281 περιπτώσεις ασθενειών που εξετάστηκαν, οφείλονταν στην ελονοσία. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει το 1/3 του πληθυσμού της περιοχής ευθύνης των νοσηλευτικών αυτών ιδρυμάτων.
Επιπλέον, έχουν διανεμηθεί σε πρόσφυγες 8.500 κιλά και 912.501 σύριγγες κινίνης, και αντιμετωπίστηκαν 3.800 περιπτώσεις φυματίωσης. Πέρα απ’ αυτό, τα αστυιατρεία ασχολήθηκαν και με τον περιορισμό του αλκοολισμού, που ήταν ιδιαίτερα αυξημένος μεταξύ των προσφύγων.
Το Βακτηριολογικό, πάλι Εργαστήριο προσέφερε έξοχες υπηρεσίες, αφού στο λίγο διάστημα λειτουργίας του (1928-1929) πρόλαβε να παρασκευάσει 150.000 σύριγγες βατσίνας και 50.000 σύριγγες αντιφυματικού εμβολίου.
Παράλληλα με τα παραπάνω, από τις υγειονομικές υπηρεσίες της ΕΑΠ έχουν διανεμηθεί σε χωριά και σχολεία χιλιάδες ενημερωτικά φυλλάδια και οδηγίες για θέματα υγείας (πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών).
Σημαντικά, λοιπόν, ήταν τα βήματα προόδου που σημειώθηκαν στα εφτά χρόνια λειτουργίας της ΕΑΠ (1924-1930) ως προς την πορεία της υγείας των προσφύγων.
Σταθης Πελαγιδης
Καθηγητης Α.Π.Θ. (Παιδαγωγικη σχολη Φλωρινας)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου