 |
| 1948: Ποδοσφαιρική ομάδα της Μικρής Σάντας Ημαθίας |
Ο αξιωματικός μιλάει με θαυμασμό για το ακμαίο ηθικό των Ποντίων, την πειθαρχία τους, την αντοχή τους, την αμεριμνησία τους, την ευθυμία τους, το τραγούδι και το χορό τους με τη συνοδεία της λύρας, προπάντων τους χορούς που έστηναν στους σταθμούς της πορείας τους κ.ά.
«Κατά τη φοβερή μάχη τον Μόροβα», λέει ο αντισυνταγματάρχης, «οι Πόντιοι μαχητές πολέμησαν ορμητικά και ηρωικά, έπιασαν 100 αιχμαλώτους, δέκα πεδινά πυροβόλα, και στις 23 Νοεμβρίου μπήκαν πρώτοι στη Κορυτσά». Και ο αξιωματικός καταλήγει «Μέχρι τη γερμανική εισβολή, οι Πόντιοι στάθηκαν σ’ όλες τις επιχειρήσεις ψύχραιμοι, ηρωικοί, γεμάτοι αυταπάρνηση, καρτερία, άδολο πατριωτισμό, σεμνοί και ηθικοί σ’ όλες τις εκδηλώσεις τους».
Η άλλη μαρτυρία είναι γραμμένη από το λαογράφο καθηγητή Δημήτρη Λουκάτο, ο οποίος χαρακτηρίζει αξέχαστη τη φιλοξενία που δέχτηκε στο ποντιακό χωριό Αγραπιδιά της Φλώρινας, από τους Πόντιους κατοίκους της, κατά το γυρισμό του από το αλβανικό μέτωπο.
«Γνωρίσαμε», γράφει, «χαρακτήρες καλούς και κακούς, ξεχωρίσαμε χωριά φιλόξενα και πρόθυμα, ανάμεσα σ’ άλλα άπονα και άψυχα. Ο δρόμος μας αλλού ήταν χαρά κι αλλού παράπονο!... Άλλοι μας δρόσισαν με νερό, άλλοι ζήτησαν για ένα κομμάτι ψωμί να πάρουν τα άρβυλα και τις κουβέρτες από πάνω μας!... Μα οι πρόσφυγες, όπου τους συναντήσαμε, μας κοίταξαν με στοργή... Κατέβηκαν στους δρόμους κι άνοιξαν διάπλατα την αγκαλιά τους και μας είπαν: “Παιδιά μας, ελάτε στα σπίτια μας. Ελάτε να φάτε ό,τι έχουμε και ξεκουραστείτε. Ελάτε να σας πλύνουμε τα πόδια και να σας ξεψειρίσουμε. Μην ντρέπεστε. Ο πόνος σας είναι και δικός μας πόνος”».
 |
| Πόντιοι Πρόσφυγες |
Και παρακάτω, ο πρόεδρος/διευθυντής της Λαογραφικής Εταιρείας και τότε συντάκτης του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας περιγράφει πώς τον σταμάτησαν οι Πόντιες γυναίκες, έχοντας τις ποδιές τους γεμάτες με ψωμί και τυρί και τα τσουκάλια γεμάτα με γιαούρτι, και πώς του μίλησαν οι γέροι.
«Μείνε εσύ, παιδί μου», είπε ένας από τους τελευταίους. «Φαίνεσαι πολύ κουρασμένος. Θα ξεκουραστείς όσες μέρες θέλεις και ύστερα πάλι παίρνεις δρόμο».
Και ο Λουκάτος κάθησε στο χωριό Αγραπιδιά είκοσι ολόκληρες μέρες, τις οποίες περιγράφει μία προς μία με νοσταλγία και συγκίνηση. Και καταλήγει:
«Πρόσφυγες! Πόσες φορές το σκέφτηκα με τύψεις πως δεν τους φερθήκαμε όπως έπρεπε οι άλλοι Έλληνες. Τους κάναμε συχνά να ντρέπονται να πουν πως είναι πρόσφυγες. Τους είπαμε τουρκόσπορους και τους κοιτάξαμε με μίσος, όταν δεν ψήφισαν το κόμμα μας.
Δεν τους δεχτήκαμε με στοργή.
Κι όμως, ο ερχομός τους στην Ελλάδα στάθηκε σταθμός στην ιστορία της καινούριας μας ζωής. Μαζί με τις συνήθειές τους, τις γνώσεις τους, τις λαϊκές τους τέχνες, έφεραν στην Ελλάδα την πλατύτερη σκέψη τους, την απέραντη ανατολίτικη ψυχή τους, τις φιλόξενες καρδιές τους, όλο καλοσύνη κι ανθρωπιά
. Μπείτε στο σπίτι τους να χαρείτε το νοικοκυριό τους, το καλαίσθητο και καθαρό. Καθήστε σταυροπόδι στο τραπέζι τους το χαμηλό και φάτε από το νόστιμο φαγητό τους. Κουβεντιάστε μαζί τους και θα ακούσετε από τους γέρους σοφά ρητά, σκέψεις πλατιές και βιβλικές ιστορίες.
Μονάχα έτσι θα τους γνωρίσετε καλά. Και θα βρείτε τότε πραγματική χαρά πλάι στους ανθρώπους αυτούς, τους καλόβολους και υπομονετικούς, που μας περίμεναν μακρόθυμα τόσον καιρό, ώσπου να τους αγαπήσουμε. Δεν έπαψαν ούτε στιγμή να δουλεύουν για τον τόπο μας.
Στη συγκινητική προσπάθειά τους, να ξαναστήσουν το νοικοκυριό τους, έκαναν μεγάλο καλό στην Ελλάδα, ζωντάνεψαν τη χέρσα γη, ξελόγγωσαν τα προβούνια, γέμισαν με στάρι και καπνά τις αποθήκες μας. Και τώρα, στη μεγάλη συμφορά της σκλαβιάς, της πατρίδας μας, οι άνθρωποι αυτοί στάθηκαν πραγματικοί ακρίτες, ηρωικά θύματα και αντάρτες εκδικητικοί στα βουνά της Μακεδονίας.
Τότε, στον τραγικό μας γυρισμό από την Αλβανία, πρώτοι αυτοί μας άνοιξαν την αγκαλιά και στάθηκαν για μας πατρίδα και γονιοί, μας έδωσαν κουράγιο ν αντικρίσουμε τη νέα μας ζωή.
Και ύστερα, πήραν τα βουνά και χτύπησαν όπου μπόρεσαν τον κατακτητή. Και μόνο για τούτο το φέρσιμό τους αξίζει να βλέπουμε τους πρόσφυγες με θαυμασμό και ευγνωμοσύνη, να τους κοιτάζουμε με αγάπη και στοργή, σαν αδελφούς, να το ’χουμε χαρά που ζουν ανάμεσά μας». (15 Νοεμβρίου 1945).
Ο κυριότερος λοιπόν φραγμός, που τον αποτελούσαν οι υποβολιμαίες προκαταλήψεις του ντόπιου πληθυσμού απέναντι στους Πόντιους, και γενικότερα τους πρόσφυγες, έπεσε. Και έπεσε πρώτα στους τόπους δουλειάς και στους κοινούς κοινοτικούς αγώνες, και έπειτα στους εθνικούς αγώνες, όπως ήταν ο πόλεμος εναντίον του ιταλικού φασισμού στην Αλβανία και η εθνική αντίσταση κατά των γερμανοχιτλερικών και βουλγαροφασιστών στην περίοδο της Κατοχής.
Ακολούθησαν οι στενότερες επαφές των Ποντίων με τους ντόπιους στις φυλακές και τις εξορίες, το πέσιμο των άλλων φραγμών όταν οι Πόντιοι της δεύτερης γενιάς εξομοιώθηκαν σχεδόν με τους ντόπιους Έλληνες και πλαισίωσαν όλους τους τομείς της κοινωνικής δράσης, από το εμπόριο και τη βιομηχανία ως τις επιστήμες, τα γράμματα και τις τέχνες. Δε χρειάζεται να απαριθμήσουμε καταλόγους με σημαντικά ονόματα.
Σήμερα, δύσκολα ξεχωρίζουν οι μη ειδικοί τον Πόντιο και την Πόντια από τους άλλους Έλληνες, και η αφομοίωση έφτασε σε σημείο που πρέπει να γίνει, και γίνεται, αγώνας (αντίστροφος τώρα) να διατηρήσουν οι Πόντιοι την ξεχωριστή παρουσία τους και την ποντιακή τους ταυτότητα, τη γλώσσα και τα τραγούδια τους, τους χορούς και τις παραδόσεις τους, τα έθιμα και το ήθος τους, συμβάλλοντας έτσι, με το δικό τους τρόπο και στο δικό τους τομέα, στην κοινή προσπάθεια όλου του ελληνικού λαού να αποτρέψει τον πολιτιστικό αφανισμό του κάτω από τον οδοστρωτήρα του ξενόφερτου τρόπου ζωής και της «παγκοσμιοποίησης».
Χρήστος Σαμουηλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου