ΕΛΕΓΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΗΡΩΙΚΑ ΤΡΑΓΟΎΔΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

ΑΜΑΣΕΙΑ

1.
Το κορασόν επάντεσαν ' ς σον άδην είχεν και ' παίγνεν.
Επαρακάλνεν και έλεγεν Θεού παρακαλίας.
-πέτε της σόρας τον υιόν, ' σ σον άδ ' ας έρτ ' ευρίσκ ' με
Ας παίρ ' το γριζομάκελο βαθέα ας γριζεύ και ευρίσκ ' με
-Επαίρα γριζομάκελον, εχπάστα σην γριζέαν,
Εχτάλεψα και ζήτησα και την εγάπη μ ' 'κ εύρα.
Και μήνυσεν ο βασιλέας ανοίξτεν ταφρία
Κ ' εμείς τον επαράκσαμεν και 'νοιξαμεν ταφία.
Άνοιξε τ ' έναν το ταφίν απές στούδε γομάτο
Άνοιξα έτερον ταφίν αίμαν απές γομάτο
το τρίτον άνοιξα ταφίν, χρυσή κόρη κοιμάται.
Λαλώ ατέν και κι λαλεί, συρίζ ' ατέν ' κ ακούει
Πέρω νερό τσανίγ' ατεν, ατέ ξαν 'κ γνεφίζει.
Κλίσκουμαι και φιλώ ατέν ανάμεσα σ' οφρύδια
Τα ' ομμάτι ατς φώς εγόμωσα, το στόμαν ατς λαλίαν,
Τα γόνατ' ατς δύναμιν και η κόρ' λαγκεύει και σκούτε.
-Οπίς, οπίς, ναι παλληκάρ. Οπίς απ' όθεν έρθε.
Αδά γάμος 'κι γίνεται, νυφίτσα 'κι 'στολούται
Τραπέζιν κι τορνεύκεται καυκίν 'κι ποτισκούται.

2
Το πέραν κα κατέβαιναν του Κωνσταντή τα πσίκια (=το κατά τον γάμο άψιμο κεριών)
Είχεν σεράντα φλάμπουρα, πενήντα παιγνιτόρε.
-Σταθή, σταθήτεν, φλάμπουρα, ειά σώστεν παιγνιτόρε
Ακεί 'ς το πέραν το ρασίν, 'ς τ' άλλο τ'απεκειμέρον
'ς του πεθερού μ', την αυλίαν μέγας κλαϋμός εξέβεν.
Ηάμ ο πεθερόμ' απέθανεν, ηάμ η πεθεράμ' εθάφεν,
ηάμ 'ς τα γυναικαδέλφε μου κανέναν εζαλίγεν.
Έρθεν πουλίν και 'κόνεψε σι χορταρί αστάσιν
σκώθεν, και καλλοκόνεψεν ση Κωσταντή τα'ωμία
'κελάϊδεσεν, αποιλόγησεν ανθρωπινήν λαλία.
Νε ο πεθερός απέθανεν, νε η πεθερά σ' εθάφεν
Νε ας 'α γυναικάδελφα σ' κανέναν ετραλίγεν'
Την κόρ' τινάν εγάπανες, κρατούν και πάγνε, θάφνε.
Εγώ... ττινάν αιγάπανα επήραν, πάγνε θάφνε?
Ατέν εγώ 'κι θάφτ' ατέν, να τρώη ατέν το χώμαν,
Μηδ' απάν σην γήν αφίν' ατέν, να καίη ατέν ο ήλον...
Κλωστέ-κλωστέστεν φλάμπουρα, κλωστέστεν παιγνιτόρε
Θα εβγαίνω και θα πορπατώ σ' όλα τα πολιτείας,
Θενά γυρεύω μ'αστοραν, θενά ζητώ εργάτεν...
Πάρ' ας' την Πόλιν μάστοραν, ας' το Μισίρ' εργάτεν,
ας' την Κωνσταντινούπολιν πέτραν πελεκιμένo...
θα χτίζ' ατέν τον τάφον ατς με τρία παραθύρε,
σ'έναν να κάμν' Ανατολή, 'σ άλλο ήλος και ημέρα,
'σ σο τρίτον το μικρότερον να εμπαίν' και βγαίν' αγάπη.

3
Αν αποθάνω θάψον 'με 'σ έναν 'ψηλόν ρασόπον,
ν'ακούγω θάλασσας φωνήν και καραβί λαλόπον,
ν'ακούγω βουκόλ' το σούριγμα και καβαλί νηχόπον (=ήχος-αρμονία)
όντας φυσά από θάλασσας, μυρίζει θαλασσία.
όντας φυσά από παρχάρ', μυρίζ' μανουσακέα...

4
Ακούς, ακούς, Ακρίτα μου ντο λέγνε τα πουλόπα;
Πάντα κελάϊδαναν και έλεγαν πολλά θα ζή ο Ακρίτας
Και ατώρα κελαϊδούν και λέγν' θεν' αποθάν Ακρίτας.
Ακούγ' ατό (και Ακρίτας χαμογελά και λέγει)
Ατά μικρά και παλαλά να κελαϊδούν 'κ ξέρνε
αφήστε ατά τα μωρά, ας κελαϊδούν και χαίρουν
και φέρτε μ' την σαϊτα μου ντο σύρ' τρακόσα πήχαις,
φέρτε τα κυνηγόσκυλα μ', τα αλυσοδεμένα
και 'γώ ας πάγω 'ς σο κυνήϊ και 'ς σα κυνηϊτόπε,
και αν 'κ είν πουλίν να κυνηγώ, αλήθεα θ' αποθάνω.
Ακρίτας πάει 'ς σο κυνήϊ και 'ς σα κυνηϊτόπε
Και ούδέ μικρόν να κυνηγά, πουθέν πουλόπον εύρεν.
Ατότες ας ση λύπην ατ' εγύρσεν, και είχεν κ' έρτεν.
Που πάς, που πάς ναι χάρε μου και είσαι χαρεμένος;
εγώ 'ς εσέναν έρχουμαι και είμαι χαρεμένος.
Εμέν Ακρίτα λέγνε με, ανίκητον Ακρίτα.
Για σούς, για σούς Ακρίτα μου, βαρέα μη καυκάσαι,
εμέν 'ς εσέν ποίος έστειλεν, απ' εσέν παλληκάρ' εν.
Και άρ έλα ας παλαίβουμε 'ς σο χάλκενον τα' αλώνιν
Και αν έν και νικάς μ' εσύ, έπαρ' την ψύμ' και δέβα,
Και αν έν και νικώ 'σε εγώ, θα παίρω και τον μαύρο σ'.
Εξέβαν και επάλεψαν και 'νίκεσεν ο Χάρον.
Χάρε μ' έπαρ' ασημικά, μαλάματ' όσα θέλεις...
Αν θέλεις και το άλογο μ', ντο 'κ έχ' ο βασιλέας...
έπαρεν την σαϊταμ μου ντο σύρ' τρακόσα πήχαις...
έπαρ' τα κυνηγόσκυλα μ' έπαρεν ήν τ' αν θέλης...
εμέν 'ς εσέν ποίος έστειλεν αοίκα ντο εθυμέθεν,
μόνον (εμέναν ειπέ με) την ψύν' ατ' έπαρ' και έλα.
Άλλ' οι εμέν τον άκλερον εγώ θε ν'αποθάνω;
Ας χαίρουν τα'αψηλά ρασία και τα παρχαρομύτια...
Έμπα καλή μ' και στρώσον 'με θανατικό κρεββάτιν
θέκον ία, σο κεφάλι μου και παρχαρί λουλούδε...
'Ξέβεν η κάλη και έστρωσεν άνθα και μανουσάκια.


Από το βιβλίο του Σάββα Ιωαννίδη «Περί Πόντου και Τραπεζούντος» 1η έκδ. 1870