Η «Επιτροπή Ποντιακών Μελετών» - επιστημονική και πνευματική εταιρεία μη κερδοσκοπική - ιδρύθηκε το 1927 στην Αθήνα από ομάδα Ποντίων διανοουμένων και παραγόντων της δημόσιας και κοινωνικής ζωής, με τη πρωτοβουλία του γιατρού Θεοφύλακτου Θεοφυλάκτου, από τη Θεσσαλονίκη, και την αποφασιστική ηγεσία του τελευταίου Μητροπολίτη της Τραπεζούντας Χρύσανθου (Φιλιππίδη) και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πόσης Ελλάδος.
Στα ιδρυτικά μέλη της Ε.Π.Μ. συγκαταλέγονται: Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Παπαδόπουλος, Διευθυντής συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών, Δημοσθένης Οικονομίδης, Διευθυντής του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών, πολιτικοί, διανοούμενοι και οικονομικοί παράγοντες, όπως ο Λεωνίδας Ιασονίδης, Λάμπρος Λαμπριανίδης, Σταύρος Νικολαΐδης, Χρήστος Καλαντίδης, Λάζαρος Θεοδωρίδης, Κων/νος Κανσήζ, Θεμιστοκλής Παστιάδης, Χρυσόστομος Μυρίδης, Αβραάμ Πολυχρονιάδης.
Πρόεδροι της Ε.Π.Μ. διετέλεσαν: Χρύσανθος (Φιλιππίδης), Μητροπολίτης Τραπεζούντας και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ακαδημαϊκός (1927-1949), Ανθιμος Παπαδόπουλος, Διευθυντής Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών (1949- 1964), Οδυσσέας Λαμψίδης, δημοσιογράφος, ιστορικός-βυζαντινολόγος (1964-1990), Δημήτριος Τομπαΐδης (1990 κ.ε.).
0 σκοπός και οι στόχοι της Ε.Π.Μ. καθορίζονται στα άρθρα 1 και 2 του καταστατικού της. Ως κύριο σκοπό της Ε.Π.Μ. σημειώνουμε την περισυλλογή, μελέτη και δημοσίευση του ιστορικού, γλωσσικού και λαογραφικού υλικού του Πόντου και των Ελλήνων Ποντίων.
Επιστημονικό όργανο της Ε.Π.Μ. είναι το περιοδικό σύγγραμμα «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ». Μέχρι τώρα έχουν εκδοθεί 48 τόμοι, στους οποίους έχουν συγκεντρωθεί, με επιστημονική μέθοδο, μελέτες ιστορικές, γλωσσικές, λαογραφικές κλπ. από Έλληνες και ξένους συνεργάτες.
Παράλληλα έχουν εκδοθεί και πάνω από 20 ογκώδεις τόμοι, ως Παραρτήματα του «Αρχείου Πόντου» με πρωτότυπες και αυτοτελείς επιστημονικές πραγματείες, που αναφέρονται στην ιστορία, τη γλώσσα, τη λαογραφία και τον εν γένει πολιτισμό του Ποντιακού Ελληνισμού. Συγκεκριμένα εξέδωσε τα εξής έργα:
1. «Η Εκκλησία Τραπεζούντος» του Μητροπολίτου Χρυσάνθου (4ος και 5οςτόμος «Αρχ. Πόντου», έτ. 1933) Μνημειώδες ιστορικό έργο (905 σελ.), που έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών (1937) και από την «εν Παρισίοις Εταιρεία προς ενίσχυσιν των Ελληνικών Σπουδών» (1937).
2. «Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου» (Παρ. 1 Αρχ. Πόντου, έτ. 1955).
3. «Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου» (Παρ. 3 Αρχ. Πόντου, έτ. 1958-1961). Τα δύο αυτά επιστημονικά συγγράμματα του αρχιμ. Άνθιμου Παπαδόπουλου ανήκουν στην πρωτοπορία της επιστημονικής βιβλιογραφίας, αφού η ποντιακή είναι η μοναδική διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας που διαθέτει, πάνω από 30 χρόνια, ιστορική Γραμματική και Ιστορικό Λεξικό.
4. «Α' Συμπόσιο Ποντιακής Λαογραφίας» (38ος τ. Αρχ. Πόντου, έτ. 1984). Περιλαμβάνει πλήθος μελετών που ανακοινώθηκαν στο ομώνυμο συμπόσιο της Ε.Π.Μ., που πραγματοποιήθηκε από 1-15 Νοεμβρ. 1981.
5. «Η Ποντιακή Διάλεκτος άλλοτε και τώρα» (46ος τ. Αρχ. Πόντου, έτ. 1995). Περιλαμβάνει μελέτες που ανακοινώθηκαν στη διεθνή επιστημονική διημερίδα που οργάνωσε η Ε.Π.Μ. στην Αθήνα, 8-9 Οκτωβρίου 1994.
6. Σ.Α. Νικολαΐδη, Ελενόποντος, Ηράκλεια Πόντου», (1955).
7. Π. Λαμψίδη, «Δημοτικά τραγούδια του Πόντου», (1960).
8. Σ. Λιανίδη, «Τα παραμύθια του ποντιακού λαού», (1962).
9. Σ. Λιανίδη, «Τρία ποντιακά θεατρικά έργα», (1979).
10. I. Παμπούκη, «Μύθοι της Οινόης του Πόντου» (1963).
11. Οδ. Λαμψίδη, «Ανδρέου Λιβαδινού βίος και έργα» (1975).
12. Οδ. Λαμψίδη, «Μελωδίαι δημωδών ασμάτων και χορών των Ελλήνων Ποντίων»
(1977).
13. Οδ. Λαμψίδη, «Γύρω στο ποντιακό θέατρο (1922-1972)» Α' (1978).
14. Οδ. Λαμψίδη - Αριάδνης Ραζή, «Ευρετήριον απεικονίσεων και φωτογραφιών του πόντου και των Ελλήνων Ποντίων» (1977).
15. Οδ. Λαμψίδη, «Ο εκ Πόντου Όσιος Νίκων ο Μετανοείτε» (1982).
16. Οδ. Λαμψίδη, «Δημοσιεύματα περί τον ελληνικόν πόντον και τους Έλληνας ποντίους», Α' (1982).,
17. Δ. Kilpatrick, «Function ana style in Pontic dance music» (1980).
18. Ισ. Λαυρεντίδη, "Οι εκ Σοβιετικής Ενώσεως Έλληνες Ποντιακής καταγωγής και τα εκ της Συνθήκης της Λωζάννης δικαιώματά των" (1986).
19. Διαμ. Λαζαρίδη, «Στατιστικοί πίνακες της εκπαιδεύσεως των Ελλήνων στον Πόντο (1821-1922)» (1988).
20. Δ. Τομπαΐδη, «Η Ποντιακή Διάλεκτος·(1988).
21. Οδ. Λαμψίδη - Γιάννη Ταϊγανίδη, «Μνήμη αυτοκρατορίας Μεγάλων Κομνηνών (1461 · 1961)» (1961).
22. «Οι Οικισμοί των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο το 1920» (1989).
23. Αρτ. Ξανθοπούλου-Κυριακού, «Αλληλογραφία του ελληνικού Υποπροξενείου της Τραπεζούντας, Α' (1839-1858)» (1995).
Το «Αρχείον του Πόντου» έχει διεθνή αναγνώριση και αμέριστη την εκτίμηση του επιστημονικού κόσμου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα άρθρα και οι μελέτες που δημοσιεύονται στις σελίδες του βιβλιογραφούνται από σοβαρά επιστημονικά και φιλολογικά περιοδικά.
Εξάλλου, κοσμεί τις περισσότερες επιστημονικές βιβλιοθήκες και ανταλλάσσεται με 30 και πλέον επιστημονικά περιοδικά συγγράμματα που εκδίδονται από επιστημονικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Στα ιδρυτικά μέλη της Ε.Π.Μ. συγκαταλέγονται: Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Παπαδόπουλος, Διευθυντής συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών, Δημοσθένης Οικονομίδης, Διευθυντής του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών, πολιτικοί, διανοούμενοι και οικονομικοί παράγοντες, όπως ο Λεωνίδας Ιασονίδης, Λάμπρος Λαμπριανίδης, Σταύρος Νικολαΐδης, Χρήστος Καλαντίδης, Λάζαρος Θεοδωρίδης, Κων/νος Κανσήζ, Θεμιστοκλής Παστιάδης, Χρυσόστομος Μυρίδης, Αβραάμ Πολυχρονιάδης.
Πρόεδροι της Ε.Π.Μ. διετέλεσαν: Χρύσανθος (Φιλιππίδης), Μητροπολίτης Τραπεζούντας και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ακαδημαϊκός (1927-1949), Ανθιμος Παπαδόπουλος, Διευθυντής Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών (1949- 1964), Οδυσσέας Λαμψίδης, δημοσιογράφος, ιστορικός-βυζαντινολόγος (1964-1990), Δημήτριος Τομπαΐδης (1990 κ.ε.).
0 σκοπός και οι στόχοι της Ε.Π.Μ. καθορίζονται στα άρθρα 1 και 2 του καταστατικού της. Ως κύριο σκοπό της Ε.Π.Μ. σημειώνουμε την περισυλλογή, μελέτη και δημοσίευση του ιστορικού, γλωσσικού και λαογραφικού υλικού του Πόντου και των Ελλήνων Ποντίων.
Επιστημονικό όργανο της Ε.Π.Μ. είναι το περιοδικό σύγγραμμα «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ». Μέχρι τώρα έχουν εκδοθεί 48 τόμοι, στους οποίους έχουν συγκεντρωθεί, με επιστημονική μέθοδο, μελέτες ιστορικές, γλωσσικές, λαογραφικές κλπ. από Έλληνες και ξένους συνεργάτες.
Παράλληλα έχουν εκδοθεί και πάνω από 20 ογκώδεις τόμοι, ως Παραρτήματα του «Αρχείου Πόντου» με πρωτότυπες και αυτοτελείς επιστημονικές πραγματείες, που αναφέρονται στην ιστορία, τη γλώσσα, τη λαογραφία και τον εν γένει πολιτισμό του Ποντιακού Ελληνισμού. Συγκεκριμένα εξέδωσε τα εξής έργα:
1. «Η Εκκλησία Τραπεζούντος» του Μητροπολίτου Χρυσάνθου (4ος και 5οςτόμος «Αρχ. Πόντου», έτ. 1933) Μνημειώδες ιστορικό έργο (905 σελ.), που έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών (1937) και από την «εν Παρισίοις Εταιρεία προς ενίσχυσιν των Ελληνικών Σπουδών» (1937).
2. «Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου» (Παρ. 1 Αρχ. Πόντου, έτ. 1955).
3. «Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου» (Παρ. 3 Αρχ. Πόντου, έτ. 1958-1961). Τα δύο αυτά επιστημονικά συγγράμματα του αρχιμ. Άνθιμου Παπαδόπουλου ανήκουν στην πρωτοπορία της επιστημονικής βιβλιογραφίας, αφού η ποντιακή είναι η μοναδική διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας που διαθέτει, πάνω από 30 χρόνια, ιστορική Γραμματική και Ιστορικό Λεξικό.
4. «Α' Συμπόσιο Ποντιακής Λαογραφίας» (38ος τ. Αρχ. Πόντου, έτ. 1984). Περιλαμβάνει πλήθος μελετών που ανακοινώθηκαν στο ομώνυμο συμπόσιο της Ε.Π.Μ., που πραγματοποιήθηκε από 1-15 Νοεμβρ. 1981.
5. «Η Ποντιακή Διάλεκτος άλλοτε και τώρα» (46ος τ. Αρχ. Πόντου, έτ. 1995). Περιλαμβάνει μελέτες που ανακοινώθηκαν στη διεθνή επιστημονική διημερίδα που οργάνωσε η Ε.Π.Μ. στην Αθήνα, 8-9 Οκτωβρίου 1994.
6. Σ.Α. Νικολαΐδη, Ελενόποντος, Ηράκλεια Πόντου», (1955).
7. Π. Λαμψίδη, «Δημοτικά τραγούδια του Πόντου», (1960).
8. Σ. Λιανίδη, «Τα παραμύθια του ποντιακού λαού», (1962).
9. Σ. Λιανίδη, «Τρία ποντιακά θεατρικά έργα», (1979).
10. I. Παμπούκη, «Μύθοι της Οινόης του Πόντου» (1963).
11. Οδ. Λαμψίδη, «Ανδρέου Λιβαδινού βίος και έργα» (1975).
12. Οδ. Λαμψίδη, «Μελωδίαι δημωδών ασμάτων και χορών των Ελλήνων Ποντίων»
(1977).
13. Οδ. Λαμψίδη, «Γύρω στο ποντιακό θέατρο (1922-1972)» Α' (1978).
14. Οδ. Λαμψίδη - Αριάδνης Ραζή, «Ευρετήριον απεικονίσεων και φωτογραφιών του πόντου και των Ελλήνων Ποντίων» (1977).
15. Οδ. Λαμψίδη, «Ο εκ Πόντου Όσιος Νίκων ο Μετανοείτε» (1982).
16. Οδ. Λαμψίδη, «Δημοσιεύματα περί τον ελληνικόν πόντον και τους Έλληνας ποντίους», Α' (1982).,
17. Δ. Kilpatrick, «Function ana style in Pontic dance music» (1980).
18. Ισ. Λαυρεντίδη, "Οι εκ Σοβιετικής Ενώσεως Έλληνες Ποντιακής καταγωγής και τα εκ της Συνθήκης της Λωζάννης δικαιώματά των" (1986).
19. Διαμ. Λαζαρίδη, «Στατιστικοί πίνακες της εκπαιδεύσεως των Ελλήνων στον Πόντο (1821-1922)» (1988).
20. Δ. Τομπαΐδη, «Η Ποντιακή Διάλεκτος·(1988).
21. Οδ. Λαμψίδη - Γιάννη Ταϊγανίδη, «Μνήμη αυτοκρατορίας Μεγάλων Κομνηνών (1461 · 1961)» (1961).
22. «Οι Οικισμοί των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο το 1920» (1989).
23. Αρτ. Ξανθοπούλου-Κυριακού, «Αλληλογραφία του ελληνικού Υποπροξενείου της Τραπεζούντας, Α' (1839-1858)» (1995).
Το «Αρχείον του Πόντου» έχει διεθνή αναγνώριση και αμέριστη την εκτίμηση του επιστημονικού κόσμου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα άρθρα και οι μελέτες που δημοσιεύονται στις σελίδες του βιβλιογραφούνται από σοβαρά επιστημονικά και φιλολογικά περιοδικά.
Εξάλλου, κοσμεί τις περισσότερες επιστημονικές βιβλιοθήκες και ανταλλάσσεται με 30 και πλέον επιστημονικά περιοδικά συγγράμματα που εκδίδονται από επιστημονικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Εκτός από το εκδοτικό της έργο, που είναι και το κύριο έργο της, η Ε.Π.Μ. επεξέτεινε τις δραστηριότητές της και σε άλλους τομείς. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
1. Την απόκτηση ιδιόκτητου περικαλλούς τετραωρόφου κτιρίου (Νέα Σμύρνη, Αγνώστων Μαρτύρων 73) και τον εξοπλισμό του με σύγχρονα όργανα και μέσα (1988).
Το ιδιόκτητο αυτό κτίριο, το οποίο λειτουργεί ως «Στέγη Κειμηλίων του Ελληνισμού του Πόντου», χτίστηκε σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από το κράτος, το 1975, με ενέργειες του τότε Αντιπροέδρου της Βουλής και χαλκέντερου ερευνητή της ιστορίας Ισαάκ Λαυρεντίδη, αλλά και του τότε Προέδρου της Ε.Π.Μ. 0δυσσέα Λαμψίδη.
Στο κτίριο αυτό περιλαμβάνονται: μόνιμο εκθετήριο κειμηλίων του Πόντου (μουσείο), βιβλιοθήκη και Αναγνωστήριο, αίθουσα σεμιναρίων, επιμορφωτικών μαθημάτων ιστορίας, λαογραφίας και γλώσσας των Ελλήνων του Πόντου, αίθουσα διαλέξεων και οργάνωσης συνεδρίων, χώρος αποθήκευσης αντιτύπων του «Αρχείου Πόντου», Γραφεία και κυλικείο.
2. Τη δημιουργία βιβλιοθήκης με τις σύγχρονες περί βιβλιοθηκονομίας αντιλήψεις. Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει πλήθος βιβλίων ποντιακού και ευρύτερου ενδιαφέροντος, καθώς και αξιόλογο αρχειακό υλικό. Προς διευκόλυνση των προσερχομένων μελετητών, η Ε.Π.Μ. δημιούργησε αναγνωστήριο με ανάλογο εξοπλισμό. Το πλήθος των καθημερινώς και περιοδικώς προσερχομένων ερευνητών και επισκεπτών μαρτυρεί την επιτυχία του στόχου της Ε.Π.Μ. στον τομέα αυτό.
3. Τη δημιουργία Μουσείου με την επωνυμία «Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο του Ελληνισμού του Πόντου". Η οργάνωση του Μουσείου έγινε με βάση τους κανόνες της σύγχρονης μουσειολογίας. Περιλαμβάνει πλήθος κειμηλίων: Σιγίλια, έγγραφα, εκκλησιαστικά αντικείμενα, μουσικά όργανα, ενδύματα, φωτογραφίες κλπ. Το Μουσείο, πέραν των άλλων, έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, βάσει των καταρτισθέντων ήδη σχετικών προγραμμάτων. Για τη δημιουργία του Μουσείου δαπανήθηκαν δεκάδες εκατομμυρίων. Τα εγκαίνια λειτουργίας του πραγματοποιήθηκαν στις 15 Φεβρουάριου 1998, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο.
4. Την οργάνωση συνεδρίων, όπως αυτό που έγινε το 1981 στην Αθήνα («Α' συμπόσιο ποντιακής λαογραφίας») και η διεθνής επιστημονική διημερίδα με το γενικό τίτλο «Η ποντιακή διάλεκτος άλλοτε και τώρα», που έγινε στην Αθήνα το 1994.
5. Την προκήρυξη διαγωνισμού για τη συλλογή λαογραφικού και γλωσσικού υλικού και τη συγγραφή της νεότερη ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού.
6. Την οργάνωση και αποστολή επιστημονικών ομάδων για τη συλλογή γλωσσικού υλικού στις περιοχές της Μαριούπολης και Σταυρούπολης της Ρωσίας, όπου κατοικούν 'Ελληνες. Το συλλεγέν υλικό είναι αντικείμενο επεξεργασίας από τους καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης κ.κ. Χαρ. Συμεωνίδη και Δημ. Τομπαΐδη.
7. Την οργάνωση σεμιναρίων, διαλέξεων κλπ. με θέματα ιστορίας, γλώσσας, λαογραφίας κλπ. του Ποντιακού Ελληνισμού.
Το έργο της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών εκτιμήθηκε και βραβεύτηκε κατά το απώτερο παρελθόν από πνευματικά ιδρύματα και επιστημονικές εταιρείες της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τη βράβευση της Ε.Π.Μ. από την Ακαδημία Αθηνών το 1932. Μετά την έκδοση του 4ου και 5ου τόμου του Αρχείου Πόντου, το 1933, όπου η ιστορική μελέτη «Η Εκκλησία της Τραπεζούντος» του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρύσανθου, και πάλι η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε το έργο αυτό, ενώ το συγγραφέα του έργου Χρύσανθο, εξέλεξε παμψηφεί ακαδημαϊκό κατά τη συνεδρία της 2ας Νοεμβρίου 1929.
Το έτος 1937 η «εν Παρισίοις Εταιρεία προς ενίσχυσιν των Ελληνικών Σπουδών» βράβευσε την Ε.Π.Μ., και το έτος 1965 η ίδια εταιρεία, στο 2ο Διεθνές Διαλεκτολογικό Συνέδριο που έγινε στο Αμβούργο της Γερμανίας, εξέδωσε ψήφισμα για το έργο της Ε.Π.Μ. Μνημονεύουμε ιδιαιτέρως τις χορηγίες του Υπουργείου Πολιτισμού και της Γεν. Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού.
Η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, κατά τον εβδομηκονταετή βίο της επετέλεσε μέγα έργο, με πενιχρά οικονομικά μέσα. Οι πόροι της Ε.Π.Μ. δεν είναι σταθεροί και μόνιμοι. Προέρχονται, κυρίως, από τις συνδρομές των μελών της, από μικρές προσφορές και δωρεές ιδιωτών και επιχειρήσεων και από χορηγίες διαφόρων Υπουργείων και Οργανισμών, περιστασιακώς.
Ολοι οσοι εργαζονται στην Ε.Π.Μ. προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς αμοιβή, με μοναδικό τους γνώμονα την αγάπη και το πατριωτικό ενδιαφέρον για τη διατήρηση και διάδοση της πατρογονικής κληρονομιάς των Ελλήνων του Πόντου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου